Tài liệu dùng để soạn giáo án bộ Chân trời sáng tạo - Nguyễn Lý Tưởng

Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 1 
Bài mở đầu: Hòa nhập vào môi trường mới 
Nói và nghe: Chia sẻ cảm nghĩ về môi trường Trung học cơ sở 
Để chuẩn bị tâm thế cho năm học mới, em và các bạn hãy dành một khoảng thời gian 
chia sẻ những suy nghĩ, cảm xúc của bản thân khi bức vào môi trường THCS. 
Em và các bạn cùng thực hiện các bước sau: 
Bước 1: Viết cảm nghĩ của em về môi trường học tập mới 
Câu hỏi gợi ý Ý kiến của em 
Em có cảm xúc gì khi bước 
vào trường Trung học cơ sở? 
Em cảm thấy còn nhiều bỡ ngỡ vì trường mới, lớp 
mới, bạn bè và nhiều môn học mới. Em cũng cảm 
thấy có buồn khi không còn được học cùng những 
người bạn cũ thân thiết từ tiểu học. 
Điều gì là thuận lợi với em 
trong môi trường mới? 
Trong môi trường lớp 6 mới, điều thuận lợi với em 
là em được học cùng cô giáo chủ nhiệm rất hiền, 
thân thiện và tận tình quan tâm chúng em. Khi có 
điều gì không hiểu rõ, cô đều tận tình giảng giải và 
chỉ bảo, khiến chúng em cảm thấy cô rất gần gũi. 
Điều gì là thử thách với em 
trong môi trường mới? 
Trong môi trường lớp 6 mới, điều khó khăn với em 
là : 
- Lớp 6 có nhiều môn học mới, mỗi môn học là 
một thầy giáo hoặc cô giáo khác nhau nên chúng 
em chưa quen cách học. 
- Mỗi ngày chúng em đều phải học rất nhiều môn 
học nên có nhiều bài tập về nhà và bài cũ phải học 
thuộc. 
- Trong lớp em có rất nhiều bạn học giỏi và tích 
cực trong các hoạt động vì vậy em sẽ luôn phải cố 
gắng phấn đấu để đạt thành tích học tập tốt. 
Bước 2: Chia sẻ ý kiến với các bạn 
Em chia sẻ ý tưởng theo nhóm đôi và sau đó là với nhóm lớn hoặc tập thể lớp. 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 2 
Đọc: Khám phá một chặng hành trình 
Các em thân mến! 
Những hình dung cụ thể về một môi trường mới giúp các em phần nào bớt lạ lẫm, lo 
lắng, phải không? 
Bây giờ, các em hãy khám phá hành trình tiếp theo trong năm học này. Trong chặng 
đường sắp tới, sách giáo khoa Ngữ văn 6 sẽ đồng hành cùng các em. 
Mở trang sách ra, các em bắt gặp những gì? 
Các em sẽ gặp 10 chủ điểm bài học: Lắng nghe lịch sử nước mình, Miền cổ tích, Vẻ đẹp 
quê hương, Những trải nghiệm trong đời, Trò chuyện cùng thiên nhiên, Điểm tựa tinh 
thần, Gia đình thương yêu, Những góc nhìn cuộc sống, Nuôi dưỡng tâm hồn, Mẹ Thiên 
Nhiên. Các em cũng được thực hành giải quyết vấn đề qua một số tình huống thực tế mà 
các em thường gặp phải. Đó là một cuộc hành trình giúp các em hiểu thêm về thế giới tự 
nhiên, xã hội và hiểu về chính bản thân. 
Thế giới văn chương sẽ mở rộng chào đón các em qua việc đọc các thể loại văn học như: 
thơ, truyện ngắn, kí,... Qua mỗi bài học, các em không chỉ nhận ra cái hay, cái đẹp của 
từng tác phẩm, mà quan trọng hơn, các em còn được phát triển kĩ năng đọc văn bản theo 
đặc điểm thể loại. Điều này sẽ giúp các em có thể đọc hiểu nhiều văn bản khác ngoài 
sách giáo khoa. Bên cạnh đó, các em còn được phát triển kĩ năng đọc văn bản thông tin 
để hiểu những vấn đề thực tế đang xảy ra trong cuộc sống. Các em cũng sẽ được học 
cách đọc văn bản nghị luận để hiểu những ý kiến khác nhau trước một hiện tượng đời 
sống mà mình quan tâm. 
Đặc biệt, sách còn hướng đến việc giúp các em phát triển kĩ năng viết, nói và nghe, 
những kĩ năng giúp các em biết cách bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc của bản thân, biết cách 
lắng nghe, thấu hiểu mọi người xung quanh. 
Ngoài việc thực hiện theo các hoạt động được thiết kế trong sách, các em có thể làm gì 
để việc học môn Ngữ văn lớp 6 nói riêng, ở cấp THCS nói chung luôn hiệu quả và thú 
vị? Sau đây là một số gợi ý hữu ích về phương pháp học tập môn Ngữ văn. 
- Sử dụng Sổ tay Ngữ văn: Các em có thể ghi lại những cảm nhận, suy nghĩ, liên hệ mà 
bài học gợi ra, chép lại những trích dẫn hay, lập hồ sơ nhân vật, lập bảng từ vựng,... Các 
em cũng có thể chuyền tay nhau cùng viết sổ tay dưới dạng nhật kí đọc để trao đổi, chia 
sẻ, tương tác về các vấn đề gợi ra từ bài học. 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 3 
- Sưu tầm video clip, tranh ảnh, bài hát về bài học: Những hình ảnh, video clip hay 
những bài hát liên quan đến bài học sẽ mang đến những khám phá mới mẻ, giúp các em 
hiểu rằng có nhiều cách nhìn, cách thể hiện khác nhau về cùng một vấn đề. 
