Bài giảng Lịch sử 9 (Kết nối tri thức) - Bài 10: Liên Xô và Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991 - Trường THCS Thái Sơn

 BÀI 10
LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 
 1945 ĐẾN NĂM 1991 HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Quan sát hai hình dưới đây, em liên hệ đến quốc gia và 
khu vực nào? Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa, xã 
hội của quốc gia và khu vực từ sau chiến tranh thế giới 
 thứ hia đến năm 1991 có gì nổi bật? BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN 
 NĂM 1991
1. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá của 
 Liên Xô
Thảo luận nhóm:
Chia lớp thành 3 PHIẾU HỌC TẬP
nhóm, mỗi nhóm tìm 
hiểu một lĩnh vực để Lĩnh vực Nét chính
hoàn thành Phiếu 
học tập: Nêu những Chính trị
nét chính về tình 
hình chính trị, kinh Kinh tế
tế, xã hội và văn hoá 
của Liên Xô từ năm 
 Xã hội, văn hóa
1945 đến năm 1991. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 1. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá của Liên Xô
 Lĩnh vực Nét chính
Chính trị - Tiến hành bầu cử Xô viết các cấp, thực hiện dân chủ 
 hoá hệ thống chính trị bằng cách khôi phục đại hội 
 các tổ chức chính trị – xã hội từ năm 1949.
 – Chủ trương duy trì hoà bình và an ninh thế giới, 
 giúp đỡ to lớn về vật chất và tinh thần cho các nước 
 xã hội chủ nghĩa và phong trào đấu tranh giải phóng 
 dân tộc trên thế giới.
 BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 1. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá của Liên Xô
Lĩnh vực Nét chính
Chính trị - Đầu những năm 80 của thế kỉ XX, Liên Xô lâm vào 
 khủng hoảng chính trị. Trước tình hình đó, Liên Xô đã tiến 
 hành công cuộc cải tổ (3 – 1985). Cải tổ chính trị được 
 thực hiện với khẩu hiệu “dân chủ hoá”, “công khai hoá” đã 
 xác lập chế độ đa nguyên, đa đảng và hệ thống chính 
 quyền tổng thống.
 – Mâu thuẫn chính trị gia tăng, Đảng Cộng sản bị đình chỉ 
 hoạt động, chính quyền Liên bang bị tê liệt, các nước cộng 
 hoà tuyên bố độc lập, tách khỏi Liên bang dẫn đến việc M. 
 Goóc-ba-chốp buộc phải từ chức Tổng thống vào ngày 25 
 – 12 – 1991, đánh dấu sự tan rã của Liên bang Xô viết. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 1. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá của Liên Xô
Đây là bức áp phích do hoạ sĩ Liên Xô Vích-to I-va-nốp
vẽ năm 1958, thể hiện tình cảm, quan hệ nồng thắm giữa
Liên Xô và Việt Nam, là một minh chứng sinh động cho
sự ủng hộ, giúp đỡ của Liên Xô đối với Việt Nam nói
riêng và các nước xã hội chủ nghĩa nói chung. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 1. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá của Liên Xô
Kinh tế – Năm 1946, Liên Xô bắt tay vào công cuộc khôi phục 
 kinh tế, đến năm 1950 đã phục hồi được mức trước 
 chiến tranh. Từ đây, Liên Xô tiến hành xây dựng cơ sở 
 vật chất cho chủ nghĩa xã hội.
