Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết 103: Văn bản: Lượm (Tố Hữu)

 TRƯỜNG TH CS ĐOÀN THỊ ĐIỂM 
CHÀO MỪNG CÁC EM HỌC SINH 
Lớp 6A2 
 B. Tế Hanh 
 C. Minh Huệ 
 A. Tố Hữu 
 D. Viễn Phương 
Câu 1: Bài thơ “ Đêm nay Bác không ngủ” của tác giả? 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
 B. 1950 
 C. 1951 
 A. 1949 
 D. 1952 
Câu 2: Văn bản “ Đêm nay Bác không ngủ ” được viết vào năm nào? 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
 B. Lục bát 
 D. Thất ngôn tứ tuyệt 
 C. Thất ngôn bát cú 
A. Ngũ ngôn 
Câu 3: Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ được viết theo thể thơ nào? 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
B : B ác thương đoàn dân công đêm phải ngủ lại ở trong rừng. 
D. Cả A, B, C 
A. Bác lo lắng cho những người chiến si ở ngoài chiến trường. 
C. Bác lo lắng cho chiến dịch 
Câu 4 : Tại sao trong đêm ấy Bác Hồ không ngủ? 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
B. Cả cuộc đời Bác dành trọn vẹn cho dân, cho nước. 
D. Cả A, B, C 
A. Đêm nay chỉ là một trong rất nhiều đêm Bác không ngủ 
C. Đó chính là lẽ sống “ Nâng niu cho tất cả, chỉ quên mình” 
Câu 5 : Ý nghĩa của 3 câu kết bài thơ: 
“ Đêm nay Bác không ngủ / Vì một lẽ thường tình / 
Bác là Hồ Chí Minh ” 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
 Tố Hữu 
LƯỢM 
Ngày Huế đổ máu 
Chú Hà Nội về 
Tình cờ chú cháu 
Gặp nhau Hàng Bè 
Chú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang 
Như con chim chích 
Nhảy trên đường v àng 
- Cháu đi liên lạc 
Vui lắm chú à 
Ở đồn Mang Cá 
Thích hơn ở nhà 
Cháu cười híp mí 
Má đỏ bồ quân 
- Thôi chào đồng chí! 
Cháu đi xa dần 
Cháu đi đường cháu 
Chú lên đường ra 
Đến nay tháng sáu 
Chợt nghe tin nhà 
Ra thế 
Lượm ơi! 
Một hôm nào đó 
Như bao hôm nào 
Chú đồng chí nhỏ 
Bỏ thư vào bao 
Vụt qua mặt trận 
Đạn bay vèo vèo 
Thư đề thượng khẩn 
Sợ chi hiểm nghèo? 
Đường quê vắng vẻ 
Lúa trổ đồng đồng 
Ca lô chú bé 
 Nhấp nhô trên đồng 
 Bỗng lòe chớp đỏ 
 Thôi rồi, Lượm ơi! 
 Chú đồng chí nhỏ 
 Một dòng máu tươi! 
 Cháu nằm trên lúa 
 Tay nắm chặt bông 
 Lúa thơm mùi sữa 
 Hồn bay giữa đồng 
 Lượm ơi, còn không? 
 Chú bé loắt choắt 
 Cái xắc xinh xinh 
 Cái chân thoăn thoắt 
 Cái đầu nghênh nghênh 
 Ca lô đội lệch 
 Mồm huýt sáo vang 
 Như con chim chích 
 Nhảy trên đường vàng 
CÁCH GHI BÀI 
 CÁC EM GHI BÀI KHI THẤY XUẤT HIỆN CHỮ MÀU ĐỎ VÀ MÀU XANH DƯƠNG. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
 Em hãy giới thiệu đôi nét về tác giả Tố Hữu ? 
1. Tác giả: 
 Tố Hữu 
TIẾT 103 
LƯỢM 
VĂN BẢN 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả: 
 Tố Hữu 
TIẾT 97 
LƯỢM 
VĂN BẢN 
 - Tố Hữu (1920 - 2002), tên khai sinh l à Nguyễn Kim Thành . 
 - Quê: Thừa Thiên Huế. 
