Bài giảng Ngữ văn 8 (Cánh diều) - Bài 5: Nghị luận về một vấn đề của đời sống - Trường THCS Thái Sơn

 CHÀO MỪNG 
 QUÝ THẦY CÔ 
VÀ CÁC EM HỌC SINH BÀI 5: NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
Tiết 64,65,66 : VIẾT: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT 
 VẤN ĐỀ CỦA ĐỜI SỐNG KHỞI ĐỘNG 
? Mỗi hình ảnh tương ứng với
một vấn đề của đời sống, em hãy
gọi tên vấn đề đó? Sức mạnh của tình 
 yêu thương
 4 Bạo lực 
học đường
 5 Lòng biết ơn
 6 Những tác động của 
 mạng xã hội I. ĐỊNH HƯỚNG
1. Tại sao các văn bản đọc hiểu đã học trong Bài 5 sách Ngữ Văn 
8, tập một đều là những bài nghị luận về một vấn đề của đời sống?
- Hịch tướng sĩ (Trần Quốc Tuấn) đặt vấn đề: thái độ và hành động
trước nguy cơ xâm lược của ngoại bang.
- Đoạn mở đầu bài Đại cáo Bình Ngô (Nguyễn Trãi) khẳng định Việt
Nam là nước độc lập, có nền văn hiến và lịch sử rất đáng tự hào.
- Chiếu dời đô (Lý Công Uẩn) trình bày lí do và ý nghĩa của việc dời
thủ đô về đất Thăng Long.
- Nước Việt Nam ta nhỏ hay không nhỏ? (Dương Trung Quốc) nêu lên
vấn đề: Làm thế nào để đất nước Việt Nam mãi trường tồn và phát
triển ngày càng lớn mạnh? Vấn đề của đời sống mà bài viết nêu lên cần thiết thực và
 giàu ý nghĩa.
 Người viết cần thể hiện rõ ý kiến của mình về vấn đề đã
 nêu lên.
2. LƯU Ý
 Vấn đề và ý kiến của người viết phải được làm sáng tỏ
 bằng các lí lẽ và bằng chứng phong phú, chính xác, có sức
 thuyết phục,...
 Ý kiến, lí lẽ và bằng chứng cần có quan hệ chặt chẽ, tập
 trung làm rõ vấn đề; giữa các đoạn văn trong thân bài cần
 có câu chuyển đoạn II. THỰC 1. Đề bài: Suy nghĩ của em về “Những 
 HÀNH sắc màu của tình yêu Tổ quốc” 
 Các bước cần 
 thực hiện
 Bước 1: Chuẩn bị
 Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý
 Bước 3: Viết bài
 Bước 4: Kiểm tra và chỉnh sửa a. Chuẩn bị
- Đọc kĩ và tìm hiểu đề để biết các thông tin chính trước khi viết:
+ Trọng tâm cần làm rõ: các biểu hiện khác nhau của tình yêu Tổ
quốc.
+ Kiểu văn bản chính: nghị luận xã hội.
+ Phạm vi bằng chứng: từ thực tế cuộc sống; từ kiến thức lịch sử,
thơ văn liên quan,...
- Nhớ lại những trang lịch sử oai hùng và đầy tự hào của dân tộc (sự
kiện, con người,...).
- Tìm đọc, tham khảo các bài viết về lòng yêu nước xưa và nay.
- Ghi chép những nội dung liên quan và chuẩn bị tranh ảnh, sơ đồ,
bảng biểu về các sự kiện, con người tiêu biểu (nếu có). b. Tìm ý và lập dàn ý
- Hình thức: Hoạt động nhóm (theo cặp đôi)
- Yêu cầu: Hoàn thiện những nội dung trong các phiếu học tập bằng việc trả lời các câu hỏi.
- Thời gian: 5 phút - phiếu 1, 10 phút - phiếu 2
 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 - PHIẾU PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 - PHIẾU LẬP DÀN Ý
 TÌM Ý
 Mở bài Nêu ý khái quát: các biểu hiện của tình 
- Nêu các biểu hiện khác nhau 
 yêu Tổ quốc
của tình yêu Tổ quốc?
 Thân - Đoạn 1: Yêu thiên nhiên, đất nước, 
+ Nêu biểu hiện cụ thể của yêu 
 bài con người: 
thiên nhiên, đất nước, con người?
+ Nêu biểu hiện cụ thể của quý - Đoạn 2: Quý trọng văn hóa dân tộc: 
trọng văn hóa dân tộc? 
