Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Văn bản: Quê hương (Tế Hanh) - Nguyễn Thị Lệ Giang

Quê hương là gì hở mẹ 
Mà cô giáo dặn phải yêu 
Quê hương là gì hở mẹ 
Ai đi xa cũng nhớ nhiều. 
(Đỗ Trung Quân) 
Quê hương tôi có con sông xanh biếcNước gương trong soi tóc những hàng treTâm hồn tôi là một buổi trưa hèToả nắng xuống lòng sông lấp loáng - TẾ HANH - 
Làng tôi xanh bóng tre, từng tiếng chuông ban chiều, tiếng chuông nhà thờ rung... (Làng tôi của Văn Cao ) 
QUÊ HƯƠNG -TẾ HANH- 
1. Tác giả 
Trần Tế Hanh (1921- 2009) 
Quê: Quảng Ngãi. 
Ông xuất hiện trong phong trào thơ mới ở chặng cuối 
Thơ: giản dị, tự nhiên, giàu hình ảnh 
Các sáng tác của ông: 
Nghẹn ngào 
Khúc ca mới 
Khúc ca mới 
Hai nửa yêu thương 
2. Tác phẩm 
In trong tập Nghẹn ngào (1939) 
In lại trong tập Hoa niên (1945) 
BỐ CỤC 
Phần 1: (4 khổ đầu): hình ảnh quê hương trong tâm trí của tác giả. 
Phần 2: (khổ cuối): Nỗi nhớ quê hương 
Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới:Nước bao vây cách biển nửa ngày sông.Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng,Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá:Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mãPhăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang.Cánh buồm trương, to như mảnh hồn làngRướn thân trắng bao la thâu góp gió...Ngày hôm sau, ồn ào trên bến đỗKhắp dân làng tấp nập đón ghe về.“Nhờ ơn trời, biển lặng cá đầy ghe”,Những con cá tươi ngon thân bạc trắng.Dân chài lưới, làn da ngăm rám nắng,Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằmNghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớMàu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi,Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi,Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá! 
1. Hình ảnh quê hương trong tâm trí của tác giả: 
Giới thiệu về quê hương: 
Vốn làm nghề 
chài lưới 
cách biển nửa 
ngày sông 
Lời giới thiệu tự nhiên, mộc mạc, ngắn gọn nhưng nêu rõ vị trí và nghề nghiệp truyền thống của làng. 
Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng,Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá:Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mãPhăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang.Cánh buồm trương, to như mảnh hồn làngRướn thân trắng bao la thâu góp gió... 
Thiên nhiên 
Trời trong, gió nhẹ 
Miêu tả, liệt kê, tính từ 
Tươi đẹp 
Báo hiệu chuyến ra khơi đầy hứa hẹn. 
Ra khơi 
Trai tráng 
Khỏe mạnh 
Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn 
So sánh 
Liên tưởng 
Động từ 
Tràn đầy sức sống 
Cánh buồm trương, to như mảnh hồn làngRướn thân trắng bao la thâu góp gió... 
Cánh buồm 
Mảnh hồn làng 
Biểu tượng 
Cảnh ra khơi 
Thiên 
nhiên 
(tươi đẹp) 
Chiếc 
thuyền 
(dũng 
mãnh) 
Cánh 
buồm 
(sức mạnh 
hồn làng 
Con 
người 
(khỏe 
mạnh) 
Bức tranh ra khơi tươi đẹp, khí thế, khỏe mạnh hứa hẹn bao điều tốt lành. 
Ngày hôm sau, ồn ào trên bến đỗKhắp dân làng tấp nập đón ghe về. 
Từ láy 
Vui vẻ, náo nhiệt 
Nhờ ơn trời, biển lặng cá đầy ghe”,Những con cá tươi ngon thân bạc trắng . 
Tính từ 
Cầu nguyện 
Tạ ơn trời- biển 
Nguy hiểm cận kề 
Quê hương 
Làng tôi 
Cảnh ra khơi 
Cảnh trở về 
tự hào, lòng thủy chung, gắn bó sâu sắc 
2. Nỗi nhớ quê hương 
Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớMàu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi,Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi,Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá! 
Liệt kê, điệp ngữ, câu cảm thán 
Bộc lộ trực tiếp nỗi nhớ chân thành, da diết 
thủy chung, gắn bó với quê hương. 
Tưởng nhớ 
Nước xanh 
Cá bạc 
Buồm vôi 
Con thuyền 
-Kết hợp khéo léo giữa biểu cảm- miêu tả và tự sự. 
- Hình ảnh thơ sáng tạo, ngôn ngữ giản dị. 
- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ- kết hợp bút pháp tả thực và lãng mạn. 
NGHỆ THUẬT 
Bức tranh lao động đẹp của người dân miền biển. 
Thể hiện tình yêu, niềm tự hào, lòng thủy chung gắn bó sâu sắc với quê hương. 
NỘI DUNG