- Tạo nhóm thảo luận môn học: Các em có thể cùng các bạn tạo một nhóm thảo luận về 
bài học, chia sẻ bài viết, trao đổi tài liệu sưu tầm. 
- Làm thẻ thông tin: Thẻ thông tin là phương pháp hiệu quả giúp các em ghi nhớ và ôn 
tập các từ ngữ, khái niệm quan trọng. Mỗi thẻ thông tin sẽ có hai mặt, mặt trước ghi từ 
ngữ và mặt sau là nghĩa của từ ngữ đó. Những thẻ thông tin có cùng chủ đề sẽ được xâu 
chuỗi lại thành một bộ. Một số chủ đề các em có thể thực hiện: các kiểu văn bản, các 
chiến lược đọc, một số yếu tố Hán Việt đáng chú ý,... 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 4 
- Thực hiện các sản phẩm sáng tạo: Các bài học sẽ gợi cho các em nhiều ý tưởng, cảm 
hứng để tạo ra các sản phẩm sáng tạo như một bức tranh, một bài thơ, một câu truyện 
ngắn, một đoạn truyện tranh, một mô hình, pốt-xơ-tơ (poster) hay tờ rơi,... Quá trình 
sáng tạo sẽ giúp các em hiểu sâu sắc hơn về bài học. 
- CLB đọc sách: Các em cũng có thể thành lập CLB đọc sách để cùng nhau chia sẻ về 
những cuốn sách hay mà mình đã, đang và sẽ đọc. Ngoài ra, CLB cũng có thể tổ chức 
các hoạt động như: hội thi giới thiệu sách, cuộc thi thiết kế bìa sách, vẽ tranh minh họa 
sách,... 
Đến đây, chắc các em đã bước đầu có những ý tưởng để lên kế hoạch học tập môn Ngữ 
văn cho năm học này rồi đúng không? 
Chúc các em một năm học thật hứng khởi và bổ ích. 
Trả lời câu hỏi 
1. Cuốn sách Ngữ văn 6 gồm mười chủ điểm chia làm ba mạch kết nối chính: kết 
nối em với thiên nhiên, kết nối em với cộng đồng, kết nối em với chính mình. Dựa 
vào tên gọi từng chủ điểm, em hãy xác định chủ điểm nào thuộc mạch kết nối nào? 
Các chủ điểm thuộc mạch kết nối: 
- Kết nối em với thiên nhiên: Trò chuyện cùng thiên nhiên, Mẹ Thiên nhiên, Vẻ đẹp quê 
hương. 
- Kết nối em với cộng đồng: Lắng nghe lịch sử nước mình, Miền cổ tích, Gia đình 
thương yêu, Những góc nhìn cuộc sống. 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 5 
- Kết nối em với chính mình: Những trải nghiệm trong đời, Nuôi dưỡng tâm hồn, Điểm 
tựa tinh thần. 
2. Trong các phương pháp học tập môn Ngữ văn được trình bày ở trên, em hứng 
thứ với phương pháp nào? Vì sao? 
Trong các phương pháp học tập môn Ngữ văn được trình bày ở trên, em hứng thứ với 
phương pháp: 
 Tạo nhóm thảo luận môn học. Chúng em có thể cùng lập nhóm để chia sẻ về bài học, 
chia sẻ những tài liệu sưu tầm được về tác giả, những video, clip, bài hát hay cảm nhận 
về tác phẩm. Qua đó chúng em có thể trau dồi thêm nhiều kiến thức, cùng giúp nhau tiến 
bộ và có thể tìm thêm được những người bạn có cùng niềm yêu thích môn Ngữ văn. 
Thực hiện các sản phẩm sáng tạo: qua các bài học, chúng em có thể tạo nên các sản 
phẩm sáng tạo như vẽ tranh, sáng tác thơ hoặc truyện tranh Phương pháp này gợi cho 
em cảm thấy bộ môn Ngữ Văn còn rất nhiều điều thú vị và hấp dẫn để chúng em cùng 
tìm hiểu. 
Viết: Lập kế hoạch câu lạc bộ đọc sách 
Có thể nói, hình thành thói quen cũng như nắm vững các kĩ năng đọc sách là yếu tố quan 
trọng để mỗi chúng ta tự học suốt đời. Trong nhiều hoạt động nhằm khuyến khích đọc 
sách, tổ chức CLB đọc sách là một hoạt động không chỉ hữu ích, cần thiết mà còn mang 
đến cho các em những trải nghiệm thú vị, hứng khởi nhơ tính tương tác cao. 
Trong chương trình Ngữ văn, có hai hướng tổ chức CLB đọc sách, một là các em HS 
yêu thích tự thành lập nhóm, hai là các thầy, cô tổ chức CLB đọc sách, tích hợp vào hoạt 
động Đọc mở rộng theo thể loại. 
Phần này sẽ hướng dẫn các em lập kế hoạch cho hoạt động của CLB đọc sách. 
KẾ HOẠCH HOẠT ĐỘNG CÂU LẠC BỘ ĐỌC SÁCH 
(Sinh hoạt lần..1..) 