+ Nêu biểu hiện cụ thể của tự hào - Đoạn 3: Tự hào về lịch sử dân tộc: 
về lịch sử dân tộc? - Đoạn 4: Xây dựng và bảo vệ Tổ quốc: 
+ Nêu biểu hiện cụ thể của xây .
dựng và bảo vệ Tổ quốc? Kết bài Nêu ý tổng hợp: tình yêu Tổ quốc thật 
 đa dạng, phong phú PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 - PHIẾU TÌM Ý
- Nêu các biểu hiện - yêu thiên nhiên, con người; tự hào về lịch sử dân tộc; sẵn sàng 
khác nhau của tình yêu 
 bảo vệ Tổ quốc; làm cho đất nước mạnh giàu;...
Tổ quốc?
+ Nêu biểu hiện cụ thể - yêu làng xóm quê hương; yêu thiên nhiên núi đồi, sông biển; 
của yêu thiên nhiên, đất 
 yêu gia đình và những người trong cộng đồng;...
nước, con người?
+ Nêu biểu hiện cụ thể - quý trọng tiếng nói, phong tục, truyền thống văn hoá.
của quý trọng văn hóa 
dân tộc?
+ Nêu biểu hiện cụ thể - tự hào về truyền thống dựng nước, giữ nước, văn hoá nghệ 
của tự hào về lịch sử 
 thuật,...
dân tộc?
+ Nêu biểu hiện cụ thể - học tập, lao động, bảo vệ đất nước,...
của xây dựng và bảo vệ 
Tổ quốc? Tìm ý PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 - PHIẾU LẬP DÀN Ý
Mở bài Nêu ý khái quát: các biểu hiện của tình yêu Tổ 
 quốc
Thân bài - Đoạn 1: Yêu thiên nhiên, đất nước, con người: 
 - Đoạn 2: Quý trọng văn hóa dân tộc: 
 - Đoạn 3: Tự hào về lịch sử dân tộc: 
 - Đoạn 4: Xây dựng và bảo vệ Tổ quốc: .
Kết bài Nêu ý tổng hợp: tình yêu Tổ quốc thật đa dạng, 
 phong phú 2. Rèn luyện kĩ năng viết câu khẳng định, phủ định và câu cảm trong 
văn nghị luận
a. Cách thức
- Văn nghị luận vừa có lí lẽ, lập luận chặt chẽ, vừa biểu hiện cảm xúc, tình 
cảm của người viết; nêu rõ được ý kiến đồng tình hay phản đối. Vì thế, khi 
viết cần chú ý kết hợp các loại từ ngữ và 
+ Câu khẳng định, phủ định (nhất định, không, không thể,...)
+ Câu văn biểu cảm (ôi, than ôi, hỡi ôi,...),... 
+ Cần vận dụng từ ngữ thể hiện sự lập luận (tuy ... nhưng, vì thế, cho nên, 
không những ... mà còn, càng ... càng, phải chăng, chẳng lẽ, như vậy, suy 
ra,...)
+ Các từ ngữ như đang tranh luận, đối thoại trực tiếp với người đọc (vâng, 
chẳng lẽ, đúng thế, điều ấy đã rõ,...). b. Bài tập
Nhận biết các yếu tố khẳng định (phủ định) và biểu cảm trong hai 
đoạn văn sau:
+ Nay các ngươi ngồi nhìn chủ nhục mà không biết lo; thân chịu quốc 
sỉ mà không biết thẹn. Làm tướng triều đìinh đứng hầu quân man mà 
không biêt tức; nghe nhạc thái thường đãi yến sứ ngụy mà không biết 
căm... (Hịch tướng sĩ – Trần Quốc Tuấn).
+ Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng mình, khinh thường mệnh 
trời, không noi theo dấu cũ Thương, Chu, cứ đóng yên đô thành ở nơi 
đây, khiến cho triều đại không được lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm 
họ phải hao tổn, muôn vật không được thích nghi. Trẫm rất đau xót về 
việc đó,... (Chiếu dời đô - Lý Công Uẩn). b. Bài tập
Viết đoạn văn cho đề bài nêu ở mục II. Thực 
hành, trong đó có sử dụng câu khẳng định, 
câu phủ định và câu cảm. Luyện tập
Bài 1. Các bước để viết bài văn nghị luận về một vấn đề của đời 
sống là gì?
A. Chuẩn bị, tìm ý và lập dàn ý, viết bài, kiểm tra và chỉnh sửa 
B. Chuẩn bị; tìm ý và lập dàn ý, kiểm tra và chỉnh sửa, viết bài
C. Tìm ý và lập dàn ý, chuẩn bị, kiểm tra và chỉnh sửa, viết bài
D. Kiểm tra và chỉnh sửa, viết bài, chuẩn bị, tìm ý và lập dàn ý
 Trả lời: đáp án A