 – Đến những năm 60, Liên Xô trở thành cường quốc 
 công nghiệp thứ hai thế giới (sau Mỹ). Liên Xô là nước 
 đầu tiên trên thế giới phóng thành công vệ tinh nhân 
 tạo (1957), phóng tàu vũ trụ có người lái vào quỹ đạo 
 Trái Đất (1961), mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ 
 của loài người... BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 1. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá của Liên Xô
Kinh tế – Từ giữa những năm 70 của thế kỉ XX, nền kinh tế 
 Liên Xô có dấu hiệu trì trệ. Công cuộc cải tổ kinh tế 
 được thực hiện từ năm 1985, nhưng thiếu đồng bộ và 
 hiệu quả, dẫn đến khủng hoảng kinh tế trầm trọng 
 trong những năm 1989 – 1991 với sự khan hiếm 
 lương thực, thực phẩm và các hàng hoá tiêu dùng thiết 
 yếu. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 1. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá của Liên Xô
Bức ảnh thể hiện sự sầm uất của thành phố Mát-xcơ-va với các toà
nhà vừa hiện đại, vừa cổ kính. Trong đó, điểm nhấn là toà khách
sạn U-crai-na được xây dựng năm 1953 và được coi là biểu tượng
cho sự phát triển của Liên Xô trong nhưng nam 50 cua thế kỉ XX. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 1. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá của Liên Xô
Xã hội - *Xã hội
Văn hóa - Từ năm 1945 đến đầu những năm 70, cơ cấu xã hội Liên Xô 
 có những biến đổi tích cực, thành phần công nhân và trí thức 
 gia tăng: năm 1971, công nhân chiếm hơn 55% lực lượng lao 
 động trong cả nước và có trên 30 triệu người làm việc trí óc.
 - Từ cuối những năm 70 đến năm 1991, sự trì trệ và khủng 
 hoảng kinh tế làm cho đời sống của nhân dân Liên Xô suy 
 giảm, niềm tin vào chủ nghĩa xã hội lung lay dẫn đến bất bình 
 gia tăng. Từ năm 1989, nhiều cuộc biểu tình, bãi công đã nổ ra. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 1. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá của Liên Xô
Xã hội - *Văn hoá:
Văn hóa + Sau năm 1945, văn hoá của Liên Xô phát triển, thực hiện chế 
 độ giáo dục miễn phí – thể hiện tính ưu việt của chủ nghĩa xã 
 hội.
 + Liên Xô thúc đẩy giao lưu văn hoá giữa các dân tộc trong 
 nước và với các quốc gia trên thế giới.
 + Từ năm 1985, với tinh thần “dân chủ” và “công khai”, nền văn 
 hoá Liên Xô trở nên “cởi mở”, kích thích sự sáng tạo trong các 
 hoạt động văn hoá. Song, sự buông lỏng quản lí văn hoá của 
 Nhà nước đã thúc đẩy chủ nghĩa đa nguyên và tư tưởng chống 
 chủ nghĩa xã hội trong nước gia tăng. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 1. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá của Liên Xô
 Liên hoan được tổ chức tại Mát-xcơ-va từ ngày 28-7 đến ngày 11 -8 -
1957. Tham gia Liên hoan gồm 34 000 người đến từ 131 quốc gia, đại diện
cho 5 châu lục trên thế giới. Đây là sự kiện tiêu biểu thể hiện hoạt động giao
hiu văn hoá của Liên Xô với bên ngoài, góp phần làm phong phú đời sống
văn hoá của nhân dân Liên Xô trong những năm 50 của thế kỉ XX. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 1. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá của Liên Xô
 Sự khủng hoảng, sụp đổ trên tất cả các lĩnh vực
HS thảo luận cặp đôi để chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá, trong đó quan
thực hiện yêu cầu: Nêu trọng nhất là chính trị (Đảng Cộng sản bị đình chỉ
 hoạt động, chính quyền Liên bang tê liệt, các nước
những biểu hiện và giải cộng hoà tuyên bố độc lập, tách khỏi Liên bang và
thích vì sao chủ nghĩa xã M. Goóc-ba-chốp buộc phải từ chức Tổng thống
 vào ngày 25 - 12 - 1991, đánh dấu cho sự tan rã của
hội ở Liên Xô sụp đổ. Liên bang Xô viết và sự sụp đổ hoàn toàn của chủ
 nghĩa xã hội ở Liên Xô).