Tên sách: Tấm Cám. 
Tên tác giả: Truyện dân gian. 
(Những chương/ phần sẽ đọc và thảo luận: Toàn văn.) 
1. Thành lập nhóm 
Các thành viên tham gia đọc 
STT Họ và tên Vai trò 
1 Nguyễn Thùy Anh. Nhóm trưởng 
2 Trần Văn Minh. Thành viên 
3 Nguyễn Vũ Châu Anh. Thành viên 
4 Nguyễn Văn Khánh. Thành viên 
2. Mỗi thành viên tự đọc sách theo phân công 
Với cuốn sách 
mỏng, có thể 
đọc hết một lần, 
ta thảo luận 
trong một buổi 
sinh hoạt CLB. 
Với những 
cuốn sách dày, 
chúng ta có thể 
thảo luận trong 
nhiều buổi sinh 
hoạt. Trong kế 
hoạch, ta cần 
ghi rõ số 
chương sẽ đọc 
vào thời gian 
thảo luận của 
mỗi buổi sinh 
hoạt. 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 6 
Thời gian từ 27/05/2021 đến 28/05/2021. 
Các thành viên tự đọc sách và thực hiện phiếu đọc sách: 
STT Nhiệm vụ Thành viên thực hiện 
1 Người tìm từ hay Nguyễn Thị Vân Anh. 
2 Người liên hệ 
Nguyễn Vũ 
Châu Anh. 
3 Người lập hồ sơ nhân vật Nguyễn Văn Khánh. 
4 Người vẽ hình ảnh Trần Văn Minh. 
Hình thức sinh hoạt, thời gian, địa điểm 
3. Sinh hoạt câu lạc bộ đọc sách 
Sinh hoạt trực tuyến: 29/05/2021. Thời gian: từ 8:00 đến 10:00. 
Phương tiện: Zoom. 
Sinh hoạt trực tiếp: 31/05/2021. Thời gian: từ 8:00 đến 12:00. 
Phương tiện: Lớp học 6A. 
Trao đổi về cuốn sách đã học 
STT Hoạt động Người thực hiện Thời gian 
1 
Các thành viên 
chia sẻ về quá 
trình đọc và kết 
quả đọc của 
mình. 
- Nhóm trưởng dẫn 
dắt hoạt động. 
- Các thành viên chia 
sẻ 
Từ 8:00 
đến 10:00. 
2 
Mời giáo viên 
hoặc chuyên gia 
chia sẻ thêm về 
cuốn sách. 
- Giáo viên hoặc 
chuyên gia chia sẻ. 
- Các thành viên 
lắng nghe, đặt câu 
hỏi. 
Từ 10:00 
đến 11:45. 
3 
Tổng kết kiến 
thức về buổi 
sinh hoạt. 
- Giáo viên hoặc 
chuyên gia tổng kết. 
Từ 11:45 
đến 12:00. 
4 
Kết thúc buổi 
sinh hoạt 
Vào lúc: 
12:00. 
Thông báo kế hoạch hoạt động của buổi sinh hoạt tiếp theo 
- Cuốn sách sẽ đọc: Thơ À ơi tay mẹ. 
Nhóm trưởng là 
người phân 
công công việc 
theo dõi quá 
trình hoạt động 
của các thành 
viên và điều 
phối các buổi 
sinh hoạt CLV. 
Mỗi nhóm nên 
có tối đa bốn 
thành viên. 
Trong quá trình 
đọc, mỗi thành 
viên được phân 
công thực hiện 
một nhiệm vụ. 
Các nhiệm vụ 
này sẽ được 
thay đổi lần 
lượt qua các 
buổi sinh hoạt 
của câu lạc bộ. 
Khi thảo luận 
nhóm cần chú 
ý: 
- Tôn trọng 
quyền riêng tư 
của các thành 
viên. 
- Không chia sẻ 
bài viết của 
nhóm ra ngoài 
khi chưa được 
đồng ý. 
Ngoài hoạt 
động bắt buộc 
là các thành 
viên chia sẻ về 
quá trình đọc và 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 7 
- Các hoạt dộng thực hiện ở nhà: đọc và hoàn thành các mẫu phiếu 
đọc sách. 
- Trao đổi thảo luận: thời gian, hình thức tổ chức. 
kết quả thực 
hiện phiếu đọc 
sách, ta có thể 
đề xuất một số 
hoạt động khác 
để buổi sinh 
hoạt thêm 
phong phú. 
Dự kiến một số 
nội dung cho 
buổi sinh hoạt 
tiếp theo của 
câu lạc bộ. 
Một số mẫu phiếu đọc sách (Tham khảo) 
Mẫu 1 
Họ và tên: Nguyễn Thị Vân Anh. 
Lớp: 6A. 
Nhóm: 1. 
Sách: Tấm Cám. 
NGƯỜI TÌM TỪ HAY 
Nhiệm vụ của bạn là ghi lại những từ hay trong cuốn sách. Đó có thể là những từ độc 
đáo, thú vị, hài hước, mới lạ,... Hãy lập bảng từ hay theo mẫu sau và chia sẻ với các bạn 
cùng nhóm. 
Trang Từ Nghĩa Lí do tôi cho rằng từ này đặc sắc 
1 
cay 
nghiệt 
độc ác, khắt khe, 
nghiệt ngã trong đối 
xử. 
Từ thú vị, bộc lộ cảm xúc. 
