Bài giảng Toán 6 (Cánh diều) - Bài 1: Thu thập, tổ chức, phân tích và xử lí dữ liệu - Trường THCS Thái Sơn

 CHÀO MỪNG CÁC EM 
 ĐẾN VỚI TIẾT HỌC! BIỂU ĐỒ DÂN SỐ NĂM 2018 CỦA CÁC TỈNH Ở TÂY NGUYÊN
Trong các tỉnh ở khu vực Tây Nguyên, tỉnh nào có dân số nhiều nhất? 
 Tỉnh nào có dân số ít nhất? NỘI DUNG
 1. Bảng số liệu
 2. Biểu đồ tranh
 3. Biểu đồ cột Hãy nêu một số cách thu thập, phân loại, kiểm đếm, ghi chép
 số liệu thống kê đã học ở tiểu học.
 Hoạt động cặp đôi
- Yêu cầu: Em hãy trao đổi, thảo luận với bạn hoàn thành yêu cầu của HĐ1 
và lấy ví dụ về thu thập, phân loại số liệu thống kê.
- Thời gian: 2 phút.
 Sau khi thu thập, tổ chức, phân loại, biểu diễn dữ liệu
 bằng bảng hoặc biểu đồ, ta cần phân tích và xử lí các dữ
 liệu đó để tìm ra những thông tin hữu ích và rút ra kết luận. Ví dụ 1:
 Nhà trường dự định mở bốn câu lạc bộ thể thao: cầu lông; bóng rổ; thể dục
 nhịp điệu; bóng đá. Mỗi học sinh lớp 6 đều đăng kí tham gia đúng một câu lạc
 bộ. Để tổ chức bốn câu lạc bộ trên, giáo viên yêu cầu lớp trưởng của lớp 6A
 tiến hành thống kê số bạn của lớp mình đăng kí tham gia từng câu lạc bộ.
a) Lớp trưởng của lớp 6A cần thu thập dữ liệu nào? Nêu đối tượng thống kê và
 tiêu chí thống kê.
- Lớp trưởng cần thu thập thông tin về việc đăng kí tham gia từng câu lạc bộ
 của từng bạn trong lớp 6A.
- Đối tượng thống kê: bốn câu lạc bộ thể thao: cầu lông; bóng bàn; thể dục
 nhịp điệu; bóng đá.
- Tiêu chí thống kê: số học sinh đăng kí tham gia từng câu lạc bộ thể thao đó. b) Bạn lớp tưởng thống kê số bạn đăng kí tham gia từng câu lạc bộ của lớp 6A như sau: có 18
 bạn đăng kí tham gia câu lạc bộ cầu lông; có 10 bạn đăng kí tham gia câu lạc bộ bóng bàn; có
 6 bạn đăng kí tham gia câu lạc bộ nhịp điệu; có 30 bạn đăng kí tham gia câu lạc bộ bóng đá.
 Dãy số liệu bạn lớp trưởng liệt kê có hợp lí không? Vì sao?
 Số học sinh lớp 6A theo thống kê của bạn lớp trưởng là:
 18 + 10 6 + 30 = 64 (học sinh)
⇒ Số liệu bạn lớp trưởng liệt kê là không hợp lí vì sĩ số 64 học sinh của lớp 6A là
quá lớn so với thực tế.
 Ta có thể nhận biết được tính hợp lí của dữ
 liệu thống kê theo những tiêu chí đơn giản. Luyện tập 1
 Hãy thu thập dữ liệu về ngày, tháng, năm sinh của các bạn trong lớp
 và thống kê số bạn có cùng tháng sinh.
 HOẠT ĐỘNGEm NHÓMhãy xác định đối tượng
 - Yêu cầu: 4 tổ tương ứng với 4 nhóm, phânvà tiêucôngchíthuthốngthậpkêvà thống kê
 dữ liệu theo yêu cầu của Luyện tập 1 theo tổ và ghi theo bảng sau:
 - Thời gian: 5 phút.
Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
sinh
Tên
thành
viên Kết quả kiểm tra môn Toán của học sinh lớp 6D được liệt kê như sau:
 9, 8, 10, 6, 6, 4, 3, 7, 9, 6, 5, 5, 8, 8, 7, 7, 5, 7, 8, 6.
 7, 7, 9, 5, 6, 8, 5, 5, 9, 9, 6, 7, 5, 7, 6, 6, 3, 5, 7, 9.
 a) Lập bảng số liệu theo mẫu sau:
 Điểm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Số học 0? 0 ? ?
 sinh ? ?2 1? ?8 8? 9 ?5 6? 1
b) So với cả lớp 6D, tỉ lệ học sinh có điểm dưới trung bình là bao nhiêu phần trăm?
Tổng số học sinh lớp 6D là: 0 + 0 + 2 + 1 + 8 + 8 + 9 + 5 + 6 + 1 = 40 (học sinh)
Số học sinh điểm dưới TB là: 0 + 0 +2 + 1 = 3 (học sinh)
Tỉ số phần trăm số học sinh có điểm dưới TB là:
 . 100% = 7.5%
 ퟒ Ví dụ 3: Xếp loại thi đua ba tổ lao động của một đội sản xuất được thống kê như 
 sau (đơn vị: người).
 Tổ Giỏi Khá Đạt
 Tổ 1 8 3 1
 Tổ 2 9 2 1
 Tổ 3 7 4 1
 a) Mỗi tổ lao động có bao nhiêu người?
 b) Đội trưởng thông báo rằng số lao động giỏi của cả đội nhiều hơn số lao động khá và đạt
 của cả đội là 12 người. Thông báo của đội trưởng có đúng không?
