Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 29: Văn bản: Qua đèo Ngang (Bà Huyện Thanh Quan)

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG 
CÁC THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ MÔN NGỮ VĂN - LỚP 7/2 
Đèo Ngang 
Tiết 29: Văn bản 
QUA ĐÈO NGANG 
BÀ HUYỆN THANH QUAN 
Văn bản : 
QUA ĐÈO NGANG 
Bà HUYỆN THANH QUAN 
I. TÌM HIỂU CHUNG: 
1. Tác giả : 
 Tên Nguyễn Thị Hinh , một nữ sĩ tài danh hiếm có trong lịch sử VN thời trung đại . 
Tác phẩm : 
 Cảnh thu , 
 Cảnh chiêu hôm , 
 Chiều hôm nhớ nhà , 
 Chùa Trấn Bắc , 
 Thăng Long Hoài cổ , 
 Qua đèo Ngang . 
 Sinh ra và lớn lên vào cuối Lê , đầu Nguyễn – thời kì đầy biến động của lịch sử VN – bà đã chứng kiến nhiều cảnh thay triều đổi ngôi , chiến tranh tang thương , sự ươn hèn của con cháu Hậu Lê , nhất là cảnh vua Lê Chiêu Thống " rước voi về dày mả tổ ",... Nên trong những bài thơ bà thường gởi gắm lòng thương tiếc trước cảnh bể dâu với quá khứ vàng son của triều nhà Lê đã đi qua. Do đó , nhiều nhà phê bình văn học đã xếp thơ của bà vào khuynh hướng hoài cổ .  
 Đây là những bài thơ bà chủ yếu miêu tả những cảnh đẹp của đất nước qua đó bộc lộ tâm trạng của mình . 
Văn bản : 
QUA ĐÈO NGANG 
Bà HUYỆN THANH QUAN 
I. TÌM HIỂU CHUNG: 
1. Tác giả : 
2. Tác phẩm : 
I. TÌM HIỂU CHUNG: 
1. Tác giả : 
Bước tới đèo Ngang bóng xế tà 
Cỏ cây chen đá , lá chen hoa 
Lom khom dưới núi tiều vài chú 
Lác đác bên sông chọ mấy nhà 
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc 
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia 
Dừng chân đứng lại trời , non, nước 
Một mảnh tình riêng , ta với ta . 
Đề 
Thực 
Luận 
Kết 
=> Đối 
=> Đối 
=> Vần bằng 
 Thể thơ : thất ngôn bát cú Đường luật . 
=> Tả cảnh ngụ tình 
 Tên Nguyễn Thị Hinh , một nữ sĩ tài danh hiếm có trong lịch sử VN thời trung đại . 
Cảnh Đèo Ngang 
Tâm trạng của nhà thơ 
=> Đây chính là nét nghệ thuật thành công nhất của bài thơ , tạo nên phong cách thơ Bà HTQ. 
Cổng Hoành Sơn 
Văn bản : 
QUA ĐÈO NGANG 
Bà HUYỆN THANH QUAN 
Lác đác bên sông chợ mấy nhà 
Lom khom dưới núi tiều vài chú 
Bước tới đèo Ngang bóng xế tà 
Cỏ cây chen đá , lá chen hoa 
I. TÌM HIỂU CHUNG: 
II. PHÂN TÍCH: 
1. Cảnh Đèo Ngang : 
buổi chiều t à . 
tr ời, non, nước 
 có cỏ cây , đá , hoa , tiếng chim , vài chú tiều , mấy nhà chợ bên sông , 
Một mảnh tình riêng , ta với ta . 
Dừng chân đứng lại trời , non, nước 
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc 
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia 
- Th ời gian: 
- Không gian : 
- Cảnh vật : 
cao rộng, bát ngát. 
Văn bản : 
QUA ĐÈO NGANG 
Bà HUYỆN THANH QUAN 
Lác đác bên sông chợ mấy nhà 
Lom khom dưới núi tiều vài chú 
Bước tới đèo Ngang bóng xế tà 
Cỏ cây chen đá , lá chen hoa 
I. TÌM HIỂU CHUNG: 
II. PHÂN TÍCH: 
1. Cảnh Đèo Ngang : 
buổi chiều t à . 
 tr ời, non, nước cao rộng, bát ngát. 
 có cỏ cây , đá , hoa , tiếng chim , vài chú tiều , mấy nhà chợ bên sông , 
=> Cảnh đẹp , hoang sơ 
Đối 
=> vẻ đẹp hoang sơ 
Đối , 
=> sự sống con người thưa thớt , tiêu điều 
 Trong cảnh có tình . Vậy theo em tình được thể hiện như thế nào qua cảnh vật Đèo Ngang ? Dựa vào đâu em xác định điều đó ? 
- Th ời gian: 
- Không gian : 
- Cảnh vật : 
Cỏ cây chen đá , lá chen hoa 
, điệp ngữ 
Lom khom dưới núi tiều vài chú 
Lác đác bên sông chợ mấy nhà 
đảo ngữ , 
từ láy , 
lượng từ 
, tiêu điều . 
 Theo em có thể thay từ “chen” bằng từ “xen” hay từ “ôm”, được không? Tại sao? 
Văn bản : 
QUA ĐÈO NGANG 
Bà HUYỆN THANH QUAN 
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc 
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia 
2. Tâm trạng của nhà thơ : 
- Nhớ nước thương nhà 
I. TÌM HIỂU CHUNG: 
II. PHÂN TÍCH: 
1. Cảnh Đèo Ngang : 
 - Th ời gian: buổi chiều t à . 
 - Không gian : tr ời, non, nước cao rộng, bát ngát. 