 - Là nhà cách mạng, nhà thơ lớn của thơ ca hiện đại Việt Nam . 
Tố Hữu làm việc với Bác tại nhà sàn ngày 9/ 4/ 1960 
Tố Hữu cùng Bác đi thăm bộ đội bảo vệ thủ đô 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả: (SGK/75) 
 Tố Hữu 
TIẾT 103 
LƯỢM 
VĂN BẢN 
 Em hãy cho biết bài thơ Lượm 
 được sáng tác vào thời gian nào? 
 2. Tác phẩm: 
 Bài thơ “Lượm” viết năm 1949 trong thời kì kháng chiến chống Pháp, in trong tập thơ “Việt Bắc”. 
 Mét ®ång chÝ ë Thõa Thiªn ra kÓ cho t«i nghe nh÷ng tÊm g ­ươ ng chiÕn ®Êu dòng c¶m ë quª nhµ vµ cho t«i biÕt tin vÒ ch¸u L­ượm. Nó là con của một chú bé em họ của tôi. Từ Cách mạng tháng Tám, nó đã về với tôi ở Huế và cùng một số bạn nhỏ tự nguyện theo các chú bộ đội. Nã ®i liªn l¹c cho ®¬n vÞ, trong khi đ­ưa thư­ qua mét c¸nh ®ång, ch¸u bÞ tróng ®¹n, hi sinh khi míi 14 tuæi T«i viÕt bµi th¬ L ư­ îm, thÊy nh ư ­ cßn ®©u ®©y d¸ng ®iÖu dÔ th­ ư ¬ng khu«n mÆt cßn trÎ con nh­ ư ng rÊt cøng cái cña nã. 
( Trích hồi kí “Nhớ l¹i mét thêi ” 
Nhµ th¬ cã lÇn t©m sù : 
 Tè H÷u n¨m 1949 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả: (SGK/75) 
 Tố Hữu 
TIẾT 103 
LƯỢM 
VĂN BẢN 
 2. Tác phẩm: 
(SGK/75) 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
 Tố Hữu 
TIẾT 103 
LƯỢM 
VĂN BẢN 
 2. Tác phẩm: 
(SGK/75) 
3. Thể thơ: 
 Em hãy cho biết bài thơ được viết theo thể thơ nào? 
Bốn chữ 
1. Tác giả: (SGK/75) 
SGK /75 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả: ( SGK/ 75) 
 Tố Hữu 
TIẾT 103 
LƯỢM 
VĂN BẢN 
 2. Tác phẩm: 
( SGK /75) 
3. Thể thơ: 
Bốn chữ 
4. Từ khó: 
 Tố Hữu 
LƯỢM 
Ngày Huế đổ máu 
Chú Hà Nội về 
Tình cờ chú cháu 
Gặp nhau Hàng Bè 
Chú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang 
Như con chim chích 
Nhảy trên đường v àng 
- Cháu đi liên lạc 
Vui lắm chú à 
Ở đồn Mang Cá 
Thích hơn ở nhà 
Cháu cười híp mí 
Má đỏ bồ quân 
- Thôi chào đồng chí! 
Cháu đi xa dần 
Cháu đi đường cháu 
Chú lên đường ra 
Đến nay tháng sáu 
Chợt nghe tin nhà 
Ra thế 
Lượm ơi! 
Một hôm nào đó 
Như bao hôm nào 
Chú đồng chí nhỏ 
Bỏ thư vào bao 
Vụt qua mặt trận 
Đạn bay vèo vèo 
Thư đề thượng khẩn 
Sợ chi hiểm nghèo? 
Đường quê vắng vẻ 
Lúa trổ đồng đồng 
Ca lô chú bé 
 Nhấp nhô trên đồng 
 Bỗng lòe chớp đỏ 
 Thôi rồi, Lượm ơi! 
 Chú đồng chí nhỏ 
 Một dòng máu tươi! 
 Cháu nằm trên lúa 
 Tay nắm chặt bông 
 Lúa thơm mùi sữa 
 Hồn bay giữa đồng 
 Lượm ơi, còn không? 