 Số lao động giỏi của cả đội là: 8 + 9 + 7 = 24 (người)
 Số lao động khá và đạt của cả đội là: 3 + 2 + 4 + 1 + 1 + 1 = 12 (người)
 Số lao động giỏi của cả đội nhiều hơn số lao động khá và đạt của cả đội là: 
 24 - 12= 12 (người)
 Vậy thông báo của đội trưởng là đúng. Dựa vào thống kê ta có thể nhận biết
được tính hợp lí của kết luận đã nêu ra. Sau khi thu thập và tổ chức dữ liệu, ta cần biểu diễn dữ liệu đó ở dạng thích
 hợp. Nhờ việc biểu diễn dữ liệu, ta có thể phân tích và xử lí được các dữ liệu đó.
 THẢO LUẬN NHÓM
 5 phút
 Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3
 Nhiệm vụ 1: Nhiệm vụ 2: Nhiệm vụ 3: 
 -
 Tìm hiểu bảng số liệu Tìm hiểu biểu đồ tranh Tìm hiểu biểu đồ cột
 Quan sát biểu đồ tranh ở Quan sát biểu đồ cột ở
Quan sát bảng số liệu ở
 hình 1 trang 6, đọc và mô hình 2 trang 7, đọc và
trang 6, đọc và mô tả lại
 tả biểu đồ đó. mô tả biểu đồ cột đó
bảng số liệu đó. Bảng số liệu đánh giá chất lượng sản phẩm bằng điểm số 1, 2, 3, 4, 5
 của một lô hàng gồm 20 sản phẩm như sau:
 Điểm 1 2 3 4 5
 Số thập phân 0 0 3 5 12
Quan sát bảng số liệu trên, ta thấy:
+ Đối tượng thống kê: các điểm số: 1, 2, 3, 4, 5.
+ Tiêu chí thống kê: số sản phẩm ứng với mỗi loại điểm.
+ Ứng với mỗi đối tượng thống kê có một số liệu thống kê theo tiêu chí,
lần lượt được biểu diễn ở dòng thứ hai ( theo cột tương ứng). Biểu đồ tranh trong Hình 1 thống kê khối lượng táo bán được trong
 bốn tháng đầu năm 2020 của một hệ thống siêu thị.
Tháng 1 Quan sát biểu đồ tranh, ta thấy:
 + Đối tượng thống kê: bốn tháng đầu năm 2020:
Tháng 2 tháng 1, tháng 2, tháng 3, tháng 4.
 + Tiêu chí thống kê: số tấn táo bán được trong
Tháng 3 mỗi tháng.
 + Ứng với mỗi đối tượng thống kê có một số liệu
Tháng 4
 thống kê theo tiêu chí, lần lượt được biểu diễn ở
 dòng tương ứng.
 : 5 tấn
 : 10 tấn; + Biểu tượng: để chỉ 10 tấn táo và biểu tượng
 để chỉ 5 tấn táo. Biểu đồ cột trong Hình 2 thống kê dân số của một số quốc gia năm 2019.
 Quan sát biểu đồ cột, ta thấy:
 + Đối tượng thống kê: các quốc gia Hoa Kỳ, Liên Bang Nga,
 Nhật Bản, Việt Nam, Hàn Quốc, Australia, Malaysia. Các đối
 tượng này lần lượt được biểu diễn ở trục nằm ngang.
 + Tiêu chí thống kê: dân số của mỗi nước.
 + Ứng với mỗi đối tượng thống kê có một số liệu thống kê theo
 tiêu chí, lần lượt được biểu diễn ở trục thẳng đứng. Khi hội nghị giải lao, tất cả các đại biểu chọn một trong các loại nước sau
 đây để uống: nước cam, nước dừa, nước chanh, nước dưa hấu; mỗi đại
 biểu đều đã uống đúng một loại nước. Biểu đồ ở Hình 3 biểu diễn số đại
 biểu chọn mỗi loại nước uống.
a) Tìm số thích hợp cho ? trong bảng sau:
 Loại nước Số người chọn
 uống
 Nước cam 12?
 Nước dừa 8?
 Nước chanh 11?
 Nước dưa hấu 8? b) Sau giờ giải lao, tất cả mọi người trở lại họp. Thư kí thông báo
rằng có 40 đại biểu tham gia hội nghị. Thông báo đó của thư kí có
chính xác không?
Từ bảng số liệu ta thấy:
 Có 39 đại biểu tham gia hội nghị.
 Vậy thông báo của thư kí là không đúng.
 Dựa vào bảng thống kê, ta có thể bác bỏ kết
 luận đã nêu ra. Luyện tập 2
Số lượng một số dụng cụ học tập của 10 học sinh tổ Hai ở lớp 6E được thống
kê như sau: bút có 18 chiếc; thước thẳng có 10 chiếc; compa có 5 chiếc; ê ke
có 9 chiếc.
a) Nêu đối tượng thống kê và tiêu chí thống kê
b) Biểu diễn dữ liệu thống kê bằng biểu đồ tranh.
 Giải:
 a) Đối tượng thống kê : các dụng cụ học tập của 10 học sinh tổ Hai lớp 6E.
 Tiêu chí thống kê: số lượng mỗi loại dụng cụ học tập đó.
 b) Biểu đồ tranh biểu diễn dữ liệu thống kê
 Dụng cụ Bút Thước thẳng Compa Ê ke
 Số lượng
 : 2 chiếc : 1 chiếc