Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 93: Hành động nói (Tiếp theo)

Tiết 93 : hành động nói (T iếp theo) 
Thế nào là hành động nói ? Những kiểu hành động nói th ư ường gặp ? 
* Hành động nói là hành động đ ư ược thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định. 
* Những kiểu hành động nói th ư ường gặp là : 
 Hành động trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán ) 
 Hành động điều khiển (cầu khiến, đe doạ, thách thức ) 
 Hành động hứa hẹn. 
 Hành động bộc lộ cảm xúc. 
 Hành động hỏi. 
HAỉNH ẹOÄNG NOÙI (t.t) 
 TIEÁT 93: 
. 
I. Caựch thửùc hieọn haứnh ủoọng noựi : 
1 . Xaực ủũnh haứnh ủoọng noựi : 
a.Vớ duù : Sgk / 70 
b.Nhận xột 
Tinh thaàn yeõu nửụực cuừng nhử caực thửự cuỷa quyự. Coự khi ủửụùc trửng baứy trong tuỷ kớnh, trong bỡnh pha leõ, roừ raứng deó thaỏy. Nhửng cuừng coự khi caỏt giaỏu kớn ủaựo trong rửụng, trong hoứm. Boồn phaọn cuỷa chuựng ta laứ laứm cho nhửừng cuỷa quyự kớn ủaựo aỏy ủeàu ủửụùc ủửa ra trửng baứy. Nghúa laứ phaỷi ra sửực giaỷi thớch, tuyeõn truyeàn, toồ chửực, laừnh ủaùo, laứm cho tinh thaàn yeõu nửụực cuỷa taỏt caỷ moùi ngửụứi ủeàu ủửụùc thửùc haứnh vaứo coõng vieọc yeõu nửụực, coõng vieọc khaựng chieỏn. 
( Hoà Chớ Minh , Tinh thaàn yeõu nửụực cuỷa nhaõn daõn ta ) 
(1) 
(4) 
(3) 
(2) 
(5) 
Caõu hoỷi thaỷo luaọn : 
Nhoựm 1, 2 : Cho bieỏt sửù gioỏng nhau veà hỡnh thửực cuỷa 5 caõu trong ủoaùn vaờn treõn. 
Nhoựm 3,4 : Cho bieỏt trong 5 caõu aỏy nhửừng caõu naứo gioỏng nhau veà muùc ủớch noựi ? 
1 
2 
3 
4 
5 
Caõu 
Muùc ủớch 
Hoỷi 
Trỡnh baứy 
ẹieàu khieồn 
Hửựa heùn 
Boọc loọ caỷm xuực 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
Nhóm 1: Xác định quan hệ giữa kiểu câu nghi vấn 
với các hành động nói? Lấy ví dụ minh hoạ? 
Nhóm 2: Xác định quan hệ giữa kiểu câu cầu khiến 
 với các hành động nói? Lấy ví dụ minh hoạ? 
Nhóm 3 : Xác định quan hệ giữa kiểu câu cảm thán 
 với các hành động nói? Lấy ví dụ minh hoạ? 
Nhóm 4: Xác định quan hệ giữa kiểu câu trần thuật 
 với các hành động nói? Lấy ví dụ minh hoạ? 
Thảo Luận Nhóm 
(Thời gian: 02 phỳt) 
Tiết 93 : hành động nói (T iếp theo) 
HAỉNH ẹOÄNG NOÙI (t.t) 
 TIEÁT 93: 
I. Caựch thửùc hieọn haứnh ủoọng noựi : 
1. Xaực ủũnh haứnh ủoọng noựi : 
 2. Baỷng trỡnh baứy quan heọ giửừa caực kieồu caõu vụựi nhửừng kieồu haứnh ủoọng noựi: 
Nghi vaỏn 
Caàu khieỏn 
Caỷm thaựn 
Traàn thuaọt 
Caõu 
Muùc ủớch 
Hoỷi 
Trỡnh baứy 
ẹieàu khieồn 
Hửựa heùn 
Boọc loọ caỷm xuực 
+ 
+ 
+ 
+ 
Vớ duù 1: 
1.Maỏy giụứ roài ? 
