Bài giảng Ngữ văn 7 - Văn bản: Đức tính giản dị của Bác Hồ (Phạm Văn Đồng) - Trần Thị Quỳnh Vân

Văn bản 
ĐỨC TÍNH GIẢN DỊ CỦA BÁC HỒ 
Phạm Văn Đồng 
GV: Trần Thị Quỳnh Vân – THCS Tân Định, Hoàng Mai 
MỤC TIÊU BÀI HỌC 
- Về kiến thức: 
	+ Hiểu được đức tính giản dị là một phẩm chất cao quý của Bác Hồ. 
	+ Nắm được nghệ thuật nghị luận của bài văn, đặc biệt là cách nêu luận cứ, chọn dẫn chứng, chứng minh kết hợp với bình luận và biểu cảm. 
- Về kĩ năng : Rèn kĩ năng tìm hiểu một văn bản nghị luận. 
- Về thái độ : 
+ Giáo dục lòng kính trọng, biết ơn Bác. 
+ Có ý thức rèn luyện, học tập Bác để thực hành lối sống giản dị trong đời sống hàng ngày. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1 . Tác giả: (1906 – 2000) 
- Quê: Đức Tân, Mộ Đức, Quảng Ngãi 
- Nhà cách mạng nổi tiếng, nhà văn hoá lớn, giữ nhiều cương vị quan trọng trong bộ máy lãnh đạo của nhà nước. 
- Là người học trò và là người cộng sự gần gũi của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 
- Ông có nhiều công trình, bài nói, viết về văn hóa, văn nghệ và về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những tác phẩm của ông lôi cuốn người đọc bằng tư tưởng sâu sắc và giản dị, tình cảm sôi nổi, lời văn trong sáng. 
(1906 – 2000) 
PHẠM VĂN ĐỒNG 
(1906-2000) 
Đức tính 
 giản dị 
của 
 Bác Hồ 
Mở bài (2 đoạn văn đầu) 
Sự nhất quán giữa cuộc đời cách mạng và cuộc sống giản dị của Bác 
Thân bài (phần còn lại) 
Chứng minh đức tính 
giản dị của Bác 
 I. TÌM HIỂU CHUNG. 
	1. Tác giả. 
	2. Văn bản. 
a. Hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ : Trích từ bài “Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại”, diễn văn trong lễ kỉ niệm 80 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (1970). 
b. Phương thức biểu đạt : Nghị luận 
c. Bố cục : 2 phần 
d. Chú thích: 
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT: 
1. Mở bài: 
* Đoạn văn 1: 
“Điều rất quan trọng cần phải làm nổi bật là sự nhất quán giữa đời hoạt động chính trị lay trời chuyển đất với đời sống bình thường vô cùng giản dị và khiêm tốn của Hồ Chủ tịch.” 
Nguyễn Ái Quốc tại Đại hội Tua 
Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập (2/9/1945) 
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT: 
1. Mở bài: 
* Đoạn văn 1: 
“Điều rất quan trọng cần phải làm nổi bật là sự nhất quán giữa đời hoạt động chính trị lay trời chuyển đất với đời sống bình thường vô cùng giản dị và khiêm tốn của Hồ Chủ tịch.” 
=> Nghệ thuật lập luận: Nêu trực tiếp vấn đề 
=> Khẳng định nét nổi bật trong nhân cách vĩ đại của Bác Hồ: 
 + Là bậc vĩ nhân lỗi lạc, phi thường 
 + Là người thật bình dị, gần gũi 
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT. 
1. Mở bài. 
* Đoạn văn 1. 
 * Đoạn văn 2: 
“Rất lạ lùng, rất kì diệu là trong 60 năm của một cuộc đời đầy sóng gió diễn ra rất nhiều nơi trên thế giới cũng như ở nước ta, Bác Hồ vẫn giữ nguyên phẩm chất cao quý của một người chiến sĩ cách mạng, tất cả vì nước vì dân , vì sự nghiệp lớn, trong sáng, thanh bạch, tuyệt đẹp .” 
