Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 101: Bàn luận về phép học (Luận học pháp - Nguyễn Thiếp)

LÝ CÔNG UẨN 
NGUYỄN TRÃI 
HỒ CHÍ MINH 
NGUYỄN THIẾP 
 	 BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC 	 
 (Luận học pháp) 
	 - Nguyễn Thiếp - 
Tiết 101: 
Nguyễn Thiếp (1723-1804) 
Mộ của Nguyễn Thiếp ở Nghệ An 
BÀI TẤU 
(cña NguyÔn ThiÕp göi vua Quang Trung) 
QUÂN ĐỨC 
( §øc cña vua ) 
DÂN TÂM 
( Lßng d©n ) 
HỌC PHÁP 
( PhÐp häc ) 
BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC 
 “ Ngọc không mài, không thành đồ vật; người không học, không biết rõ đạo ”. Đạo là lẽ đối xử hàng ngày giữa mọi người. Kẻ đi học là học điều ấy. Nước Việt ta, từ khi lập quốc đến giờ, nền chính học đã bị thất truyền. Người ta đua nhau lối học hình thức hòng cầu danh lợi, không còn biết đến tam cương, ngũ thường. Chúa tầm thường, thần nịnh hót. Nước mất, nhà tan đều do những điều tệ hại ấy. 
 Cúi xin từ nay ban chiếu thư cho thầy trò trường học của phủ, huyện, các trường tư, con cháu các nhà văn võ, thuộc lại ở các trấn cựu triều, đều tùy đâu tiện đấy mà đi học. Phép dạy, nhất định theo Chu Tử. Lúc đầu học tiểu học để bồi lấy gốc. Tuần tự tiến lên học đến tứ thư, ngũ kinh, chư sử. Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm. Họa may kẻ nhân tài mới lập được công, nhà nước nhờ thế mà vững yên. Đó mới thực là cái đạo ngày nay có quan hệ tới lòng người. Xin chớ bỏ qua. 
 Đạo học thành thì người tốt nhiều; người tốt nhiều thì triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị. 
 Đó là mấy điều thành thật xin dâng. Chẳng quản lời nói vu vơ, cúi mong Hoàng thượng soi xét. 
 Kẻ hèn thần cung kính tấu trình. 
(Luận học pháp) 
* Chú thích: 
- Tam cương: ba mối quan hệ gốc trong xã hội phong kiến là quân thần ( vua tôi), phụ tử (cha con), phu phụ (chồng vợ). 
- Ngũ Thường:   Ngũ là năm;  Thường là hằng có;  Ngũ Thường là năm điều gồm:  Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín. 
- Chu Tử:   Nhà Nho nổi tiếng thời Nam Tống.  
- Tứ thư, ngũ kinh, chư sử: Nội dung học của Nho giáo. 
Đặc điểm của thể “tấu” : 
 - Là một loại văn thư của bề tôi , thần dân gửi lên vua chúa để trình bày sự việc, ý kiến, đề nghị. 
 - Tấu có thể viết bằng văn xuôi hay văn vần, văn biền ngẫu. 
Thể loại 
Chiếu, Hịch, Cáo 
Tấu 
Giống 
Khác 
Là các thể văn do vua, chúa ban truyền xuống thần dân. 
Là một loại văn thư của bề tôi , thần dân gửi lên vua, chúa . 
Đều là văn nghị luận cổ được viết bằng văn xuôi, văn vần hoặc văn biền ngẫu . 
* So sánh : Chiếu, Hịch, Cáo với Tấu? 
BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC 
 “ Ngọc không mài, không thành đồ vật; người không học, không biết rõ đạo ”. Đạo là lẽ đối xử hàng ngày giữa mọi người. Kẻ đi học là học điều ấy. Nước Việt ta, từ khi lập quốc đến giờ, nền chính học đã bị thất truyền. Người ta đua nhau lối học hình thức hòng cầu danh lợi, không còn biết đến tam cương, ngũ thường. Chúa tầm thường, thần nịnh hót. Nước mất, nhà tan đều do những điều tệ hại ấy. 
 Cúi xin từ nay ban chiếu thư cho thầy trò trường học của phủ, huyện, các trường tư, con cháu các nhà văn võ, thuộc lại ở các trấn cựu triều, đều tùy đâu tiện đấy mà đi học. Phép dạy, nhất định theo Chu Tử. Lúc đầu học tiểu học để bồi lấy gốc. Tuần tự tiến lên học đến tứ thư, ngũ kinh, chư sử. Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm. Họa may kẻ nhân tài mới lập được công, nhà nước nhờ thế mà vững yên. Đó mới thực là cái đạo ngày nay có quan hệ tới lòng người. Xin chớ bỏ qua. 