1 yếm 
một phần trang phục 
không thể thiếu của 
người con gái thời 
xưa. 
Nhắc đến trang phục phụ nữ xưa. 
1 lấm bị dây bùn, đất. 
Ít dùng, dùng ở nông thôn là chủ 
yếu. 
1 hụp 
tự làm cho chìm hẳn 
đầu xuống dưới mặt 
nước một lúc. 
Ít dùng, dùng ở nông thôn là chủ 
yếu. 
2 cơm cơm hỏng. Ít dùng. 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 8 
hẩm 
2 nhẩm 
nói, đọc khẽ trong 
miệng hoặc nghĩ 
thầm trong óc, 
thường để cho thuộc, 
cho nhớ. 
Cách nói khác khi nhắc tới cùng 1 
nghĩa. 
2 chực 
Chờ sẵn để làm việc 
nào đó. 
Cách nói khác khi nhắc tới cùng 1 
nghĩa. 
2 ngoi lên 
trồi lên khỏi mặt 
nước 
Cách nói khác khi nhắc tới cùng 1 
nghĩa. 
3 nguýt 
đưa mắt nhìn 
nghiêng rồi quay đi 
ngay, tỏ ý tức giận. 
Từ thú vị, bộc lộ cái ác. Cách nói 
khác khi nhắc tới cùng 1 nghĩa. 
3 
lăng 
xăng 
luôn bận rộn, rối rít. 
Cách nói khác khi nhắc tới cùng 1 
nghĩa. 
3 trẩy 
đi đến nơi xa (thường 
nói về một số đông 
người): trẩy hội là 
dòng người trẩy về 
kinh. 
Từ cổ, hiếm dùng. 
3 đôi hài đôi giày. Nhắc đến trang phục phụ nữ xưa. 
3 
yên 
cương 
trang bị và dụng cụ 
mắc lên lưng ngựa 
hoặc lên lưng những 
vật cưỡi khác như 
ngựa, lừa,.. 
Mở rộng vốn từ. 
3 
áo mớ 
ba 
ba áo dài lồng vào 
nhau. 
Nhắc đến trang phục phụ nữ xưa. 
3 
xống 
lụa 
là một từ cũ, nghĩa là 
cái váy, thường dùng 
kèm với "áo" thành 
"áo xống" để chỉ đồ 
Từ cổ, hiếm dùng. 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 9 
mặc nói chung. 
3 
khăn 
nhiễu 
khăn dệt bằng tơ. Từ cổ, hiếm dùng. 
3 
ướm 
thử 
đo vào người, mặc 
thử. 
Cách nói khác khi nhắc tới cùng 1 
nghĩa. 
4 
vườn 
ngự 
vườn cung vua. Từ cổ, hiếm dùng. 
4 sào 
dụng cụ dài hình trụ 
bằng vật liệu rắn như 
tre, để chống và 
đẩy... 
Mở rộng vốn từ. 
4 cái lọng 
vật dùng để che, gần 
giống cái dù nhưng 
lớn hơn, thường dùng 
trong nghi lễ đón 
rước vua quan hoặc 
thánh thần thời trước. 
Từ cổ, hiếm dùng. 
4 
khung 
cửi 
một vật dụng dùng 
để dệt các thứ vải 
vóc. 
Mở rộng vốn từ. 
4 sum suê 
có nhiều cây cối rậm 
rạp, tươi tốt. 
Từ láy, mở rộng vốn từ. 
5 têm 
quệt vôi vào trầu rồi 
quấn lại cho chặt. 
Mở rộng vốn từ về văn hóa. 
5 chĩnh 
đồ đựng bằng đất 
nung, miệng hơi thu 
lại, đáy thót, nhỏ hơn 
chum. 
Mở rộng vốn từ. 
Mẫu 2 
Họ và tên: Nguyễn Vũ Châu Anh. 
Lớp: 6A. 
Nhóm: 1. 
Sách: Tấm Cám. 
NGƯỜI LIÊN HỆ 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 10 
Nhiệm vụ của bạn là liên hệ cuốn sách đang đọc với những cuốn sách khác, với đời sống 
và với trải nghiệm của bản thân. Bạn thực hiện theo các gợi ý sau: 
Gợi ý Liên hệ của tôi 
Liên hệ với cuốn sách, tác phẩm khác Lọ Lem. 
Liên hệ đến con người, sự việc trong cuộc 
sống. 
- Tấm: Những người tốt, luôn được 
mọi người giúp đỡ. 
- Mẹ con Cám: Những người xấu 
luôn hãm hại, ganh ghét người khác, 
ném đá giấu tay, bị trừng phạt. 
- Những lần Tấm bị hại: Khó khăn 
trong cuộc đời phải trải qua. 
Liên hệ đến trải nghiệm của bản thân. Từng bị một người bạn đổ oan. 
Mẫu 3 
Họ và tên: Nguyễn Văn Khánh. 
Lớp: 6A. 
Nhóm: 1. 
Sách: Tấm Cám. 
NGƯỜI LẬP HỒ SƠ NHÂN VẬT 
Nhiệm vụ của bạn là lập hồ sơ nhân vật mà bạn yêu thích. Khi lập hồ sơ nhân vật, hãy 
chú ý đến các yếu tố tạo nên chân dung nhân vật. Bạn có thể tham khảo sơ đồ sau: 
Tính cách nhân vật: Tấm. 
Ngoại hình 
Không được miêu tả chi tiết, chỉ 
được miêu tả là "một cô gái xinh 
đẹp". 
