SKKN Thiết kế, xây dựng môi trường giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm NH 2019-2020 (Nguyễn Ngọc Thảo)

 Thiết kế, xây dựng môi trường giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm
 THIẾT KẾ, XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC VÀ
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM
 I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 Trong cương lĩnh chính trị của Đảng, giáo dục được coi là quốc sách hàng 
đầu để phát triển đất nước, phát triển con người. Với ý nghĩa đó giáo dục vừa là 
động lực tăng trưởng kinh tế, phát triển xã hội, vừa tạo ra những điều kiện và cơ 
hội để ai cũng được học hành, được thụ hưởng nền giáo dục và phát triển một 
cách toàn diện. Vì thế mỗi giáo viên phải luôn luôn nỗ lực phấn đấu nâng cao 
nghiệp vụ chuyên môn, có đủ trình độ để bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Cho 
nên các cấp học, bậc học phải luôn tìm tòi đổi mới về nội dung, hình thức, 
phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng dạy và học tốt hơn. Trong đó bậc 
học mầm non đóng một vai trò hết sức quan trọng trong sự nghiệp trồng người.
 Như chúng ta đã biết đối với lứa tuổi mầm non việc “Tạo môi trường giáo 
dục và đổi mới phương pháp dạy và học lấy trẻ làm trung tâm" là một vấn đề rất 
cần thiết vì toàn bộ quá trình này nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi của trẻ, qua 
đó trẻ có thể lĩnh hội được những kiến thức và khám phá được thế giới xung 
quanh trẻ một cách tự nhiên mà không áp đặt. Thông qua mọi hoạt động đó giúp 
tư duy trẻ phát triển và nhân cách trẻ hình thành. Trẻ nhỏ luôn có mong muốn tự 
nhiên là được cảm nhận và khám phá một cách tích cực về thế giới xung quanh, 
Quá trình học hỏi, khám phá của trẻ thông qua nhiều hoạt động, đặc biệt là hoạt 
động vui chơi. Vui chơi không chỉ là hoạt động giúp trẻ giải trí, thư giản mà còn 
giúp trẻ cảm nhận và khám phá thế giới xung quanh một cách tự nhiên, thuận lợi 
và nhanh chống. Xây dựng tốt môi trường giáo dục trong trường mầm non là 
phương tiện, điều kiện để trẻ phát triển toàn diện về thể chất, ngôn ngữ, trí tuệ, 
khả năng thẩm mỹ, tình cảm và kỹ năng xã hội, tạo tiền đề vững chắc cho trẻ 
mầm non vào học lớp 1 trường tiểu học; phù hợp với phương châm của Bộ Giáo 
dục và Đào tạo đã chỉ đạo: "Học bằng chơi, chơi mà học"
 Việc thiết kế, xây dựng môi trường giáo dục và đổi mới phương pháp dạy 
học lấy trẻ làm trung tâm là một vấn đề rất cần thiết là không thể thiếu cho trẻ 
trong quá trình phát triển của trẻ và rất cần thiết trong trường mầm non.Sau khi 
tham dự các lớp tập huấn chuyên môn hè của Phòng giáo dục đào tạo huyện tổ 
chức về xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, bản thân đã xây 
dựng môi trường trong và ngoài lớp cho trẻ hoạt động một cách tích cực và có 
hiệu quả nhất.
Nguyễn Ngọc Thảo 1 Thiết kế, xây dựng môi trường giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm
 Vì vậy tôi chọn đề tài "Thiết kế, xây dựng môi trường giáo dục và đổi mới 
phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm" cho lớp tôi trong năm học 2019 – 
2020.
 II. NỘI DUNG
 1. Thực trạng trước khi thực hiện đề tài
 Trong quá trình triển khai và thực hiện “Thiết kế, xây dựng môi trường 
giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm” của lớp Chồi 2 
Trường Mầm Non Sơn Ca 3 gặp những thuận lợi và khó khăn sau:
 1.1 Thuận lợi
 - Được sự chỉ đạo quan tâm sâu sát của Ban Giám hiệu nhà trường, trang 
bị đồ dùng đồ chơi phục vụ cho lớp đầy đủ
 - Về cơ sở vật chất đầy đủ đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ
 - Có sự phối hợp tốt giữa nhà trường và gia đình, đây là một lợi thế tạo 
điều kiện thuận lợi trong công tác “ Thiết kế, xây dựng môi trường giáo dục và 
đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm” .