=> Giải thích rõ hơn về luận điểm chính 
 II. TÌM HIỂU CHI TIẾT. 
 1. Mở bài: 
“Điều rất quan trọng cần phải làm nổi bật là sự nhất quán giữa đời hoạt động chính trị lay trời chuyển đất với đời sống bình thường vô cùng giản dị và khiêm tốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 
Rất lạ lùng, rất kì diệu là trong 60 năm của một cuộc đời đầy sóng gió diễn ra rất nhiều nơi trên thế giới cũng như ở nước ta, Bác Hồ vẫn giữ nguyên phẩm chất cao quý của một người chiến sĩ cách mạng, tất cả vì nước vì dân, vì sự nghiệp lớn, trong sáng, thanh bạch, tuyệt đẹp .” 
=> Nghệ thuật lập luận: 
 - Mở bài trực tiếp, ngắn gọn, rõ ràng 
 - Giọng văn sôi nổi, trang trọng 
 - Ngôn ngữ chuẩn mực, biểu cảm. 
=> Cảm xúc của tác giả: Ngưỡng mộ, trân trọng, tự hào 
Chứng minh đức tính giản dị của Bác 
Trong lời nói 
và bài viết 
Trong đời sống sinh hoạt 
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT. 
1. Mở bài: 
2. Thân bài: 
Dẫn chứng 
Bữa cơm 
Ngôi nhà 
Công việc và 
quan hệ với mọi người . 
- Vài ba món rất giản đơn 
- Lúc ăn không để rơi vãi một hột cơm 
- Ăn xong: cái bát bao giờ cũng sạch, thức ăn còn lại được sắp xếp tươm tất. 
 - Chỉ có vài ba phòng 
 - Luôn luôn lộng gió và ánh sáng, phảng phất hương thơm của hoa vườn 
 - Suốt đời làm việc, suốt ngày làm việc 
+ Việc lớn: cứu nước, cứu dân 
+ Việc rất nhỏ: - trồng cây trong vườn 
 - viết một bức thư cho một đồng chí 
 - nói chuyện với các cháu miền Nam 
 - đi thăm nhà tập thể của công nhân 
 - Việc gì Bác tự làm được thì không cần người giúp, cần ít người phục vụ. 
 - Bác đặt tên: Trường, Kì, Kháng, Chiến, Nhất, Định, Thắng, Lợi 
Dẫn chứng toàn diện, tiêu biểu, chân thực, giàu sức thuyết phục. 
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT. 
1. Mở bài. 
2. Thân bài. 
 a. Sự giản dị của Bác trong cuộc sống: 
“Con người của Bác, đời sống của Bác giản dị như thế nào, mọi người chúng ta đều biết: bữa cơm, đồ dùng, cái nhà, lối sống. Bữa cơm chỉ có vài ba món rất giản đơn, lúc ăn Bác không để rơi vãi một hột cơm, ăn xong, cái bát bao giờ cũng sạch và thức ăn còn lại thì được sắp xếp tươm tất. Ở việc làm nhỏ đó, chúng ta càng thấy Bác quý trọng biết bao kết quả sản xuất của con người và kính trọng như thế nào người phục vụ.” 
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT. 
1. Mở bài. 
2. Thân bài. 
 a. Sự giản dị của Bác trong cuộc sống: 
 * Đoạn văn 3: 
“N h ưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật. Bác sống đời sống giản dị, thanh bạch như vậy, bởi vì Người sống sôi nổi, phong phú đời sống và cuộc đấu tranh gian khổ và ác liệt của quần chúng nhân dân. Đời sống vật chất giản dị càng hoà hợp với đời sống tâm hồn phong phú, với những tư tưởng, tình cảm, những giá trị tinh thần cao đẹp nhất. Đó là đời sống thực sự văn minh mà Bác Hồ nêu gương sáng trong thế giới ngày nay.” 
Lập luận phản bác 
Lập luận tương đồng 
Lập luận nhân quả 
Lập luận chặt chẽ, bình luận sắc sảo 
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT. 
