Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 53, Bài 14: Dấu ngoặc kép

Dấu ngoặc kép 
. 
. 
I. 
Công dụng 
a. Ngày mồng một đầu năm hiện lên trên thi thể em bé ngồi giữa những bao diêm, trong đó có một bao đã hết nhẵn. Mọi người bảo nhau : “ Chắc nó muốn sưởi cho ấm!”, nhưng chẳng ai biết... đầu năm. 
b. Có người cho rằng: Bài toán dân số đã được đặt ra từ thời cổ đại....Độ chênh về thời gian ấy, ai mà tin được! Thế mà nghe xong câu chuyện này, qua một thoáng liên tưởng, tôi bỗng “sáng mắt ra”... 
c. Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ “văn minh”, “khai hóa” của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt . Tre vẫn phải còn vất vả mãi với người. 
d . Hàng loạt vở kịch như “ Tay người đàn bà ”, “ Giác ngộ ”, “ Bên kia sông Đuốn g”, ra đời. 
Tìm công dụng của dấu ngoặc kép trong các ví dụ sau: 
1: Ví dụ: 
a. Ngày mồng một đầu năm hiện lên trên thi thể em bé ngồi giữa những bao diêm, trong đó có một bao đã hết nhẵn. Mọi người bảo nhau : “ Chắc nó muốn sưởi cho ấm!”, nhưng chẳng ai biết... đầu năm. 
b. Có người cho rằng: Bài toán dân số đã được đặt ra từ thời cổ đại....Độ chênh về thời gian ấy, ai mà tin được! Thế mà nghe xong câu chuyện này, qua một thoáng liên tưởng, tôi bỗng “sáng mắt ra”... 
c. Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ “văn minh”, “khai hóa” của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt . Tre vẫn phải còn vất vả mãi với người. 
d . Hàng loạt vở kịch như “ Tay người đàn bà ”, “ Giác ngộ ”, “ Bên kia sông Đuốn g”, ra đời. 
Tìm công dụng của dấu ngoặc kép trong các ví dụ sau: 
1: Ví dụ: 
Đánh dấu hai đầu lời dẫn trực tiếp của mọi người 
Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt thể hiện sự giác ngộ, thông suốt 
Đánh dấu từ ngữ có hàm ý mỉa mai. châm biếm. 
Đánh dấu tên các vở kịch (nhan đề tác phẩm).  
Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp . 
Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt / hàm ý mỉa mai . 
Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san được dẫn. 
Dấu ngoặc kép dùng để : 
2: Bài học 
Thảo luận nhóm bàn ví dụ trong 3’ 
a) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “ Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, .”. 
 Dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép để đánh dấu lời dẫn trực tiếp (dẫn nguyên văn lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh ) 
b) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, ... 
 Không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vì câu nói không được dẫn nguyên văn (lời dẫn gián tiếp). 
*Lưu ý 
- Lời dẫn trực tiếp được đặt trong ngoặc kép cần chính xác cả về từ ngữ, dấu câu. 
- Khi chuyển từ dẫn trực tiếp sang dẫn gián tiếp, không dùng dấu ngoặc kép và cần thay đổi một số từ ngữ cho phù hợp. 
BÀI TẬP NHANH 
Nêu tác dụng của dấu ngoặc kép trong nh ững ví dụ sau: 
Nó mà “giỏi” ư? 
Bài thơ “Sóng” của XQ được nhiều người yêu thích. 
Giải thích câu tục ngữ: “Tốt gỗ h ơ n tốt n ư ớc sơn ”. 
Nó mà “giỏi” ư? 
Bài thơ “Sóng” của XQ được nhiều người yêu thích. 
Giải thích câu tục ngữ: “Tốt gỗ h ơ n tốt n ư ớc sơn ”. 
 Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp 
 Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo hàm ý mỉa mai 
 Đánh dấu tên tác phẩm được dẫn 
II. 
