Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 77: Tục ngữ về con người và xã hội

Tục ngữ về con người và xã hội 
Tiết 77 
I. Đọc - hiểu chú thích : 
1. Chú thích: 1,2 ( Sgk / 12) 
2. Phân loại : 
1. Một mặt người bằng mười mặt của 
8. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây 
3. Đói cho sạch, rách cho thơm 
5. Không thầy đố mày làm nên 
9. Một cây làm chẳng nên non 
 Ba cây chụm lại nên hòn núi cao 
Tục ngữ về phẩm chất của con người . 
 Tục ngữ về học tập, tu dưỡng . 
Tục ngữ về quan hệ ứng xử và đạo lí trong cuộc sống. 
2. Phân loại : 
- Tục ngữ về phẩm chất của con người: 
- Tục ngữ về học tập, tu dưỡng: 
- Tục ngữ về quan hệ ứng xử và đạo lí trong cuộc sống: 
1, 3 
 5 
8, 9 
I. Đọc - hiểu chú thích : 
1. Chú thích: 1,2 ( Sgk / 12) 
2. Phân loại : 
II. Đọc hiểu văn bản : 
Tìm hiểu các câu tục ngữ về : 
 Nghệ thuật được sử dụng 
 Ý nghĩa của câu tục ngữ 
 Tình huống vận dụng 
 Tìm c âu tục ngữ có ý nghĩa tương tự 
1. Một mặt người bằng mười mặt của 
1 
10 
 Nghệ thuật : 
1. Một mặt người bằng mười mặt của 
Hoán dụ: mặt người 
 Ý nghĩa : 
Người quý hơn của gấp bội lần 
 Khẳng định tư tưởng coi trọng giá trị con người của nhân dân ta. 
Nhân hóa: mặt của 
So sánh 
Đối lập : 1 - 10 
 Tình huống vận dụng: 
1. Một mặt người bằng mười mặt của 
- Phê phán những trường hợp coi của hơn người 
- An ủi, động viên những trường hợp được cho là “Của đi thay người” 
- Quan niệm về việc sinh đẻ trước đây: Muốn có nhiều con. 
 Một số câu tục ngữ tương tự: 
- Người làm ra của chứ của không làm ra người 
- Lấy của che thân không ai lấy thân che của 
- Người sống đống vàng. 
3 . Đói cho sạch, rách cho thơm 
Ẩ n dụ : đói – rách; sạch - thơm 
Nghĩa đen: Dù đói, rách vẫn phải ăn uống, ăn mặc sạch sẽ, giữ gìn thơm tho . 
Nghĩa bóng: Dù nghèo khổ, thiếu thốn vẫn phải sống trong sạch. 
 Nghệ thuật : 
 Ý nghĩa : 
3 . Đói cho sạch, rách cho thơm 
 Khuyên con người phải sống sao cho trọn phẩm giá, nhân cách, phải có lòng tự trọng . 
- Giấy rách phải giữ lấy lề. 
- Chết trong còn hơn sống đục. 
- Cọp chết để ra, người ta chết để tiếng. 
 Tình huống vận dụng: 
 Một số câu tục ngữ tương tự: 
5. Không thầy đố mày làm nên 
Ca ngợi, khẳng định vai trò của người thầy đối với sự thành đạt của học sinh. 
Câu phủ định mang nghĩa khẳng định cao 
 Nghệ thuật : 
 Ý nghĩa : 
- Một chữ là thầy, nửa chữ cũng là thầy. 
Khuyên nhủ con người cần biết kính trọng, biết ơn thầy cô giáo. 
5. Không thầy đố mày làm nên 
 Tình huống vận dụng: 
 Một số câu tục ngữ tương tự: 
- Mồng một tết cha, mồng ba tết thầy. 
8. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây. 
 Ẩn dụ: cây – quả ; trồng - ăn 
 Khi được hưởng thành quả nào đó, phải nhớ đến người đã có công gây dựng nên, biết ơn người đã giúp mình. 
 Nghệ thuật : 
 Ý nghĩa : 
8. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây. 
- Uống nước nhớ nguồn. 
- Lá rụng về cội. 
- Ăn bát cơm dẻo, nhớ nẻo đường đi . 