1. Mở bài. 
2. Thân bài. 
 a. Sự giản dị của Bác trong cuộc sống: 
 * Đoạn văn 4: 
“Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được. Suy cho cùng, chân lí, những chân lí lớn của nhân dân ta cũng như của thời đại là giản dị: “ Không có gì quý hơn độc lập tự do”, “Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lí ấy không bao giờ thay đổi ” Những chân lí giản dị mà sâu sắc đó lúc thâm nhập vào quả tim và bộ óc của hàng triệu con người đang chờ đợi nó, thì đó là sức mạnh vô địch, đó là chủ nghĩa anh hùng cách mạng.” 
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT. 
1. Mở bài. 
2. Thân bài. 
 a. Sự giản dị của Bác trong cuộc sống: 
 b. Sự giản dị của Bác trong lời nói và bài viết 
 * Đoạn văn 5: 
L ời nói, bài viết của Bác 
Hình thức 
dễ hiểu, dễ nhớ 
Nội dung 
sâu sắc, phù hợp 
có sức cảm hoá, 
lay động lòng người 
tạo thành sức mạnh vô địch, 
là chủ nghĩa anh hùng cách mạng 
Bữa cơm 
Ngôi nhà 
Công việc và quan hệ với mọi người 
Chứng minh đức tính giản dị của Bác 
Trong lời nói 
và bài viết 
Trong đời sống sinh hoạt 
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT. 
1. Mở bài: 
2. Thân bài: 
Nghệ thuật: Luận cứ mạch lạc; dẫn chứng + lí lẽ song hành; 
chứng minh + giải thích, bình luận 
=> Giàu sức thuyết phục 
I. TÌM HIỂU CHUNG. 
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT. 
III. TỔNG KẾT. 
	 1. Nghệ thuật: 
	 - Lập luận chặt chẽ, mạch lạc. 
	- Dẫn chứng cụ thể; lí lẽ, bình luận sâu sắc, giàu sức thuyết phục. 
	 2. Nội dung: 
	 - Ngợi ca đức tính giản dị, phẩm chất cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 
	- Gợi nhắc bài học về việc học tập, rèn luyện, làm theo tấm gương đạo đức Bác Hồ. 
IV. LUYỆN TẬP. 
Bài tập 1 : Vẽ sơ đồ tư duy về trình tự lập luận của văn bản. 
Gợi ý : 
Luận điểm chính 
Luận cứ 
Dẫn chứng, lí lẽ 
IV. LUYỆN TẬP. 
Bài tập 2: Sưu tầm một số tác phẩm ca ngợi phong cách sống giản dị, thanh cao của Bác 
Gợi ý: 
Các tác phẩm văn học trong chương trình Ngữ văn THCS. 
Các tác phẩm thơ của Tố Hữu, Trần Đăng Khoa 
- Các bài hát ca ngợi Bác Hồ 
Bài tập 3 
 Qua văn bản “Đức tính giản dị của Bác Hồ”, em hiểu như thế nào về đức tính giản dị và ý nghĩa của nó trong cuộc sống? Hãy viết một đoạn văn nghị luận khoảng 12 câu trình bày suy nghĩ của em về vấn đề đó. 
IV. LUYỆN TẬP. 
 * Câu hỏi: Qua văn bản “Đức tính giản dị của Bác Hồ”, em hiểu như thế nào về đức tính giản dị và ý nghĩa của nó trong cuộc sống? Hãy viết một đoạn văn nghị luận khoảng 12 câu trình bày suy nghĩ của em về vấn đề đó. 
 * Gợi ý: 
 - Hình thức: 
 + Đoạn văn có kết cấu đủ 3 phần: Mở, Thân, Kết 
 + Độ dài: Từ 10 – 12 câu 
 - Nội dung: 
 + Giải thích: Sống giản dị là gì? 
 + Ý nghĩa của lối sống giản dị? 
 + Liên hệ thực tế bản thân 
IV. LUYỆN TẬP.