Chỉ được miêu tả về quần áo trong 
lần đi dự hội "Đào lọ thứ nhất lấy ra 
được một bộ áo mớ ba, một cái xống 
lụa, một cái yếm lụa điều và một cái 
khăn nhiễu. Đào lọ thứ hai lấy được 
một đôi giày thêu, đi vừa như in.". 
Miêu tả những lần hóa thân: chim 
vàng anh, khung cửi, gỗ xoan đào, 
quả thị. 
Hành động 
Luôn chăm chỉ làm việc. 
Khóc khi bị oan ức. 
Dù bị đối xử bất công nhưng không để 
bụng. 
Trong cung vua nhưng không quên giỗ 
cha. 
Biến thành nhiều thứ bên cạnh hoàng 
thượng. 
Chăm lo, đảm đang lo việc nhà cho bà 
cụ nhặt được quả thị. 
Hành động trừng trị thích đáng dành cho 
mẹ con Cám cuối phim. 
Suy nghĩ 
Không đặc tả suy nghĩ 
Lời nói 
Ít lời thoại: Ban đầu là than thở, sau đó 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 11 
là lời đe dọa, chỉnh nắn người xấu. 
- Dì con bắt phải nhặt thóc cho ra thóc, 
gạo ra gạo, rồi mới được đi xem hội. Lúc 
nhặt xong thì hội đã tan rồi, còn gì nữa 
mà xem. 
- Con rách rưới quá, người ta không cho 
con vào xem hội. 
- Dì làm gì dưới gốc thế? 
- Phơi áo chồng tao phơi lao phơi sào, 
chớ phơi bờ rào, rách áo chồng tao. 
- Cót ca cót két, 
Lấy tranh chồng chị, 
Chị khoét mắt ra. 
- Có muốn đẹp không để chị giúp! 
Mẫu 4 
Họ và tên: Trần Văn Minh. 
Lớp: 6A. 
Nhóm: 1. 
Sách: Tấm Cám. 
NGƯỜI VẼ HÌNH ẢNH 
Nhiệm vụ của bạn là vẽ lại những hình ảnh mà cuốn sách gợi ra. Hình ảnh ấy có thể là 
một cảnh vật, một sự việc, một chân dung,... Bạn có thể thực hiện theo mẫu: 
Ví dụ hình ảnh dưới đây. 
Hình ảnh sách gợi ra trong tôi 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 12 
BÀI 1: LẮNG NGHE LỊCH SỬ NƯỚC MÌNH 
Đọc: Tri thức ngữ văn 
Tri thức đọc hiểu 
- Truyền thuyết là thể loại truyện kể dân gian, thường kể về sự kiện, nhân vật lịch sử 
hoặc liên quan đến lịch sử. Qua đó, truyền thuyết thể hiện nhận thức, tình cảm của tác 
giả dân gian đối với các nhân vật, sự kiện lịch sử. Đặc điểm của truyền thuyết được thể 
hiện qua cách xây dựng nhân vật, cốt truyện, sử dụng yếu tố kì ảo, lời kể,... 
- Nhân vật trong văn bản văn học là con người hay loài vật, đồ vật đã được nhân hóa. 
Nhân vật trong văn bản truyện thường có những đặc điểm riêng như hiền từ, hung dữ, 
thật thà, giả dối, ranh mãnh, khù khờ,... Khi đọc truyện, người đọc có thể nhận biết các 
đặc điểm này qua lời của người kể chuyện, hành động, lời nói, ý nghĩ của nhân vật. 
- Nhân vật truyền thuyết có đặc điểm: 
+ Thường có những điểm khác lạ về lai lịch, phẩm chất, tài năng, sức mạnh. 
+ Thường gắn với sự kiện lịch sử và có công lớn đối với cộng đồng. 
+ Được cộng đồng truyền tụng, tôn thờ. 
Luyện tập 
Đâu không phải đặc điểm nhân vật trong truyện truyền thuyết? 
Được cộng đồng truyền tụng, tôn thờ. 
Thường gắn với sự kiện lịch sử và có công lớn đối với cộng đồng. 
Thường có những điểm khác lạ về lai lịch, phẩm chất, tài năng, sức mạnh. 
Thường có số phận bi kịch. 
Kiểm tra 
- Cốt truyện là chuỗi các sự việc chính được sắp xếp theo một trình tự nhất định và có 
liên quan chặt chẽ với nhau. Trong các truyện dân gian như truyền thuyết, cổ tích, các sự 
việc được sắp xếp theo trật tự thời gian và thường gắn bó với cuộc đời các nhân vật 
trong tác phẩm. 
Sự việc A ➜ Sự việc B ➜ Sự việc C ➜ Sự việc D ➜ Sự việc E ➜ ... 
- Cốt truyện truyền thuyết có đặc điểm: 
+ Thường xoay quanh công trạng, kì tích của nhân vật mà cộng đồng truyền tụng, tôn 
thờ. 
+ Thường sử dụng yếu tố kì ảo nhằm thể hiện tài năng, sức mạnh khác thường của nhân 
vật. 
+ Cuối truyện thường gợi nhắc các dấu tích xưa còn lưu lại đến hiện tại. 