Luyện tập 
Bài 2/ 101. Chỉ ra tác dụng của dấu ngoặc đơn, dấu ngoặc kép và dấu hai chấm trong các đoạn trích sau: 
a. Người ta cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm (  ở Bỉ , từ năm 1987 , vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đô la , tái phạm phạt 500 đô la )  . Khắp nơi , những tài liệu , khẩ hiệu .............. Chỉ trong vài năm chiến dịch chống thuốc lá nàu dã làm giảm hẳn số người hút , và người ta đã thấy triển vọng có thể nêu lên khẩu hiệu cho những năm cuối thế kỉ XX :  '' Một châu Âu ko còn thuốc lá '' 
- Dấu ngoặc đơn: Dùng để dánh dấu phần bổ sung. 
- Dấu hai chấm: Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép). 
- Dấu ngoặc kép: Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp. 
b, có ý kiến cho rằng : ''  Nguyễn Khuyến là một trong nhữn nhà thơ đặc biệt của làng cảnh Việt Nam ''  . Điều đó thể hiện rất rõ qua những sáng tác về thiên nhiên , nhất là qua chùm thơ  : '' Thu vịnh '' , '' Thu điếu '' , '' Thu ẩm ''. 
Dấu hai chấm: 
- Thứ nhất: Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép). 
- Thứ hai: Đánh dấu (báo trước) phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước đó. 
Dấu ngoặc kép: 
- Thứ nhất: Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp.  
- Thứ hai: Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san... được dẫn.  
Trò chơi 
Dán đúng, trúng quà 
Vòng 1 
Dán tấm bìa ghi ngữ liệu vào đúng cột tác dụng tương ứng 
1.Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn 
trực tiếp; 
2. Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt / hàm ý mỉa mai 
3.Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san được dẫn. 
a.Nó kêu ư 
ử, như muốn bảo tôi 
rằng: “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế nào mà lão xử với 
tôi như thế này 
vậy?” 
b. Kết cục, anh 
 chàng “hầu cận ông lí” 
yếu hơn chị chàng con 
mọn, hắn bị chị này 
túm tóc lẳng 
cho 1cái 
d. Tác phẩm 
chính: “Sân ga 
chiều em đi”; “Tự hát”; “Hoa cỏ may”; “Bầu trời trong quả trứng” 
c. Đùng một cái, 
họ (những người bản 
 xứ) được phong cái danh hiệu tối cao là "chiến sĩ 
bảo vệ công lí 
và tự do" 
e. Cái thứ "mặt sắt” 
mà "ngây vì tình" của 
Hồ Tôn Hiến khi nghe 
đàn quả không lấy 
gì làm đẹp. 
1. Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn 
trực tiếp; 
2. Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt / hàm ý mỉa mai 
3. Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san được dẫn. 
a.  “A! Lão già 
 tệ lắm! Tôi ăn ở 
với lão như thế 
nào  ?” 
b. “ hầu cận ông lí” 
. 
d. Tác phẩm 
chính: “Sân ga 
chiều em đi”; “Tự hát”; “Hoa cỏ 
may”;  
c. . "chiến sĩ 
bảo vệ công lí 
và tự do" 
e. Cái thứ "mặt sắt” mà "ngây vì tình" . 
Vòng 2 
Dán dấu ngoặc kép vào đúng vị trí trong ngữ liệu 
 Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo 
 - Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là cá tươi ? 
 Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ tươi đi. 
 Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu. 
 Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Ðến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn: cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào.. 
 Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo 
 - Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là “ cá tươi ” ? 
 Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ tươi đi. 
 Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê : “C háu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu. ” 
 Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Ðến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn : “Đ ây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn: cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào.. ” 
Viết 1 đoạn văn chủ đề tự chọn có sử dụng dấu ngoặc đơn, ngoặc kép và hai chấm 
Soạn bài “Luyện nói” 
Học thuộc ghi nhớ 
H Ư ỚNG DẪN TỰ HỌC 
. 
. 
Thank you!