 1.2 Khó khăn
 - Cách trang trí còn mang nặng tính hình thức, chưa có tính thực tế 
nên không phát huy được tính tích cực của trẻ. 
 - 40% số trẻ trong lớp còn rụt rè và nhút nhát chưa mạnh dạn giao tiếp 
cũng như trong học tập. 
 - 30% trẻ còn thụ động khi ra sân hoạt động.
 - Chưa tạo được nhiều hoạt động thực tiễn cho trẻ trải nghiệm nên cũng 
gặp nhiều khó khăn trong công tác giáo dục trẻ. 
 2. Phương pháp thực hiện đề tài
 Để thực hiện tốt việc đổi mới dạy và học lấy trẻ làm trung tâm tôi xin 
mạnh dạn đưa ra một số giải pháp như sau:
 a. Xây dựng môi trường vật chất, môi trường xã hội trong và ngoài 
lớp học
 * Môi trường vật chất, môi trường xã hội
Nguyễn Ngọc Thảo 2 Thiết kế, xây dựng môi trường giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm
 - Tham mưu trực tiếp lên BGH để được trang bị đầy đủ hơn về cơ sở vật 
chất phục vụ cho việc chăm sóc giáo dục trẻ, trang bị đầy đủ các phương tiện 
học liệu để trẻ có thể trải nghiệm và khám phá thế giới xung quanh trẻ.
 - Vân động từ phụ huynh về một số đồ dùng đồ chơi từ những nguyên vật 
liệu có sẵn, để phục vụ cho quá trình hoạt động của trẻ.
 - Tham mưu với BGH để tạo điều kiện cho trẻ được giao lưu tham quan 
học hỏi qua đó cũng hình thành nên nhân cách của trẻ.
 * Xây dựng môi trường bên trong lớp học
 - Trang trí môi trường lớp học cần phù hợp với tính chất của các hoạt 
động, phù hợp với chủ đề và phù hợp với lứa tuổi. Bố trí, sắp xếp các khu vực 
chơi, hoạt động trong lớp đảm bảo an toàn phù hợp với không gian, thuận tiện 
cho việc sử dụng của cô và trẻ. Sắp xếp thiết bị, đồ chơi, theo hướng mở, kích 
thích sự chú ý và hứng thú tìm tòi, khám phá của trẻ; tạo cơ hội cho trẻ được 
hợp tác trò chuyện và chia sẻ ý kiến với bạn bè từ đó ngôn ngữ của trẻ được phát 
triển. 
 - Trong lớp học tôi đã thiết kế lớp học sáng tạo cho trẻ với những hình vẽ 
màu sắc sinh động và ngộ nghĩnh. Môi trường lớp học có không gian cách sắp 
xếp phù hợp, an toàn và gần gũi, quen thuộc với cuộc sống hàng ngày của trẻ.
 - Các học liệu, nguyên vật liệu đồ dùng đồ chơi ở các góc hoạt động được 
chuẩn bị đa dạng phong phú và thu hút trẻ tham gia, cũng như tạo các cơ hội học 
tập phát triển, tư duy sáng tạo. 
 - Góc Thiên nhiên được thiết kế xinh xắn với các chậu cây, bình tưới, tạo 
cơ hội cho trẻ được trải nghiệm và khám phá. 
 * Xây dựng môi trường bên ngoài lớp học
 - Môi trường ngoài lớp học là yếu tố góp phần tích cực trong các hoạt 
động nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục toàn diện trẻ. Trường đã tập trung 
xây dựng môi trường giáo dục ngoài lớp học an toàn, đẹp, hấp dẫn trẻ. Môi 
trường ngoài lớp học cũng được tôi tận dụng tối đa để giáo dục và phát huy tính 
tích cực của trẻ, các bài tập vận động được bố trí dọc các lối đi, hàng lang, sân 
chơi, vừa tạo được cảnh quan đẹp mắt vừa giúp trẻ vận động mọi lúc mọi nơi.