 Chú bé loắt choắt 
 Cái xắc xinh xinh 
 Cái chân thoăn thoắt 
 Cái đầu nghênh nghênh 
 Ca lô đội lệch 
 Mồm huýt sáo vang 
 Như con chim chích 
 Nhảy trên đường vàng 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả: ( SGK /75) 
 Tố Hữu 
TIẾT 103 
LƯỢM 
VĂN BẢN 
 2. Tác phẩm: 
( SGK /75) 
3. Thể thơ: 
 Bốn chữ 
4. Từ khó: 
5. Bố cục: 
 (SGK/75) 
 Tố Hữu 
LƯỢM 
Ngày Huế đổ máu 
Chú Hà Nội về 
Tình cờ chú cháu 
Gặp nhau Hàng Bè 
Chú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang 
Như con chim chích 
Nhảy trên đường v àng 
- Cháu đi liên lạc 
Vui lắm chú à 
Ở đồn Mang Cá 
Thích hơn ở nhà 
Cháu cười híp mí 
Má đỏ bồ quân 
- Thôi chào đồng chí! 
 Cháu đi xa dần 
Cháu đi đường cháu 
Chú lên đường ra 
Đến nay tháng sáu 
Chợt nghe tin nhà 
Ra thế 
Lượm ơi! 
Một hôm nào đó 
Như bao hôm nào 
Chú đồng chí nhỏ 
Bỏ thư vào bao 
Vụt qua mặt trận 
Đạn bay vèo vèo 
Thư đề thượng khẩn 
Sợ chi hiểm nghèo? 
Đường quê vắng vẻ 
Lúa trổ đòng đòng 
Ca lô chú bé 
Nhấp nhô trên đồng 
Bỗng lòe chớp đỏ 
 Thôi rồi, Lượm ơi! 
Chú đồng chí nhỏ 
Một dòng máu tươi! 
Cháu nằm trên lúa 
Tay nắm chặt bông 
 Lúa thơm mùi sữa 
 Hồn bay giữa đồng 
Lượm ơi còn không? 
Chú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang 
 Như con chim chích 
Nhảy trên đường vàng 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
 1. Tác giả: ( SGK /75) 
 Tố Hữu 
TIẾT 103 
LƯỢM 
VĂN BẢN 
 2. Tác phẩm: 
( SGK /75) 
3. Thể thơ: 
 bốn chữ 
4. Từ khó: 
5. Bố cục: 
 3 phần 
 ( SGK /75) 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
 Tố Hữu 
TIẾT 103 
LƯỢM 
VĂN BẢN 
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN 
Tác giả và Lượm gặp nhau trong hoàn cảnh nào? 
1. Hình ảnh L ượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN 
 - Hoàn cảnh gặp gỡ: 
 chiến tranh → tình cờ → Hàng Bè 
1. Hình ảnh L ượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
1. Hình ảnh L ượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
TỔ 1 
TỔ 2 
TỔ 3 
TỔ 4 
Trang phục 
Dáng đ iệu 
Cử chỉ 
Lời nói 
02:00 
01:59 
01:58 
01:57 
01:56 
01:55 
01:54 
01:53 
01:52 
01:51 
01:50 
01:49 
01:48 
01:47 
01:46 
01:45 
01:44 
01:43 
01:42 
01:41 
01:40 
01:39 
01:38 
01:37 
01:36 
01:35 
01:34 
01:33 
01:32 
01:31 
01:30 
01:29 
01:28 
01:27 
01:26 
01:25 
01:24 
01:23 
01:22 
01:21 
01:20 
01:19 
01:18 
01:17 
01:16 
01:15 
01:14 
01:13 
01:12 
01:11 
01:10 
01:09 
01:08 
01:07 
01:06 
01:05 
01:04 
01:03 
01:02 
01:01 
01:00 
00:59 
00:58 
00:57 
00:56 
00:55 
00:54 
00:53 
00:52 
00:51 
00:50 
00:49 
00:48 
00:47 
00:46 
00:45 
00:44 
00:43 
00:42 
00:41 
00:40 
00:39 
00:38 
00:37 
00:36 
00:35 
00:34 
00:33 
00:32 
00:31 
00:30 
00:29 
00:28 
00:27 
00:26 
00:25 
00:24 
00:23 
00:22 
00:21 
00:20 
00:19 
00:18 
00:17 
00:16 
00:15 
00:14 
00:13 
00:12 
00:11 
00:10 
00:09 
00:08 
00:07 
00:06 
00:05 
00:04 
00:03 
00:02 
00:01 
00:00 
Thảo luận nhóm 
Tìm những chi tiết miêu tả (trang phục, dáng điệu, cử chỉ, lời nói) của Lượm. Cho biết tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì để miêu tả và những chi tiết đó thể hiện tính cách gì của nhân vật? 