 Tình huống vận dụng: 
 Thể hiện tình cảm biết ơn với ông bà, cha mẹ, thầy cô, với những người giúp mình, hi sinh vì mình 
 Một số câu tục ngữ tương tự: 
 Ít người không thể làm nên việc lớn,việc khó . Nhiều người hợp sức lại thì sẽ làm được việc cần làm. 
9. Một cây làm chẳng nên non 
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao 
Hoán dụ: 1 cây – ít người, 3 cây- nhiều người 
Ẩn dụ : non, núi cao  t hành công trong công việc 
 Khẳng định sức mạnh của sự đoàn kết 
 Nghệ thuật : 
 Ý nghĩa : 
Đối : C hẳng nên - nên 
9. Một cây làm chẳng nên non 
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao 
- Góp gió thành bão . 
- Đông tay vỗ nên kêu. 
- Đoàn kết là sống, chia rẽ là chết . 
 Một số câu tục ngữ tương tự: 
I. Đọc - hiểu chú thích : 
1. Chú thích: 1,2 ( Sgk / 12) 
2. Phân loại : 
II. Đọc hiểu văn bản : 
III. Ghi nhớ ( Sgk / 13) 
01 
Nghệ thuật 
Sử dụng cách diễn đạt ngắn gọn, cô đúc 
Sử dụng các biện pháp tu từ 
Tạo vần, nhịp cho câu văn dễ nhớ, dễ vận dụng 
02 
Nội dung 
Tôn vinh giá trị con người 
Đưa ra nhận xét, lời khuyên về những phẩm chất và lối sống mà con người cần phải có 
GIÚP HỌC 
 SINH QUA SÔNG 
1 
2 
3 
4 
5 
Tục ngữ về con người xã hội được hiểu theo những nghĩa nào? 
A. N ghĩa đ en 
B. N ghĩa đen + N ghĩa bóng 
C . N ghĩa bóng 
D. Tất cả đều sai 
Câu tục ngữ nào trong bài sử dụng cách diễn đạt so sánh ngang bằng? 
A . Câu 1 
B. Câu 1 và 7 
C. Câu 1 và 6 
D. Câu 7 
Từ ngữ nào trong câu “Cái răng, cái tóc là góc con người” sử dụng hình ảnh hoán dụ? 
A. Cái răng	 
B. Cái tóc 
C. Cái răng, cái tóc 
D. Góc 
Câu tục ngữ nào dưới đây đồng nghĩa với câu “Đói cho sạch, rách cho thơm”? 
Nhà sạch thì mát, bát 
 sạch ngon cơm 
B. Mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh 
C. Giấy rách phải giữ lấy lề 
D. Áo rách khéo vá hơn lành vụng may 
Câu tục ngữ “Lời nói chẳng mất tiền mua/ Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.” phù hợp với nội dung học tập nào sau đây? 
A. Học nói 
B. Học ăn 
C. Học mở 
D. Học gói 
PHIẾU BÀI TẬP 
Nêu câu tục ngữ trong văn bản phù hợp với những ngữ liệu sau đây 
a/ 	Một ngôi sao chẳng sáng đêm 
	 Một thân lúa chín, chẳng nên mùa vàng 
b/ Một cậu bé đi hát dạo, bán những món hàng nhỏ như vé số và kẹo cao su ở những quán phở vỉa hè. Khi khách ngỏ ý muốn cho cậu tiền và không lấy món hàng, cậu đã từ chối nhận tiền. 
c/ Dao có mài mới sắc, người có học mới khôn. 
d/ 	Muốn sang thì bắc cầu kiều 
	Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy. 
d/ 	Bầu ơi thương lấy bí cùng 
	Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn 
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC 
Bài cũ 
Chọn một câu tục ngữ trong văn bản mà em thích nhất và thực hiện yêu cầu dưới đây: 
a/ Em có đồng ý với lời khuyên mà câu tục ngữ nêu ra không? 
b/ Tìm ít nhất 2 lí lẽ để giải thích cho câu trả lời của em. 
c/ Với mỗi lí lẽ, tìm ít nhất 2 dẫn chứng (trong tác phẩm văn học, sự kiện thực tế) để chứng minh 
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC 
Bài mới 
Soạn bài Rút gọn câu 
- Cá nhân: Đọc ngữ liệu và trả lời các câu hỏi trong SGK 
- Nhóm: Thử xây dựng 1 đoạn hội thoại ngắn có sử dụng câu rút gọn 
Tạm biệt các em! 
Chúc các em học tốt 
GV: Nguyễn Thị Hạnh