 Đạo học thành thì người tốt nhiều; người tốt nhiều thì triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị. 
 Đó là mấy điều thành thật xin dâng. Chẳng quản lời nói vu vơ, cúi mong Hoàng thượng soi xét. 
 Kẻ hèn thần cung kính tấu trình. 
(Luận học pháp) 
BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC 
 “ Ngọc không mài, không thành đồ vật; người không học, không biết rõ đạo ”. Đạo là lẽ đối xử hàng ngày giữa mọi người. Kẻ đi học là học điều ấy. Nước Việt ta, từ khi lập quốc đến giờ, nền chính học đã bị thất truyền. Người ta đua nhau lối học hình thức hòng cầu danh lợi, không còn biết đến tam cương, ngũ thường. Chúa tầm thường, thần nịnh hót. Nước mất, nhà tan đều do những điều tệ hại ấy. 
 Cúi xin từ nay ban chiếu thư cho thầy trò trường học của phủ, huyện, các trường tư, con cháu các nhà văn võ, thuộc lại ở các trấn cựu triều, đều tùy đâu tiện đấy mà đi học. Phép dạy, nhất định theo Chu Tử. Lúc đầu học tiểu học để bồi lấy gốc. Tuần tự tiến lên học đến tứ thư, ngũ kinh, chư sử. Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm. Họa may kẻ nhân tài mới lập được công, nhà nước nhờ thế mà vững yên. Đó mới thực là cái đạo ngày nay có quan hệ tới lòng người. Xin chớ bỏ qua. 
 Đạo học thành thì người tốt nhiều; người tốt nhiều thì triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị. 
 Đó là mấy điều thành thật xin dâng. Chẳng quản lời nói vu vơ, cúi mong Hoàng thượng soi xét. 
 Kẻ hèn thần cung kính tấu trình. 
(Luận học pháp) 
 Hãy nối cột A với cột B để hoàn chỉnh bố cục của văn bản “ Bàn luận về phép học ”: 
A 
1. Từ đầu “học điều ấy”. 
2. Tiếp theo  “những điều tệ hại ấy”. 
3. Tiếp theo  “xin chớ bỏ qua”. 
4. Còn lại. 
B 
Phê phán lối học sai trái . 
Mục đích chân chính của việc học. 
Đề xuất các phép học đúng 
Tác dụng của việc học. 
 Hãy nối cột A với cột B để hoàn chỉnh bố cục của văn bản “ Bàn luận về phép học ”: 
A 
1. Từ đầu “học điều ấy”. 
2. Tiếp theo  “những điều tệ hại ấy”. 
3. Tiếp theo  “xin chớ bỏ qua”. 
4. Còn lại. 
B 
Mục đích chân chính của việc học. 
Phê phán lối học sai trái . 
Đề xuất các phép học đúng 
Tác dụng của việc học. 
	 “ Ngọc không mài, không thành đồ vật; người không học, không biết rõ đạo ”. Đạo là lẽ đối xử hàng ngày giữa mọi người. Kẻ đi học là học điều ấy. 
Phần 1: M ục đích chân chính của việc học . 
 	“ Nước V iệt ta, từ khi lập quốc đến giờ, nền chính học đã bị thất truyền. Người ta đua nhau lối học hình thức hòng cầu danh lợi, không còn biết đến tam cương, ngũ thường. Chúa tầm thường, thần nịnh hót. Nước mất, nhà tan đều do những điều tệ hại ấy.” 
Phần 2: Phê phán lối học sai trái. 
*Lối học trong xã hội bấy giờ: 
- Không còn biết đến tam cương ngũ thường 
- Học hình thức hòng cầu danh lợi 
- Nền chính học đã bị thất truyền 
*Hậu quả: 
- Nước mất nhà tan 
- Chúa tầm thường, thần nịnh hót 
 	“ Cúi xin từ nay ban chiếu thư cho thầy trò trường học của phủ, huyện, các trường tư, con cháu các nhà văn võ, thuộc lại ở các trấn cựu triều, đều tùy đâu tiện đấy mà đi học.	Phép dạy, nhất định theo Chu Tử. Lúc đầu học tiểu học để bồi lấy gốc. Tuần tự tiến lên học đến tứ thư, ngũ kinh, chư sử. Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm. Họa may kẻ nhân tài mới lập được công, nhà nước nhờ thế mà vững yên. Đó mới thực là cái đạo ngày nay có quan hệ tới lòng người. Xin chớ bỏ qua”. 
Phần 3: Đề xuất các phép học đúng . 
Phần 3: Đề xuất các phép học đúng. 