 Caõu nghi vaỏn : Muùc ủớch hoỷi 
2.Im laởng ủi! 
 Caõu caàu khieỏn: Muùc ủớch ủieàu khieồn 
3.Eo oõi, laùnh quaự! 
 Caõu caỷm thaựn: Muùc ủớch boọc loọ caỷm xuực 
4.Hoõm qua, lụựp em ủi lao ủoọng. 
 Caõu traàn thuaọt: Muùc ủớch trỡnh baứy 
 Caựch duứng trửùc tieỏp 
Vớ duù 2: 
1 .Thụứi oanh lieọt nay coứn ủaõu? (Theỏ Lửừ) 
 Caõu nghi vaỏn: Muùc ủớch boọc loọ caỷm xuực 
2.Em mụỷ giuựp toõi caựnh cửỷa ủửụùc khoõng? 
 Caõu nghi vaỏn: muùc ủớch ủieàu khieồn 
3.Anh ủaừ nghú thửụng em nhử theỏ thỡ hay laứ anh ủaứo giuựp cho em moọt caựi ngaựch sang beõn nhaứ anh ( Toõ Hoaứi ) 
 Caõu traàn thuaọt :Muùc ủớch ủieàu khieồn 
 Caựch duứng giaựn tieỏp 
_ 
_ 
_ 
_ 
_ 
_ 
_ 
_ 
_ 
_ 
_ 
_ 
_ 
_ 
+ 
_ 
( + ) Caựch duứng trửùc tieỏp 
( - ) Caựch duứng giaựn tieỏp 
 3. Kết luận: (SGK trang 71) 
Mỗi hành động nói có thể đư ư ợc thực hiện bằng kiểu câu có chức năng chính phù hợp với hành động đó (cách dùng trực tiếp) hoặc bằng kiểu câu khác (cách dùng gián tiếp). 
Tiết 93 : hành động nói (T iếp theo) 
LƯU í: 
1/ CÁCH THỰC HIỆN HĐN THEO LỐI: 
 TRỰC TIẾP : 
- Ta cú thể dựng những động từ chỉ hành động núi cụ thể như: mời, xin, đề nghị, ra lệnh, tuyờn bố, cam đoan, hứa hẹn, thề , mong, chỳc, thỏch đố, quyết định để thực hiện hành động núi. 
Vớ dụ: 
- Mong cỏc chỏu cố gắng 
 Thi đua học và hành. 
 (HCM) 
- Dựng cõu PLTMĐN trực tiếp để thực hiện hành động núi: 
- U đi đõu từ lỳc trưa non đến giờ? Mời u xơi khoai đi ạ! 
 (Ngụ Tất Tố) 
2/ CÁCH THỰC HIỆN HĐN THEO LỐI: 
 GIÁN TIẾP : 
-Dựng cõu trần thuật đ ể diễn đạt hành động núi khỏc 
Vớ dụ: 
+ Trời núng lắm mẹ ạ! ->Trỡnh bày, con nhờ mẹ bật quạt. 
+ Tớ muốn bạn mua hộ tớ bộ sỏch “chõn trời sỏng tạo”. 
-Dựng kiểu cõu nghi vấn để diễn đạt hành động núi khỏc 
Vớ dụ: 
+ Đẹp làm sao ? -> Hỏi, bộc lộ cx. 
+ Con cú lo mà học hành đi khụng ? -> Nv,yờu cầu. 
-Dựng kiểu cõu cảm thỏn để diễn đạt hành động núi khỏc 
Vớ dụ : 
+ ễi sức trẻ ! (Tố Hữu ) -> Cx kốm theo nhận định. 
