Bài giảng môn Ngữ văn 7 - Tiết 94: Dùng cụm chủ vị để mở rộng câu

Các phép biến đổi câu 
Thêm, bớt thành phần câu. 
Chuyển đổi kiểu câu 
Mở rộng câu 
Rút gọn câu 
 Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu 
Thêm trạng ngữ cho câu 
Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động 
 Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu 
TIẾT 94: DÙNG CỤM CHỦ VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU 
I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu? 
1. Ví dụ: (sgk 68) 
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, 
luyện những tình cảm ta sẵn có [] (Hoài Thanh) 
Chủ ngữ 
C 
Cụm danh từ 
Cụm danh từ 
V 
C 
V 
 C ụm C-V được dùng l àm ph ụ sau trong c ụm danh từ. 
→ Mở rộng câu ở thành phần vị ngữ 
2. Nhận xét: 
3 . Kết luận: Ghi nhớ sgk/68 
 Khi nói hoặc viết, có thể dùng những cụm từ có hình thức cấu tạo giống câu đơn bình thường, gọi là cụm chủ - vị (cụm C-V) làm thành phần câu hoặc thành phần của cụm từ để mở rộng câu. 
 Em hiểu thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu? 
Cách 1 : 
Văn chương 
gây cho ta 
tình cảm, luyện 
cho ta tình 
 cảm . 
Cách 2: 
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có. 
So sánh 2 cách viết sau. Theo em, c ách vi ết n ào hay h ơ n? 
nội dung cụ thể hơn, nhịp điệu câu văn uyển chuyển hơn. 
Nội dung không hay, không thể hiện cảm xúc. 
1. Ví dụ 1: Sgk/68 
a. Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm. 
b. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái. 
c. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm, cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen. 
II. Các trường hợp dùng cụm chủ vị để mở rộng câu. 
Câu hỏi: 
- Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu trên? 
 Tìm cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong các câu trên? 
- Cho biết trong mỗi câu, cụm C-V làm thành phần gì? 
TIẾT 94: DÙNG CỤM CHỦ VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU 
Chủ ngữ 
Vị ngữ 
C 
V 
C 
V 
Động từ 
 C ụm C – V l à m ch ủ ng ữ ; làm bổ ngữ cho 
 động t ừ khiến. 
a. Ch ị Ba đến khi ến t ô i r ất vui v à v ững t â m. 
2. Nhận xét: 
b . Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hang hái. 
Trạng ngữ 
Chủ ngữ 
Vị ngữ 
C 
V 
 C ụm C – V l à m v ị ng ữ . 
c . Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm, 
 cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen. 
Chủ ngữ 
Vị ngữ 
Vị ngữ 
(Cụm động từ) 
(Cụm động từ) 
 c ó th ể n ói r ằng tr ời sinh l á sen để bao b ọc c ốm , 
 c ũng nh ư tr ời sinh c ốm n ằm ủ trong l á sen. 
Động từ trung tâm 
Phụ ngữ sau 
Phụ ngữ sau 
C 
V 
C 
V 
 C ụm C – V l à m phụ ngữ trong cụm động từ. 
 Các thành phần câu như chủ ngữ, vị ngữ và các phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ , cụm tính từ đều có thể được cấu tạo bằng cụm C-V. 
3. Kết luận: Ghi nh ớ SGK/69 
D ùng c ụm C-V để m ở r ộng các thành phần trong c â u: 
Ch ủ 
ng ữ 
V ị 
ng ữ 
Phụ ng ữ 
trong c ụm danh từ 
Phụ ng ữ 
trong c ụm động từ 
Phụ ng ữ 
trong c ụm tính từ 
Khái niệm 
C ác tr ường h ợp d ùng c ụm C-V để m ở r ộng c â u: 
Sơ đồ khái quát nội dung bài học 
III. Luyện tập 
 1.Tìm cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong câu dưới đây. Cho biết trong mỗi câu cụm C-V làm thành phần gì ? 
 * Lưu ý: Các em làm câu b,c,d (sgk 69), cô chỉ chữa câu a 
a. Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn. 
b. Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta thấy hiện ra từng lớp lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không mảy may một chút bụi nào. 
c. Bỗng một bàn tay đập và khiến hắn giật mình. 
a, Trung đ ội tr ưởng B ính khu ô n m ặt đầy đặn . 
C 
V 
Ch ủ ng ữ 
V ị ng ữ 
 C ụm C-V làm vị ngữ trong câu. 
Bài tập 3 (thêm): Em hãy viết 1 đoạn văn ngắn (6 – 8 câu), nội dung viết về cảnh đẹp thiên nhiên nước ta, trong đó có sử dụng cụm C-V để mở rộng câu. Gạch chân và chỉ rõ. (về nhà làm) 
Bài tập 2 : Hãy đặt câu có sử dụng cụm C – V để mở rộng câu. 
Ví dụ: 
Mẹ em là một bác sỹ giỏi, yêu thương bệnh nhân hết lòng. 
 BT bổ sung : Hãy xác định thành phần câu và cho biết các câu trên mở rộng thành phần nào? (nếu còn thời gian) 
a. Chiếc bàn này chân đã gẫy. 
b. Cô giáo ốm là một tin buồn. 
c. Mẹ luôn hi vọng tôi sẽ thi đỗ cấp 3. 
d. Tôi rất thích con gấu Lan tặng. 
 Chiếc bàn này chân đã gẫy. 
 Cô giáo ốm là một tin buồn. 
 Mẹ luôn hi vọng tôi sẽ thi đỗ cấp 3. 
 Tôi rất thích con gấu Lan tặng. 
CN 
VN 
c 
v 
CN 
VN 
c 
v 
c 
v 
CN 
VN 
c 
v 
CN 
VN 
Cụm C – V làm phụ ngữ cho danh từ. 
Cụm C – V làm phụ ngữ cho động từ. 
Cụm C – V làm chủ ngữ. 
Cụm C – V làm vị ngữ. 
Đ T 
D T 
D ùng c ụm C-V 
để m ở r ộng c â u 
Th ế n ào l à d ùng c ụm 
C-V để m ở r ộng c â u? 
Là dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường, gọi là cụm C-V làm thành phần của câu hoặc thành phần của cụm từ để mở rộng câu. 
 C ác tr ường h ợp d ùng 
 c ụm C-V để m ở r ộng c â u 
Chủ ngữ 
Vị ngữ 
Phụ ngữ trong cụm danh từ 
Phụ ngữ trong cụm động từ 
Ph ụ ngữ trong cụm tính từ 
Sơ đồ tư duy 
 Học thuộc các ghi nhớ, nhớ sơ đồ tư duy bài học . 
 Vận dụng để làm các BT của bài «Dùng cụm C – V để mở rộng câu» tiếp theo Sgk T96, 97). 
hoàn thành BT3 (làm thêm). 
- Soạn bài sau: “ Tìm hiểu về phép lập luận giải thích + Cách làm bài nghị luận giải thích ”. 
Hướng dẫn học bài