 - Cảnh vật : có cỏ cây , đá , hoa , tiếng chim , vài chú tiều , mấy nhà chợ bên sông , 
=> Cảnh đẹp , hoang sơ , tiêu điều . 
Đối , đảo ngữ , nhân hoá , từ đồng âm , điển tích 
 Lòng nhớ nước thương nhà da tiết đang cuộn trào , xoáy sâu trong lòng người lữ thứ . 
, hoài cổ 
Đối , đảo ngữ , nhân hoá , từ đồng âm , điển tích 
Đối , đảo ngữ , nhân hoá , từ đồng âm , điển tích 
Hoài cổ 
( tiếc thương quá khứ vàng son của triều đại nhà Lê ) 
Văn bản : 
QUA ĐÈO NGANG 
Bà HUYỆN THANH QUAN 
- Buồn , cô đơn . 
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc 
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia 
2. Tâm trạng của nhà thơ : 
- Nhớ nước thương nhà 
I. TÌM HIỂU CHUNG: 
II. PHÂN TÍCH: 
1. Cảnh Đèo Ngang : 
 - Th ời gian: buổi chiều t à . 
 - Không gian : tr ời, non, nước cao rộng, bát ngát. 
 - Cảnh vật : có cỏ cây , đá , hoa , tiếng chim , vài chú tiều , mấy nhà chợ bên sông , 
=> Cảnh đẹp , hoang sơ , tiêu điều . 
trời , non, nước 
( cảnh ) 
ta với ta 
( tình ) 
>< 
Bao la, bát ngát , trùng điệp 
Một mình , đơn độc , nhỏ bé 
>< 
Tác giả rơi vào nỗi buồn , cô đơn tuyệt đối 
Dừng chân đứng lại trời , non, nước 
Một mảnh tình riêng , ta với ta . 
 Có ý kiến cho rằng trong hai câu thơ cuối chính sự đối lập giữa cảnh và tình đã làm bật lên tâm trạng nhà thơ . Em suy nghĩ như thế nào ? 
, hoài cổ 
I. TÌM HIỂU CHUNG: 
1. Tác giả : Tên Nguyễn Thị Hinh , một nữ sĩ tài danh hiếm có trong lịch sử VN thời trung đại . 
2. Tác phẩm : Thể thơ : thất ngôn bát cú Đường luật . 
II. PHÂN TÍCH: 
1. Cảnh Đèo Ngang : 
- Th ời gian: buổi chiều t à . 
- Không gian : tr ời, non, nước cao rộng, bát ngát. 
- Cảnh vật : có cỏ cây , đá , hoa , tiếng chim , vài chú tiều , mấy nhà chợ bên sông , 
=> Cảnh đẹp , hoang sơ , tiêu điều . 
Văn bản : 
QUA ĐÈO NGANG 
Bà HUYỆN THANH QUAN 
2. Tâm trạng của nhà thơ : 
 - Nhớ nước thương nhà , hoài cổ 
 - Buồn , cô đơn . 
III. TỔNG KẾT: 
1. Nghệ thuật : 
 - Bút pháp tả cảnh ngụ tình. 
2. Ý nghĩa : 
 Bài thơ thể hiện tâm trạng cô đơn, thầm lặng, nỗi niềm hoài cổ của nhà thơ trước cảnh vật Đèo Ngang. 
 - Sử dụng nghệ thuật đối , từ láy, từ đồng âm . 
GD di tích lịch sử : Đèo Ngang một địa điểm quan trọng , nhắc cho mọi người nhớ đến một bước ngoặt đặc biệt của lịch sử dân tộc , khi người Việt từ vùng cựu thổ vượt khỏi đèo Ngang đi về phương Nam để mở rộng bờ cõi . Nó xứng đáng là một di tích đặc biệt quốc gia cần được bảo vệ và khai thác phát triển ngành du lịch 
NHANH TAY – ĐÁP LẸ 
GỢI Ý: 
1. 15 chữ cái , dùng để hình dung cảnh ở Đèo Ngang qua cái nhìn của bà Huyện Thanh Quan ? 
2. 6 chữ cái , đây là từ ngữ dùng để chỉ tâm trạng cũng là khuynh hướng thơ của bà HTQ? 
3. 15 chữ cái , trách nhiệm của chúng ta đối với di sản văn hoá Đèo Ngang ? 
H 
O 
À 
I 
C 
Ổ 
B 
Ả 
O 
V 
Ệ 
V 
À 
K 
H 
A 
I 
T 
H 
Á 
C 
H 
O 
A 
N 
G 
S 
Ơ, 
T 
I 
Ê 
U 
Đ 
I 
Ề 
U 
Hướng dẫn tự học 
- Học thuộc bài thơ và ghi nhớ những nét chính về nội dung và nghệ thuật . 
 - Tìm đọc thêm các bài thơ khác của bà Huyện Thanh Quan .   
 - Chuẩn bị bài “ Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê ” của Hạ Tri Chương : đọc bài và trả lời các câu hỏi đọc hiểu trong SGK. 
CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ 
VÀ CÁC EM 
Kiểm tra bài cũ 
Nghĩa đen 
miêu tả đặc tính của chiếc bánh trôi và quá trình tạo nó , ca ngợi nét đẹp văn hóa của dân tộc . 
Nghĩa bóng 
đề cao trân trọng vẻ đẹp nhan sắc và tâm hồn , sự trong trắng son sắt của người phụ nữ Việt Nam xưa và sự cảm thông sâu sắc cho thân phận chìm nổi của họ . 
Nhiều tầng nghĩa 
 Có ý kiến cho rằng bài thơ “ Bánh trôi nước ” của Hồ Xuân Hương là một bài thơ có nhiều tầng nghĩa . Em hãy đọc thuộc lòng bài thơ và nêu ý kiến của mình ?