HAỉNH ẹOÄNG NOÙI (t.t) 
 TIEÁT 93: 
I. Caựch thửùc hieọn haứnh ủoọng noựi : 
II. Luyeọn taọp : 
Baứi 1/ 71 
Caực caõu nghi vaỏn trong baứi “ Hũch tửụựng sú ” cuỷa Traàn Quoỏc Tuaỏn: 
-Tửứ xửa caực baọc trung thaàn nghúa sú boỷ mỡnh vỡ nửụực, ủụứi naứo khoõng coự ? 
 Caõu nghi vaỏn thửùc hieọn haứnh ủoọng khaỳng ủũnh 
- Luực baỏy giụứ, daóu caực ngửụi muoỏn vui veỷ phoỷng coự ủửụùc khoõng ? 
 Caõu nghi vaỏn thửùc hieọn haứnh ủoọng phuỷ ủũnh 
-Luực baỏy giụứ, daóu caực ngửụi khoõng muoỏn vui veỷ phoỷng coự ủửụùc khoõng ? 
 Caõu nghi vaỏn thửùc hieọn haứnh ủoọng khaỳng ủũnh 
-Vỡ sao vaọy ? 
 Caõu nghi vaỏn thửùc hieọn haứnh ủoọng gaõy sửù chuự yự 
- Neỏu vaọy, ngoài ủaõy sau khi giaởc giaừ deùp yeõn, muoõn ủụứi ủeồ theùn, haự coứn maởt muừi naứo ủửựng trong trụứi ủaỏt nửừa ? 
 Caõu nghi vaỏn thửùc hieọn haứnh ủoọng phuỷ ủũnh 
* CNV ụỷ ủaàu ủoaùn vaờn: taùo taõm theỏ cho tửụựng sú chuaồn bũ nghe nhửừng lớ leừ cuỷa taực giaỷ 
* CNV ụỷ giửừa ủoaùn vaờn: thuyeỏt phuùc, ủoọng vieõn, khớch leọ tửụựng sú 
* CNV ụỷ cuoỏi ủoaùn vaờn: khaỳng ủũnh chổ coự moọt con ủửụứng laứ chieỏn ủaỏu ủeỏn cuứng ủeồ baỷo veọ bụứ coừi. 
Bài tập 2/71 
b. Cuối cùng, tô i để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng. 
(  ) Điều mong muốn cuối cùng của tô i là: Toàn Đảng, toàn dõn ta đoàn kết phấn đấu , xây dựng một nư ư ớc Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và gi à u mạnh, và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới. 
 (Di chúc) 
 Cách dùng gián tiếp này nh ư ư những lời tâm sự của Bác với mọi ng ư ời, tạo ra sự đồng cảm sâu sắc. Nó khiến cho những nguyện vọng của lãnh tụ trở thành nguyện vọng của mỗi ng ư ười nh ư ư lời nhắn nhủ, thể hiện tình cảm thân mật. 
HAỉNH ẹOÄNG NOÙI (t.t) 
 TIEÁT 93: 
I.Caựch thửùc hieọn haứnh ủoọng noựi : 
II.Luyeọn taọp : 
Baứi 1/ 71 
Baứi 4/ 72 
A. Baực coự bieỏt bửu ủieọn ụỷ ủaõu khoõng aù? 
B.Baực laứm ụn chổ giuứm chaựu bửu ủieọn ụỷ ủaõu aù. 
C .Bửu ủieọn ụỷ ủaõu, haỷ baực ? 
D. Chổ giuứm chaựu bửu ủieọn ụỷ ủaõu vụựi! 
E.Baực coự theồ chổ giuựp chaựu bửu ủieọn ụỷ ủaõu khoõng aù? 
B. Baực laứm ụn chổ giuứm chaựu bửu ủieọn ụỷ ủaõu aù. 
E. Baực coự theồ chổ giuựp chaựu bửu ủieọn ụỷ ủaõu khoõng aù? 
- Coự theồ duứng caỷ 5 caựch 
- ẹeồ hoỷi ngửụứi lụựn, caựch B vaứ E laứ nhaừ nhaởn vaứ lũch sửù, leó pheựp hụn caỷ. 
