Hướng dẫn thục hiện chương trình giáo dục phổ thông cấp THCS môn Ngữ văn Lớp 7, 8, 9 - Phụ lục II

1 
Phụ lục II 
HƯỚNG DẪN THỤC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG CẤP THCS 
MÔN NGỮ VĂN LỚP 7, 8, 9 
 (Kèm theo Công văn số .....BGDĐT-GDTrH ngày ....tháng ......... năm 2021. của Bộ trưởng Bộ GDĐT) 
Hướng dẫn này dựa trên sách giáo khoa của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Căn cứ vào hướng dẫn, các cơ sở giáo dục trung học 
chỉ đạo tổ, nhóm chuyên môn và giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học chi tiết bảo đảm cân đối giữa nội dung và thời gian thực hiện, phù hợp 
với tình hình thực tế. 
1. Lớp 7 
TT 
Chủ đề 
Bài 
Nội dung điều chỉnh 
Hướng dẫn thực hiện 
 1 Văn học 
Những câu hát về tình cảm gia đình Cả 04 bài - Tích hợp thành một chủ đề gồm: Bài 1 
(Những câu hát về tình cảm gia đình); Bài 4 
(Những câu hát về tình yêu quê hương, đất 
nước, con người); Bài 2 (Những câu hát than 
thân); Bài 1 (Những câu hát châm biếm). 
- Khuyến khích học sinh tự đọc các bài ca 
dao còn lại. 
Những câu hát về tình yêu quê hương, đất 
nước, con người 
Những câu hát than thân 
Những câu hát châm biếm 
Bài ca Côn Sơn (Côn Sơn ca - trích) của 
Nguyễn Trãi 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Sau phút chia li (trích Chinh phụ ngâm khúc), 
nguyên văn chữ Hán của Đặng Trần Côn, bản 
diễn Nôm của Đoàn Thị Điểm (?) 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Xa ngắm thác núi Lư (Vọng Lư sơn bộc bố) 
của Lí Bạch 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Đêm đỗ thuyền ở Phong Kiều (Phong Kiều dạ 
bạc) của Trương Kế 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá (Mao ốc vị thu 
phong sở phá ca) của Đỗ Phủ 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
2 
TT 
Chủ đề 
Bài 
Nội dung điều chỉnh 
Hướng dẫn thực hiện 
 Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất Các câu tục ngữ 4, 6, 
7 
Khuyến khích học sinh tự đọc (Chỉ dạy 
chính thức các câu tục ngữ 1, 2, 3, 5, 8) 
Tục ngữ về con người và xã hội Các câu tục ngữ 2, 4, 
6, 7 
Khuyến khích học sinh tự đọc (Chỉ dạy 
chính thức các câu tục ngữ 1, 3, 5, 8, 9) 
Sự giàu đẹp của tiếng Việt của Đặng Thai Mai Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu 
của Nguyễn Ái Quốc 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Quan Âm Thị Kính (trích đoạn Nỗi oan hại 
chồng) 
Cả bài Khuyên khích học sinh tự đọc 
2 Tiếng Việt Từ Hán Việt I. Đơn vị cấu tạo từ 
Hán Việt 
Khuyến khích học sinh tự đọc 
Từ Hán Việt (tiếp theo) II. Luyện tập Khuyến khích học sinh tự đọc 
- Từ Hán Việt 
- Từ Hán Việt (tiếp theo) 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài: tập trung vào Phần 
II, III, Bài Từ Hán Việt); Phần I Bài Từ Hán 
Việt (tiếp theo). 
Từ đồng nghĩa 
I. Thế nào là từ đồng 
nghĩa, II. Các loại từ 
đồng nghĩa 
Khuyến khích học sinh tự đọc 
Từ trái nghĩa 
I. Thế nào là từ trái 
nghĩa, II. Sử dụng từ 
trái nghĩa 
Khuyến khích học sinh tự đọc 
Từ đồng âm I. Thế nào là từ đồng 
âm, bài tập 1 phần III 
Luyện tập 
Khuyến khích học sinh tự đọc. 
- Từ đồng nghĩa 
- Từ trái nghĩa 
Cả 03 bài Tích hợp thành một bài, tập trung vào Phần 
Luyện tập của mỗi bài. 
3 
TT 
Chủ đề 
Bài 
Nội dung điều chỉnh 
Hướng dẫn thực hiện 
 - Từ đồng âm 
3 
Tập làm 
văn 
Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn 
học 
Cả bài Chọn ngữ liệu phù hợp hơn để dạy 
Bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn 
nghị luận 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
- Tìm hiểu chung về phép lập luận chứng minh 
- Cách làm bài văn lập luận chứng minh 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài, tập trung vào Phần 
I của mỗi bài. 