 - Trên các mảng tường các cô đã tận dụng để vẽ các tranh theo các nội 
dung câu chuyện, các hình vẽ giúp trẻ khám phá và ôn lại các kiến thức mà mình 
đã được học đồng thời tạo cảnh quan đẹp mắt sinh động cho khuôn viên của 
trường. 
 - Thiết kế khu vui chơi cát và nước ngoài trời, hồ cá cho trẻ câu cá, sân 
vườn cho trẻ tham quan là nơi đặc biệt thu hút sự tham gia của trẻ. Vui chơi ở 
Nguyễn Ngọc Thảo 3 Thiết kế, xây dựng môi trường giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm
đây không chỉ giúp trẻ thư giãn mà còn giúp trẻ trải nghiệm tuyệt vời và phát 
triển các giác quan.
 - Thiết kế khu vận động với đa dạng các loại đồ chơi được nhà trường 
mua sắm và các đồ chơi tự tạo do giáo viên cùng nhau thiết kế và sáng tạo nên. 
 - Thiết kế sân chơi giao thông phù hợp và có thể vận động phụ huynh 
thêm xe để cho trẻ hoạt động. Nơi đây trẻ được học được chơi một cách lý thú.
 - Có thể thiết kế thêm một số gian hàng ngoài lớp học để phục vụ cho quá 
trình trải nghiệm của trẻ, qua đó trẻ có thể nhận thức được xã hội với muôn màu 
muôn vẻ, với những cuộc chơi lý thú và có cả hoạt động mang tính tình cảm của 
con người thông qua giao tiếp mua bán... 
 - Môi trường bên ngoài được thiết kế có cả hoạt động mang tính động và 
tĩnh, khi tham gia vào các hoạt động này trẻ được dung hòa về sức khỏe. Hình 
thành khả năng tư duy và linh hoạt hơn.
 - Thiết kế sử dụng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, giúp trẻ 
nhạy bén linh hoạt hơn, tư duy nhiều hơn vì trẻ có thể trực tiếp hoạt động với 
chính đồ dùng đồ chơi, thông qua đồ dùng đồ chơi đó hình thành trong đầu trẻ 
những hoạt động hằng ngày của con người. Giúp trẻ ý thức hơn và biết sử dụng 
như thế nào...
 - Những yêu cầu về môi trường ngoài lớp học được bản thân tôi nghiên 
cứu, tìm hiểu như khu chơi thể thao (Hồ bơi, thang leo, sân chơi bóng đá 
mini); khu vực chơi với đồ chơi. Vui chơi ngoài trời (Cầu trượt, đu quay, bập 
bênh, ); khu vực chơi “giao thông”; khu vực chơi với đất, cát, nước, đá, sỏi; 
khu vực trẻ trồng rau, trồng cây và chăm sóc cây cối; khu trồng hoa, trồng cây 
cảnh, cây ăn quả, cây bóng mát trên sân trường;
 - Môi trường giáo dục của lớp, của trường thực sự an toàn, đảm bảo vệ 
sinh về nguồn nước, không khí, vệ sinh an toàn trong ăn uống, các trang thiết bị, 
đồ dùng, đồ chơi được bảo dưỡng thường xuyên, giữ gìn vệ sinh và tạo sự hấp 
dẫn đối với trẻ, có hàng rào bảo vệ xung quanh khu vực trường. Trường luôn tận 
dụng các nguồn nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để trẻ khám phá, đặc biệt là 
nguồn nguyên liệu tự nhiên và phế liệu.