HAỉNH ẹOÄNG NOÙI (t.t) 
 TIEÁT 93: 
I. Caựch thửùc hieọn haứnh ủoọng noựi : 
II. Luyeọn taọp : 
Baứi 1/ 71 
Baứi 4/ 72 
Baứi 5/ 73 
A.Laỳng laởng ủửa loù gia vũ cho ngửụứi kia. 
B.Traỷ lụứi ngửụứi kia: “Coự chửự aù. Caựi loù aỏy khoõng naởng ủaõu maứ!”. 
C.ẹửa loù gia vũ cho ngửụứi kia vaứ noựi: “Mụứi anh.” (hoaởc “Mụứi chũ.”, “Mụứi baực.”, ). 
 Haứnh ủoọng hụi keựm lũch sửù vỡ chổ ủửa giuựp loù gia vũ maứ khoõng noựi caõu naứo 
 Haứnh ủoọng hụi buoàn cửụứi vỡ khoõng hieồu muùc ủớch cuỷa ngửụứi noựi (ngửụứi noựi khoõng coự muùc ủớch hoỷi maứ coự muùc ủớch nhụứ caọy) 
 Laứ haứnh ủoọng hụùp lớ nhaỏt, theồ hieọn thaựi ủoọ lũch sửù, nhaừ nhaởn 
Baứi taọp laứm theõm: 
Haừy vieỏt moọt ủoaùn vaờn ngaộn (chuỷ ủeà tửù choùn). Xaực ủũnh muùc ủớch noựi cuỷa moói caõu trong ủoaùn . 
1/ Thế nào là hành động nói ? 
2/ Những kiểu hành động nói th ư ường gặp ? 
3/ Cú mấy cỏch thực hiện hành động nú i? 
- Cỏch thực hiện hành động núi theo lối: 
 trực tiếp ? 
- Cỏch thực hiện hành động núi theo lối: 
 giỏn tiếp ? 
1. 
? Bài tập nhanh: Xỏc định kiểu cõu, mục đớch núi và cỏch dựng của cỏc nhõn vật? 
A. Cỏi ỏo này tớ mua những hai trăm nghỡn cơ đấy. 
A. Ừ, để mỡnh xem thế nào đó. 
B. Hai trăm nghỡn cơ ỏ? 
C . Cậu cú thể cho mỡnh mượn được khụng? 
A 
B 
C 
- Trần thuật 
- Thụng bỏo 
- Trực tiếp 
- Trần thuật 
- Hứa hẹn 
- Giỏn tiếp 
- Nghi vấn 
- Bỏc bỏ 
- Giỏn tiếp 
- Nghi vấn 
- Điều khiển 
- Giỏn tiếp 
Tiết 93 : hành động nói (T iếp theo) 
- Hoùc thuoọc ghi nhụự Sgk/ 71. 
- Bieỏt sửỷ duùng nhieàu kieồu caõu ủaừ hoùc ủeồ thửùc hieọn cuứng moọt haứnh ủoọng noựi. 
- Laứm baứi taọp 2a, 3/ Sgk 71, 72. 
- Soaùn baứi mụựi : “ Luyện tập xõy dựng và trỡnh bày luận điểm” 
 + Khaựi nieọm luaọn ủieồm. 
 + Moỏi quan heọ giửừa luaọn ủieồm vụựi vaỏn ủeà caàn giaỷi quyeỏt trong baứi vaờn nghũ luaọn. 
 + Moỏi quan heọ giửừa caực luaọn ủieồm trong baứi vaờn nghũ luaọn. 
TIEÁT HOẽC KEÁT THUÙC 
- Caỷm ụn quyự thaày coõ ủeỏn dửù giụứ, thaờm lụựp. 
- Chuực quyự thaày coõ maùnh khoeỷ. 
- Chuực caực em hoùc toỏt.