- Yếu tố kì ảo trong truyền thuyết là những hình ảnh, chi tiết kì lạ, hoang đường, là 
sản phẩm của trí tưởng tượng và nghệ thuật hư cấu dân gian. Yếu tố kì ảo trong truyền 
thuyết thường được sử dụng khi cần thể hiện sức mạnh của nhân vật truyền thuyết, phép 
thuật của thần linh,... Qua đó, thể hiện nhận thức, tình cảm của nhân dân đối với các 
nhân vật, sự kiện lịch sử. 
Tri thức tiếng Việt 
- Từ đơn và từ phức (từ ghép, từ láy) 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 13 
+ Từ đơn là từ gồm có một tiếng. 
+ Từ phức là từ gồm hai tiếng trở lên. 
• Những từ phức được tạo ra bằng cách ghép các tiếng có quan hệ với nhau về nghĩa 
được gọi là từ ghép. 
• Còn những từ phức có quan hệ láy âm giữa các tiếng được gọi là từ láy. 
Ví dụ: 
Từ đơn: "chàng", "không", "về". 
Từ phức gồm: 
Từ ghép: "gan dạ", "nguy hiểm". 
Từ láy: "hăng hái". 
+ Nghĩa của từ ghép có thể rộng hơn hoặc hẹp hơn nghĩa của tiếng gốc tạo ra nó. 
Ví dụ: nghĩa của từ "áo quần" rộng hơn nghĩa của "áo", "quần", nghĩa của "áo dài" hẹp 
hơn nghĩa của "áo". 
+ Nghĩa của từ láy có thể tăng hay giảm về mức độ, tính chất hoặc thay đổi sắc thái 
nghĩa so với tiếng gốc tạo ra nó. 
Ví dụ: "nhàn nhạt" giảm nghĩa so với "nhạt", "nhanh nhẹn" tăng nghĩa so với "nhanh". 
Luyện tập 
Từ "đỏ đậm" là loại từ gì? 
Từ láy. 
Từ ghép. 
Từ đơn. 
Kiểm tra 
- Nghĩa của một số thành ngữ thông dụng 
Thành ngữ là một tập hợp từ cố định, quen dùng. Nghĩa của thành ngữ không phải là 
phép cộng đơn giản nghĩa của các từ cấu tạo nên nó mà là nghĩa của cả tập hợp từ, 
thường có tính hình tượng và biểu cảm. 
Ví dụ: Nghĩa của thành ngữ "tay bắt mặt mừng" không đơn giản là nghĩa cộng lại của 
các từ "tay", "bắt", "mặt", "mừng" mà là nghĩa của cả tập hợp: sự vồn vã, phấn khởi lộ ra 
bên ngoài của những người gặp nhau. 
Luyện tập 
Nối thành ngữ với nghĩa của chúng. 
Ăn một bát cháo, chạy ba quãng đồng. 
Góp nhặt nhiều cái nhỏ sẽ tạo thành cái lớn. 
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây. 
Dù làm gì thì cũng phải đặt nhân cách lên đầu, dù cho có đói rách cũng không được 
trộm cắp, làm việc xấu. 
Cái kim trong bọc lâu cũng có ngày lòi ra. 
Nói về nhan sắc và đức hạnh, đức hạnh quan trọng hơn nhan sắc. 
Cái nết đánh chết cái đẹp. 
Chỉ lòng biết ơn, khi ăn được quả ngọt phải nhớ người trồng trọt, chăm sóc. 
Đói cho sạch, rách cho thơm. 
Chỉ việc không đáng làm, để đạt được việc nhỏ bỏ công sức quá to. 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 14 
Góp gió thành bão. 
Nếu đã làm việc xấu dù che dấu đến đâu ắt có ngày cũng bị phát hiện. 
Đọc 1: Thánh Gióng 
Về truyền thuyết Thánh Gióng và Hội Gióng 
Thánh Gióng là một trong những truyền thuyết tiêu biểu trong kho tàng truyện kể dân 
gian Việt Nam. Tên nhân vật chính được lấy làm nhan đề truyện. Nhân vật Thánh Gióng 
tuy là kết quả của trí tưởng tượng dân gian, song phản ánh rõ nét truyền thống chống 
giặc ngoại xâm từ thời xa xưa của dân tộc Việt Nam. 
Thánh Gióng kể về sự việc gắn với đười "Hùng Vương thứ sáu": Theo truyền thuyết, 
"Hùng Vương" là cách gọi chung các vị vua nước ta thời xa xưa. Đó cũng là tên gọi 
chung cho cả một thời đại lịch sử kéo dài hàng nghìn năm. 
Hội Gióng là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng của người Việt Nam, diễn 
ra hằng năm ở làng Gióng (huyện Sóc Sơn, Hà Nội) và một số địa phương khác. Trong 
lễ hội này, người dân ở nhiều vùng quê về đây tham dự các nghi lễ truyền thống, nhằm 
tôn vinh công đức của anh hùng làng Gióng, đồng thời cầu mong cho nghề nông phát 
triển, đất nước giàu mạnh, thái bình. 
Vào ngày 16 tháng 11 năm 2010, Hội Gióng tại đền Phù Đổng và đền Sóc Sơn được 
UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho nhân loại. 
I. Tìm hiểu chung 
1. Thể loại: Truyền thuyết. 
2. Bố cục 
- Phần 1 (từ đầu đến nằm đấy): Sự ra đời kỳ lạ của Thánh Gióng. 
- Phần 2 (tiếp theo đến cứu nước): Thánh Gióng gặp sứ giả, cả làng nuôi Gióng. 
- Phần 3 (tiếp theo đến lên trời): Thánh Gióng ra trận đánh giặc. 