 - Để thiết kế và sử dụng một môi trường giáo dục một cách hoàn chỉnh, 
đáp ứng yêu cầu giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, thì Bán Giám hiệu và tập thể 
giáo viên đã cố gắng đầu tư toàn diện về vật chất đến công sức, sáng tạo và tâm 
huyết của mình. 
 b. Thực hiện một số hoạt động đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ 
làm trung tâm 
Nguyễn Ngọc Thảo 4 Thiết kế, xây dựng môi trường giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm
 * Hoạt động chơi
 - Khi thực hiện hoạt động vui chơi, bản thân tôi có thể lựa chọn nội dung 
hình thức phong phú đa dạng, phù hợp với thời điểm phù hợp với nhận thức của 
trẻ, thay đổi thường xuyên các hoạt động trong tuần để tạo được sự hứng thú cho 
trẻ khi tham gia. bóng đá mini, hồ bơi, trò chơi vận động, trò chơi dân gian, hoạt 
động tham quan, quan sát môi trường, thiên nhiên, chăm sóc cây xanh, vườn 
rau... Khi trẻ chơi, giáo viên chơi cùng trẻ; gợi mở, tạo tình huống mở để trẻ giải 
quyết tình huống; tạo cơ hội cho trẻ được tự do khám phá một cách tự nhiên 
hứng thú và sáng tạo, giúp trẻ phát triển toàn diện: thể chất, nhận thức, ngôn 
ngữ, tình cảm kỹ năng xã hội và thẩm mỹ.
 * Hoạt động học
 Căn cứ kế hoạch giảng dạy của lớp, giáo viên tổ chức mọi hoạt động 
đều hướng tới từng trẻ cũng như từng nhóm trẻ để tạo cơ hội cho trẻ được học 
tập, vui chơi nhằm hỗ trợ trẻ phát triển ở tất cả các lĩnh vực; không dạy những gì 
quá khó đối với trẻ. Giáo viên tăng cường trò chuyện với trẻ, lắng nghe và tôn 
trọng trẻ; gợi ý, khuyến khích, động viên trẻ. Tổ chức cho trẻ “Học bằng chơi, 
chơi mà học ” giúp trẻ hoàn thiện dần các kỹ năng cá nhân.
 c. Tuyên truyền cho cha mẹ học sinh và cộng đồng về ý nghĩa của việc 
thiết kế sử dụng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
 - Tuyên truyền cho phụ huynh hiểu về các hoạt động học của cấp học 
mầm non.
 - Tuyền truyền về tầm quan trọng của việc trải nghiệm môi trường giáo 
dục lấy trẻ làm trung tâm của trẻ.
 - Tôn trọng sự khác biệt giữa các nhu cầu điều kiện của mỗi gia đình để 
có biện pháp phối hợp tốt hơn.
 - Xây dựng mối quan hệ tích cực đối với gia đình của trẻ bằng nhiều hình 
thức.
 - Tuyên truyền với cộng đồng xã hội về tầm quan trọng của cấp học mầm 
non, để nhằm thu hút cha mẹ và cộng đồng tham gia hiệu quả vào việc "Thiết kế 
và sử dụng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ”.
 3. Kết quả đạt được
 a. Đối với trẻ
 - Từ những biện pháp tích cực trên, lớp tôi nói riêng và Trường Mầm non 
Sơn Ca 3 nói chung, đã và đang trong từng bước chỉnh chu hơn, sạch hơn xanh 
Nguyễn Ngọc Thảo 5 Thiết kế, xây dựng môi trường giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm
hơn và đẹp hơn, cảnh quang môi trường sư phạm được đầu tư nhiều hơn. Trẻ 
mạnh dạn, tự tin hơn trong các hoạt động.
 - 90% trẻ không còn rụt rè nhút nhát khi tham gia các hoạt động, 100% trẻ 
được giao lưu học hỏi cùng với tất cả các bạn khác cùng với sự hướng dẫn của cô. 
100% trẻ được trang bị tốt cho mình vốn kỹ năng sống cần thiết làm cẩm nang sống 
cho mình. 
 - Đa số phụ huynh quan tâm và hỗ trợ nhiều hơn về các trang thiết bị phục 
vụ cho việc học tập của con em mình. 
 b. Đối với giáo viên
 Khi tiếp cận với đề tài này đã có nhiều sáng tạo hơn và khả năng mở rộng 
đề tài cũng tốt hơn, hình thành và phát triển lòng say mê, ham thích học hỏi, tìm 
tòi khám phá cái mới trong học tập để nắm vững và vận dụng được các hình 
thức, phương pháp, biện pháp tổ chức môi trường và quá trình cho trẻ làm quen 
với một số phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đạt hiệu quả cao.