 - Hoàn cảnh gặp gỡ: 
 chiến tranh → tình cờ → Hàng Bè 
Chú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang 
 Như con chim chích 
Nhảy trên đường vàng 
- Cháu đi liên lạc 
 Vui lắm chú à 
Ở đồn Mang Cá 
Thích hơn ở nhà! 
Cháu cười híp mí 
Má đỏ bồ quân 
- Thôi chào đồng chí 
 Cháu đi xa dần 
 + Hình dáng: 
 loắt choắt, thoăn thoắt 
 nhỏ nhắn, nhanh nhẹn, tinh nghịch. 
+ Trang phục: 
 cái xắc xinh xinh, ca lô đội lệch 
→ dễ thương. 
- Hình ảnh của Lượm: 
nghênh nghênh → 
→ từ láy 
1. Hình ảnh L ượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
Chú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang 
 Như con chim chích 
Nhảy trên đường vàng 
- Cháu đi liên lạc 
 Vui lắm chú à 
Ở đồn Mang Cá 
Thích hơn ở nhà! 
Cháu cười híp mí 
Má đỏ bồ quân 
- Thôi chào đồng chí 
 Cháu đi xa dần 
 => Lượm hồn nhiên, vui tươi, say mê công tác, đáng mến, đáng yêu . 
1. Hình ảnh L ượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
 + Cử chỉ: 
Mồm huýt sáo , như con chim chích 
+ Lời nói: “vuiThích hơn ở nhà. 
→ vui vẻ, hồn nhiên, nhí nhảnh, yêu đời 
  Tiết 104 LƯỢM 	 Tố Hữu   
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN 
2. Hình ảnh Lượm trong chuyến liên lạc cuối cùng 
 Lượm làm liên lạc, công việc cụ thể của em là gì ? 
1. Hình ảnh L ượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN 
Một hôm nào đó 
 Như bao hôm nào 
Chú đồng chí nhỏ 
 Bỏ thư vào bao 
 Vụt qua mặt trận 
 Đạn bay vèo vèo 
Thư đề thượng khẩn 
 Sợ chi hiểm nghèo? 
Đường quê vắng vẻ 
Lúa trổ đồng đồng 
Ca lô chú bé 
Nhấp nhô trên đồng 
Bỗng lòe chớp đỏ 
 Thôi rồi, Lượm ơi! 
Chú đồng chí nhỏ 
Một dòng máu tươi! 
Cháu nằm trên lúa 
Tay nắm chặt bông 
 Lúa thơm mùi sữa 
 Hồn bay giữa đồng... 
- Công việc: đem thư “thượng khẩn”. 
- Hoàn cảnh: 
- Sự hi sinh của Lượm: 
+ Bỗng : bất ngờ 
 + Thôi rồi, Lượm ơi !: 
→ tiếc thương 
Nguy hiểm → Không sợ 
+ vụt, 
+ vèo vèo 
 giọng thơ 
 cách ngắt nhịp 
 câu cảm thán 
2. Hình ảnh Lượm trong chuyến liên lạc cuối cùng 
1. Hình ảnh L ượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN 
Một hôm nào đó 
 Như bao hôm nào 
Chú đồng chí nhỏ 
 Bỏ thư vào bao 
 Vụt qua mặt trận 
 Đạn bay vèo vèo 
Thư đề thượng khẩn 
 Sợ chi hiểm nghèo? 
Đường quê vắng vẻ 
Lúa trổ đồng đồng 
Ca lô chú bé 
Nhấp nhô trên đồng 
Bỗng lòe chớp đỏ 
 Thôi rồi, Lượm ơi! 