- Phần 4 (còn lại): Thánh Gióng bay về trời và những dấu tích còn lại. 
3. Nhân vật 
- Các nhân vật: cha mẹ Gióng, Thánh Gióng, sứ giả, nhà vua, dân làng. 
- Nhân vật chính: Thánh Gióng. 
4. Tóm tắt 
Luyện tập 
Sắp xếp các sự kiện theo trình tự xuất hiện trong truyện Thánh Gióng. 
• Gióng cùng ngựa sắt lên núi Sóc Sơn và bay lên trời. 
• Gióng lớn nhanh như thổi, bà con làng xóm phải góp gạo nuôi. 
• Hai vợ chồng ông lão ao ước có một đứa con. 
• Giặc Ân xâm lược, vua sai sứ giả rao tìm người tài cứu nước. 
• Bà sinh ra Gióng, lên ba vẫn không biết nói. 
• Vua nhớ công ơn, lập đền thờ. 
• Nghe tiếng rao, Gióng liền nói được ngỏ lời xin đi đánh giặc. 
• Bà ra đồng thấy một vết chân to ướm thử. 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 15 
• Vua cho mang ngựa sắt, roi sắt, giáp sắt đến, Gióng vươn vai cao hơn trượng, phi 
ngựa xông vào trận, giặc tan. 
Kiểm tra 
II. Đọc hiểu văn bản 
1. Sự ra đời của Thánh Gióng 
- Thời gian, địa điểm: Đời vua Hùng Vương thứ 6, ở làng Gióng. 
- Sự ra đời của Thánh Gióng là chi tiết hoang đường, kì ảo: Ở làng Gióng có đôi vợ 
chồng chăm chỉ, đức phúc nhưng hiếm muộn ➞ Người mẹ ra đồng ➞ Ướm thử vào vết 
chân lạ ➞ Người mẹ mang thai ➞ 12 tháng sau sinh ra Thánh Gióng. 
➩ Sự ra đời kì lạ, báo hiệu sự việc phi thường. 
➩ Đồng thời gửi gắm thông điệp: ở hiền gặp lành. 
2. Sự trưởng thành của Thánh Gióng 
* Câu nói đầu tiên của Thánh Gióng 
- Thánh Gióng lên ba không nói, không cười, đặt đâu nằm đó. ➞ Kì ảo hoang đường. 
- Hoàn cảnh cất tiếng nói đầu tiên: Khi giặc Ân xâm lược, vua sai sứ giả tìm người tài 
cứu nước. 
- Câu nói đầu tiên là đòi đi đánh giặc "Mẹ ra mời sứ giả vào đây cho con....Ta sẽ phá tan 
lũ giặc này". ➞ Giọng nói cứng cỏi, đĩnh đạc 
+Giängnãi®Ünh®¹c,®μnghoμng,cøngcáil¹th-
êng. Giängnãi®Ünh®¹c,®μnghoμng,cøngcáil¹thêng.Nhiệm vụ cho sự xuất hiện 
của Thánh Gióng: bảo vệ đất nước. 
➩ Ca ngợi lòng yêu nước, tinh thần chống giặc, ý chí quyết tâm tiêu diệt kẻ thù. 
Luyện tập 
Thánh Gióng đã đòi sứ giả cung cấp những vũ khí gì? 
Một con ngựa thép, một cái roi mây, một tấm áo giáp sắt. 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 16 
Một con ngựa sắt, một cái roi mây, một tấm áo kim loại. 
Một con ngựa sắt, một cái roi sắt, một tấm áo giáp sắt. 
Một con ngựa sắt, một cái roi sắt, một tấm áo choàng lớn. 
Kiểm tra 
* Gióng lớn nhanh như thổi trong sự nuôi dưỡng của cả làng 
- Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành tráng sĩ. ➞ Chi tiết kì ảo, cách nói cường 
điệu, so sánh tô đậm tính chất phi thường của nhân vật. Thánh Gióng lớn nhanh để đáp 
ứng nhiệm vụ đánh giặc cứu nước. 
- Bà con hàng xóm cùng chung sức nuôi lớn Gióng. ➞ Tinh thần đoàn kết của nhân dân. 
➩ Người anh hùng từ nhân dân, được nuôi dưỡng bởi nhân dân, mang theo sức mạnh 
nhân dân, chiến đấu vì nhân dân. 
3. Thánh Gióng đánh giặc và bay về trời 
- Tư thế, hành động đánh giặc: 
+ thúc ngựa, phi thẳng đến nơi có giặc, đón đầu chúng giết hết lớp giặc này đến lớp giặc 
khác ➞ Sự oai phong, lẫm liệt, không gì địch nổi. 
Luyện tập 
Khi roi sắt gãy, Thánh Gióng đã thay thế bằng vũ khí gì? 
Cụm tre. 
Gỗ lim. 
Roi mây. 
Cây tầm vông. 
Kiểm tra 
+ roi sắt gãy, nhổ những cụm tre cạnh đường quật vào giặc. 
➞ Sự nhanh trí để khắc phục khó khăn. 
➞ Cụm tre là thiên nhiên đặc trưng của làng quê Việt Nam: tre vừa ngay thẳng, vừa 
kiên cường, vừa đoàn kết như con người Việt Nam. Giặc đến thì lũy tre, tầm vông cũng 
thành vũ khí chống lại kẻ thù. 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 17 
- Thánh Gióng bay về trời: Gióng đánh giặc xong, mặc áo giáp và bay thẳng về trời. ➜ 
Chi tiết hoang đường kì ảo. Sự ra đời phi thường, sự ra đi cũng phi thường. 