 Nguyên nhân CNXH ở Liên Xô sụp đổ: Đến đầu những năm 80, Liên
 Xô lâm vào cuộc khủng hoảng toàn diện vê' chính trị, kinh tế, xã hội. Liên
 Xô đã tiến hành công cuộc cải tổ để khắc phục khủng hoảng (1985),
 nhưng mắc phải nhiều sai lầm: thực hiện đa nguyên, đa đảng vê' chính trị
 (sai lầm lớn nhất), nóng vội, thiếu đồng bộ vê' kinh tế, buông lỏng quản lí
 vê' văn hoá, dẫn đến khủng hoảng ngày càng trầm trọng đến mức không
 thể kiểm soát và Liên bang Xô viết tan rã, chủ nghĩa xã hội sụp đổ. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 1. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá của Liên Xô
11 nước cộng hoà trong Cộng đồng các quốc gia độc lập
(SNG) sau khi Liên bang Xô viết tan rã: Liên bang Nga, U-
crai-na, Bê-lô-rút-xi-a, Ca-dắc-xtan, Môn-đô-va, Ác-mê-ni-a,
A-déc-bai-gian, Cư-rơ-gư-xtan, Tuốc-mê-ni-xtan, U-dơ-bê-
ki-xtan và Tát-gi-ki-xtan. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 2. Các nước Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991
Thảo luận nhóm: Chia lớp thành 3 nhóm 
+ Nhóm 1: Tìm hiểu về tình hình chính trị của các nước Đông Âu từ năm 1945 đến 
năm 1991.
+ Nhóm 2: Tìm hiểu về tình hình kinh tế của các nước Đông Âu từ năm 1945 đến 
năm 1991.
+ Nhóm 3: Tìm hiểu về tình hình xã hội và văn hoá của các nước Đông Âu từ năm 
1945 đến năm 1991. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 2. Các nước Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991
 + Chính trị: 
 - Từ năm 1944 đến năm 1946, nhân 
 dân các nước Đông Âu dưới sự 
 lãnh đạo của những người cộng sản 
 và sự giúp đỡ của Hồng quân Liên 
 Xô đã thành lập các nhà nước dân 
 chủ nhân dân. Riêng ở Đông Đức, 
 Nhà nước Cộng hoà Dân chủ Đức 
 thành lập năm 1949. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 2. Các nước Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991
+ Kinh tế: 
- Sau khi thành lập nhà nước dân chủ nhân dân, các nước Đông 
Âu đã thực hiện cải cách nhằm xây dựng cơ sở vật chất cho chủ 
nghĩa xã hội. Các nước hợp tác kinh tế trong Hội đồng Tương trợ 
kinh tế (SEV). 
- Đầu những năm 70 của thế kỉ XX, các nước Đông Âu đã trở 
thành những nước công nghiệp hoặc công - nông nghiệp. Đến năm 
1991, SEV bị giải thể. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 2. Các nước Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991
 + Xã hội: 
 - Đời sống vật chất và tinh thần 
 của người dân không ngừng được 
 cải thiện và nâng cao. 
 - Từ cuối những năm 70 đến năm 
 1990, khủng hoảng kinh tế làm 
 cho đời sống của các tầng lớp 
 nhân dân khó khăn. 
 + Văn hoá 
 - Có bước phát triển vượt bậc: 
 xoá được nạn mù chữ được xoá 
 bỏ, thực hiện chính sách giáo dục 
 bắt buộc và miễn phí. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 2. Các nước Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991
 Nêu những biểu hiện và 
 giải thích vì sao chủ nghĩa 
 xã hội ở Đông Âu sụp đổ?
+ Sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu trên tất cả các lĩnh vực chính 
trị, kinh tế, xã hội, văn hoá, trong đó quan trọng nhất là lĩnh vực chính trị.
+ Về nguyên nhân chủ nghĩa xã hội ở các nước Đông Âu sụp đổ: Trong khi 
tiến hành cải cách để khắc phục khủng hoảng thiếu hiệu quả, lãnh đạo các 
nước đã mắc phải sai lầm nghiêm trọng, đó là thoả hiệp, chấp nhận thực 
hiện đa nguyên, đa đảng và tổ chức tổng tuyển cử tự do, tạo cơ hội cho thế 
lực chống chủ nghĩa xã hội cơ hội tấn công trực diện, làm sụp đổ chủ nghĩa 
xã hội. Ngoài ra, chính sách không “can thiệp” của Liên Xô trước cuộc 
khủng hoảng và sự thoả hiệp của ban lãnh đạo các nước Đông Âu cũng góp 
phần dẫn đến sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở các nước này. BÀI 10. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
 AI NHANH HƠN
 NỘI DUNG LIÊN XÔ ĐÔNG ÂU
Chính trị
Kinh tế
Văn hóa – xã hội