Chú đồng chí nhỏ 
Một dòng máu tươi! 
Cháu nằm trên lúa 
Tay nắm chặt bông 
 Lúa thơm mùi sữa 
 Hồn bay giữa đồng... 
Cháu đi đường cháu 
Chú lên đường ra 
Đến nay tháng sáu 
Chợt nghe tin nhà 
Ra thế 
Lượm ơi!... 
- Công việc: đem thư “thượng khẩn”. 
- Hoàn cảnh: 
- Sự hi sinh của Lượm: 
+ Bỗng : bất ngờ 
 + Thôi rồi, Lượm ơi !: 
→ tiếc thương 
Nguy hiểm → Không sợ 
+ vụt, 
+ vèo vèo 
 giọng thơ 
 cách ngắt nhịp 
 câu cảm thán 
 => Công việc nguy hiểm → hi sinh anh dũng → Lượm đã hóa thân vào quê hương đất nước . 
2. Hình ảnh Lượm trong chuyến liên lạc cuối cùng 
1. Hình ảnh L ượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
 3. Hình ảnh Lượm vẫn sống mãi 
Lượm ơi, còn không? 
Chú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang 
 Như con chim chích 
Nhảy trên đường vàng... 
- “ Lượm ơi, còn không?”: câu hỏi tu từ 
→ đau xót, ngỡ ngàng trước sự hi sinh của Lượm. 
2. Hình ảnh Lượm trong chuyến liên lạc cuối cùng 
1. Hình ảnh L ượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
? V× sao cuèi bµi t¸c gi¶ l¹i lÆp l¹i hai khæ th¬ ®Çu víi h×nh ¶nh L ự ­îm vui t ư ­¬i, nhÝ nh¶nh, yªu ®êi ? 
Ch ú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca-lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang, 
Như con chim chích, 
Nhảy trên dường làng 
Ch ú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca-lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang, 
Như con chim chích, 
Nhảy trên dường làng 
Phần đầu 
Phần cuối 
Hai khổ thơ cuối của bài thơ có gì đặc biệt ? 
 3. Hình ảnh Lượm vẫn sống mãi 
Lượm ơi, còn không? 
Chú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang 
 Như con chim chích 
Nhảy trên đường vàng... 
 => Hình ảnh Lượm vẫn sống mãi trong lòng tác giả , mọi người. 
- “ Lượm ơi, còn không?”: câu hỏi tu từ 
→ đau xót, ngỡ ngàng trước sự hi sinh của Lượm. 
- Lặp cấu trúc → Nhấn mạnh, khắc sâu. 
Em hãy nhận xét gì về khổ thơ: “Lượm ơi, còn không ?” 
2. Hình ảnh Lượm trong chuyến liên lạc cuối cùng 
1. Hình ảnh L ượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ 
* GHI NHỚ: SGK/ 77 
 Hãy kể tên một số tấm gương thiếu niên Việt Nam anh hùng, dũng cảm hi sinh vì nước, vì dân như “Lượm” trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ? Qua đó, em học tập được điều gì ở những tấm gương ấy? 
Kim Đồng 
Vừ Anh Dính 
Lý Tự Trọng 
Võ Thị Sáu 
 Lượm đã hy sinh nhưng hình ảnh của em còn mãi với quê hương, đất nước, mọi người. 
Kết hợp kể, tả biểu cảm. 
Thể th ơ 4 chữ, nhịp đ iệu t ươ i vui. 
Khắc họa hình ảnh chú bé Lượm: hồn nhiên, tươi vui, hăng hái, dũng cảm. 
Từ láy gợi hình. 
Xây dựng hình t ượng nhân vật. 
Nội dung 
 LƯỢM 
Nghệ thuật 
  DẶN DÒ  
 - Học thuộc lòng bài thơ Lượm của Tố Hữu. 
 - Học phần ghi và ghi nhớ SGK/77. 
 - Viết đoạn văn nêu cảm nghĩ của em sau khi học bài thơ Lượm. 
 - Đọc và soạn văn bản Cô Tô của Nguyễn Tuân. 
Chân thành 
cảm ơn 
quý thầy, cô 
và các em 
học sinh !