 4. Bài học kinh nghiệm
 - Để thực hiện tốt việc thực hiện việc “Thiết kế, xây dựng môi trường giáo 
dục và đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm” bản thân tôi rút ra 
được một số bài học kinh nghiệm sau:
 - Tiếp tục duy trì, đẩy mạnh và phát huy hiệu quả đạt được của mình.
 - Tiếp tục làm tốt công tác tham mưu với BGH và cha mẹ trẻ để huy động 
thêm nguồn lực tăng cường xây dựng môi trường, cơ sở vật chất. Trang thiết bị 
ngày càng hoàn thiện hơn.
 - Đẩy mạnh việc ứng dụng, khai thác, sử dụng có hiệu quả môi trường 
trong và ngoài lớp học, môi trường xã hội để nâng cao chất lượng chăm sóc giáo 
dục trẻ.
 - Tự học tự bồi dưỡng chuyên môn sáng tạo trong mọi hoạt động, đổi mới 
phương pháp dạy học, linh hoạt nhạy bén xử lý các tình huống một cách nghệ 
thuật.
 - Đẩy mạnh các hoạt động dạy và học nâng cao chất lượng giáo dục lấy 
trẻ làm trung tâm đảm bảo gắn kết giữa giáo dục phát triển nhận thức với giáo 
dục kỹ năng sống phù hợp cho trẻ theo từng độ tuổi.
 - Tăng cường tuyên truyền, tư vấn cho phụ huynh về các nội dung giáo 
dục lấy trẻ làm trung tâm, đặt biệt về cách xây dựng môi trường với điều kiện 
hiện có để thỏa mãn nhu cầu vui chơi học tập và phát triển của trẻ. 
Nguyễn Ngọc Thảo 6 Thiết kế, xây dựng môi trường giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm
 5. Khả năng ứng dụng
 - Đề tài này giáo viên có thể áp dụng cho tất cả các độ tuổi: Nhóm, Mầm, 
Chồi, Lá và ứng dụng rộng rãi ở các đơn vị.
 - Một số biện pháp có thể ứng dụng cho các hoạt động khác: Khám phá 
khoa học, phát triển nhận thức,  
 III. KẾT LUẬN
 1. Kết luận
 Tóm lại, sau một năm nghiên cứu và thử nghiệm đề tài, tôi thấy việc lựa 
chọn hình thức cho trẻ đổi mới phương pháp dạy và học lấy trẻ làm trung tâm là 
rất quan trọng. Nó quyết định đến sự thành công của giáo viên khi tổ chức các 
hoạt động cho trẻ học và chơi, đồng thời giáo viên cũng rút ra được nhiều kinh 
nghiệm sau mỗi lần tổ chức những hoạt động đó và trong những năm sau, khi 
tiếp tục thử hiện đề tài này, kết quả trên trẻ cũng như mục đích của các hoạt 
động sẽ đạt tốt hơn.
 2. Kiến nghị
 Đối với nhà trường: Tăng cường bổ sung tài liệu phong phú hơn cho giáo 
viên tham khảo. 
 Đối với Phòng GD-ĐT Hòa Bình: Mở nhiều lớp tập huấn về thiết kế, xây 
dựng môi trường giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung 
tâm để giáo viên được học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm lẫn nhau, nhằm nâng cao 
chuyên môn nghiệp vụ cho bản thân. 
 Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm “Thiết kế, xây dựng môi trường giáo 
dục và đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm” nếu có thiếu sót rất 
mong Hội đồng chấm Sáng kiến kinh nghiệm góp ý để tôi hoàn thiện hơn. 
 Vĩnh Mỹ B, ngày 12 tháng 6 năm 2020
 Người viết 
 Nguyễn Ngọc Thảo
Nguyễn Ngọc Thảo 7