➞ Người anh hùng không màng danh lợi: Sau khi hoàn thành nhiệm vụ liền ra đi. 
➞ Sự thiêng liêng hóa, bất tử hóa hình tượng: Thánh Gióng là con của trời, sau khi hoàn 
thành nhiệm vụ sẽ bay về trời. Về với trời còn là về với bất tử, hóa vào non sông, đất 
nước. 
4. Những dấu tích còn lại của Thánh Gióng 
- Đền thờ Phù Đổng Thiên Vương. 
- Làng Gióng. 
- Bụi tre đằng ngà. 
- Ao hồ liên tiếp. 
- Làng Cháy. 
➜ Lòng biết ơn, trân trọng, ước mơ về người anh hùng bảo vệ đất nước. 
(Đền Phù Đổng Thiên Vương) 
5. Ý nghĩa hình tượng Thánh Gióng 
- Biểu hiện của ý thức, tinh thần đoàn kết, anh dũng, chiến đấu chống giặc ngoại xâm. 
- Thể hiện ước mơ của nhân dân về người anh hùng bảo vệ đất nước. 
III. Tổng kết 
1. Nội dung 
Hình tượng Thánh Gióng với nhiều màu sắc thần kì là biểu tượng rực rỡ của ý thức và 
sức mạnh bảo vệ đất nước, đồng thời là sự thể hiện quan niệm và ước mơ của nhân dân 
ta ngay từ buổi đầu lịch sử về người anh hùng cứu nước chống ngoại xâm. 
2. Nghệ thuật 
- Sử dụng nhiều chi tiết hoang đường, kì ảo. 
- Nghệ thuật nói quá, so sánh. 
Nguyễn Lý Tưởng (Sưu tầm – tổng hợp ) 
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/TUONG.NGUYENLY.750/ 18 
IV. Hướng dẫn trả lời câu hỏi cuối bài 
1. Liệt kê một số chi tiết kì ảo gắn liền với các sự việc sinh ra và lớn lên, ra trận và 
chiến thắng, bay về trời của nhân vật Gióng? 
- Sự ra đời và lớn lê của Gióng: 
+ Gióng được sinh ra một cách kì lạ: Bà mẹ ướm chân - thụ thai, 12 tháng mới sinh; cậu 
bé lên ba không nói, cười, đi, đặt đâu nằm đấy. 
+ Khi sứ giả đi tìm người tài giỏi cứu nước, Gióng bỗng cất tiếng nói mời sứ giả vào. 
+ Gióng lớn nhanh như thổi, cơm ăn mấy cũng không biết no, áo vừa mặc xong đã căng 
đứt chỉ. Bà con làng xóm góp gạo nuôi Gióng. 
- Gióng ra trận và chiến thắng: 
+ Chú bé vùng dậy, vươn vai một cái bỗng biến thành một tráng sĩ mình cao hơn trượng. 
+ Ngựa phun lửa, tráng sĩ thúc ngựa phi thẳng đến nơi có giặc, đón đầu chúng đánh giết 
hết lớp này đến lớp khác. 
+ Roi sắt gãy, tráng sĩ bèn nhổ những cụm tre cạnh đường quật vào giặc. 
- Gióng bay về trời: Gióng một mình một ngựa, lên đỉnh núi, cởi áo giáp sắt bỏ lại rồi cả 
người lẫn ngựa từ từ bay về trời. 
2. Nhận vật Gióng đã nói gì với mẹ và sứ giả khi biết tin nhà vua đang tìm người tài 
đánh giặc cứu nước? Theo em, vì sao khi nghe Gióng nói, sứ giả "vừa kinh ngạc, 
vừa mừng rỡ"? 
- Khi Gióng nghe được tin sứ giả theo lệnh vua đi tìm người tài giỏi cứu nước, đã nói 
với mẹ" Mẹ ra mời sứ giả vào đây" và nói với sứ gi: "Ông về tâu vua sắm cho ta một con 
ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này". 
- Sứ giả kinh ngạc vì Gióng chỉ là một đứa trẻ, đặt đâu nằm đó, lên ba không biết nói 
cười mà nay khi nghe tin đất nước có giặc ngoại xâm bỗng cất lên tiếng nói được. Đó là 
một sự việc kì lạ. 
- Sứ giả mừng rỡ vì thế mạnh giặc, tình thế đất nước đang vô cùng cấp bách, sứ giả đi 
khắp nơi để tìm người tài mà nay đã gặp được người nhận nhiệm vụ cao cả này. 
3. Văn bản trên đã sử dụng nhiều từ ngữ khác nhau để chỉ nhân vật Gióng. Em hãy 
liệt kê các từ ngữ ấy thành hai nhóm theo hai thời điểm: trước và sau khi Gióng 
"vươn vai" thành tráng sĩ để ra trận đánh giặc? 
- Trước khi Gióng trở thành tráng sĩ để ra trận đánh giặc: cậu bé, đứa trẻ, đứa bé, chú bé. 
- Sau khi Gióng trở thành tráng sĩ để ra trận đánh giặc: tráng sĩ, Phù Đổng Thiên Vương. 
4. Từ kết quả liệt kê ở câu 3, hãy cho biết từ ngữ nào được lặp lại nhiều lần nhất và 
việc lặp lại ấ