* Các phép học được tác giả đưa ra: 
- Mở rộng phạm vi trường lớp , thành phần người học và khuyến khích học tập. 
- Học theo nội dung của Nho giáo. 
- Học rộng rồi tóm lại cho gọn 
- Học đi đôi với hành 
* Kết quả dự kiến: kẻ nhân tài mới lập được công, nhà nước vững yên. 
=> Chính sách khuyến học 
=> Nội dung học 
=> Phương pháp học 
 “Cúi xin từ nay ban chiếu thư cho thầy trò trường học của phủ, huyện, các trường tư, con cháu các nhà văn võ, thuộc lại ở các trấn cựu triều, đều tùy đâu tiện đấy mà đi học.	Phép dạy, nhất định theo Chu Tử. Lúc đầu học tiểu học để bồi lấy gốc. Tuần tự tiến lên học đến tứ thư, ngũ kinh, chư sử. Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm. Họa may kẻ nhân tài mới lập được công, nhà nước nhờ thế mà vững yên. Đó mới thực là cái đạo ngày nay có quan hệ tới lòng người. Xin chớ bỏ qua”.  
 - Học từ thấp đến cao 
THẢO LUẬN NHÓM: Các nhóm thảo luận theo yêu cầu. ( 3 phút) 
Nội dung phép học của Nguyễn Thiếp 
Đánh giá 
( đúng /sai) 
Liên hệ 
(Với bản thân và xã hội ngày nay) 
Nhóm 1: Chính sách khuyến học 
- Mở rộng phạm vi trường lớp và thành phần người học. 
Nhóm 2: nội dung học 
- Học theo nội dung của Nho giáo. 
Nhóm 3: Phương pháp học 
Học từ thấp lên cao. 
Học rộng rồi tóm lại cho gọn. 
Học đi đôi với hành. 
 “ Cúi xin từ nay ban chiếu thư cho thầy trò trường học của phủ, huyện, các trường tư, con cháu các nhà văn võ, thuộc lại ở các trấn cựu triều, đều tùy đâu tiện đấy mà đi học.	Phép dạy, nhất định theo Chu Tử. Lúc đầu học tiểu học để bồi lấy gốc. Tuần tự tiến lên học đến tứ thư, ngũ kinh, chư sử. Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm. Họa may kẻ nhân tài mới lập được công, nhà nước nhờ thế mà vững yên. Đó mới thực là cái đạo ngày nay có quan hệ tới lòng người. Xin chớ bỏ qua”.  
Phần 3: Đề xuất các phép học đúng. 
*Tác dụng của phép học: 
- Đạo học thành => người tốt nhiều => Triều đình ngay ngắn, thiên hạ thịnh trị. 
	 “Đạo học thành thì người tốt nhiều; người tốt nhiều thì triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị. Đó là mấy điều, thành thật xin dâng. Chẳng quản lời nói vu vơ, cúi mong Hoàng thượng soi xét. Kẻ hèn thần cung kính tấu trình . ” 
Phần 4: T ác dụng của phép học . 
	 “Đạo học thành thì người tốt nhiều; người tốt nhiều thì triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị. Đó là mấy điều, thành thật xin dâng. Chẳng quản lời nói vu vơ, cúi mong Hoàng thượng soi xét. Kẻ hèn thần cung kính tấu trình . ” 
Phần 4: T ác dụng của phép học . 
III. Tổng kết 
1. Nghệ thuật 
-Luận điểm rõ ràng, luận cứ cụ thể. 
-Cách lập luận chặt chẽ. 
-Lời văn ngắn gọn, thống thiết. 
2. Nội dung 
-Thể hiện quan điểm đúng đắn và tiến bộ của Nguyễn Thiếp về mục đích và phương pháp học. 
 Trình tự lập luận của bài văn bằng sơ đồ 
(1) 
(2) 
(3) 
(4) 
Mục đích chân chính 
 của việc học 
Phê phán những 
 lệch lạc, sai trái 
 Khẳng định quan 
 điểm ; phương pháp 
đúng đắn 
Tác dụng của việc 
học chân chính 
Hãy cùng bàn bạc về mục đích và phương pháp học tập nhé! 
Nên (Đúng) 
Không nên (Sai) 
Hãy cùng bàn bạc về mục đích và phương pháp học tập nhé! 
H­Ưíng dÉn vÒ nhµ 
 - Đối với bài vừa học: 
 + Tìm hiểu thêm về con người, cuộc đời của La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp. 
 + Liên hệ với mục đích, phương pháp học tập của bản thân . 
 + Nhớ được các yếu tố Hán Việt văn bản. 
 + Học thuộc bài. 
 - Đối với bài tiếp theo: 
 Soạn bài “Thuế máu”