- Tìm hiểu chung về phép lập luận giải thích 
- Cách làm bài văn lập luận giải thích 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài, tập trung vào Phần 
I của mỗi bài. 
- Văn bản đề nghị 
- Văn bản báo cáo 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài, tập trung vào Phần 
II và Phần III của mỗi bài. 
- Quá trình tạo lập văn bản 
- Luyện tập tạo lập văn bản 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài: tập trung vào Phần 
I, Bài Quá trình tạo lập văn bản; Phần II, Bài 
Luyện tập tạo lập văn bản. 
- Các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn bản 
biểu cảm 
- Luyện nói văn biểu cảm về sự vật, con 
người 
Cả 2 bài Tích hợp thành một bài: tập trung hướng dẫn 
học sinh rèn kỹ năng biểu cảm bằng lời nói 
có các yếu tố tự sự, miêu tả. 
- Làm thơ lục bát 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc. 
- Chương trình địa phương (phần Văn và Tập 
làm văn) 
- Chương trình địa phương (phần Văn và Tập 
làm văn) (tiếp theo) 
Cả 2 bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Chương trình địa phương (Phần Tiếng Việt) 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự thực hiện 
4 
TT 
Chủ đề 
Bài 
Nội dung điều chỉnh 
Hướng dẫn thực hiện 
 4 Chủ đề 
tích hợp 
- Cổng trường mở ra (Theo Lý Lan) – Tự học 
- Mẹ tôi của Ét-môn-đô đơ A-mi-xi 
- Cuộc chia tay của những con búp bê của 
Khánh Hoài 
- Liên kết trong văn bản 
- Bố cục trong văn bản 
- Mạch lạc trong văn bản 
Cả 06 bài Tích hợp thành một chủ đề 
- Đức tính giản dị của Bác Hồ của Phạm Văn 
Đồng 
- Ý nghĩa văn chương của Hoài Thanh 
- Luyện tập lập luận chứng minh 
- Luyện tập viết đoạn văn chứng minh 
Cả 04 bài Tích hợp thành một chủ đề 
3. Lớp 8 
TT 
Chủ đề 
Bài 
Nội dung điều chỉnh 
Hướng dẫn thực hiện 
 1 Văn học Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác của Phan 
Bội Châu 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Hai chữ nước nhà (trích) của Trần Tuấn Khải Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Hoạt động ngữ văn: Làm thơ bảy chữ Cả bài Khuyến khích học sinh tự làm 
Thuế máu (trích Bản án chế độ thực dân 
Pháp) của Nguyễn Ái Quốc 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục (trích Trưởng 
giả học làm sang) của Mô-li-e 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Hai cây phong (trích Người thầy đầu tiên) của 
Ai-ma-tốp 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
5 
TT 
Chủ đề 
Bài 
Nội dung điều chỉnh 
Hướng dẫn thực hiện 
 Đi bộ ngao du (trích Ê-min hay Về giáo dục) 
của Ru-xô 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Chương trình địa phương 
(phần Văn) 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự thực hiện 
2 
Tiếng Việt Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Ôn luyện về dấu câu Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
- Hội thoại 
- Hội thoại (tiếp theo) 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài, tập trung vào Phần 
II của mỗi bài. 
- Lựa chọn trật tự từ trong câu 
- Lựa chọn trật tự từ trong câu (Luyện tập) 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài: tập trung vào Phần 
I, II, Bài Lựa chọn trật tự từ trong câu; các 
yêu cầu 1, 3, 6, Bài Lựa chọn trật tự từ trong 
câu (Luyện tập). 
3 Tập làm 
văn 
Ôn tập về văn bản thuyết minh Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Ôn tập về luận điểm Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
- Tóm tắt văn bản tự sự 
- Luyện tập tóm tắt văn bản tự sự 
Cả 02 bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
- Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh 
- Phương pháp thuyết minh 
- Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn 
thuyết minh 
Cả 03 bài Tích hợp thành một bài: tập trung vào Phần 
I, Bài Tìm hiểu chung về văn bản thuyết 
minh; Phần I.2, Bài Phương pháp thuyết 
minh; Phần I. 2, Phần II, Bài Cách làm bài 
văn thuyết minh. 
- Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong bài văn nghị 
luận 
- Luyện tập đưa yếu tố biểu cảm vào bài văn 
nghị luận 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài: tập trung vào Phần 
I, Bài Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong bài văn 
nghị luận; Phần II, Bài Luyện tập đưa yếu tố 
biểu cảm vào bài văn nghị luận. 
6 
TT 
Chủ đề 
Bài 
Nội dung điều chỉnh 
Hướng dẫn thực hiện 
- Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả vào bài 
văn nghị luận 
- Luyện tập đưa các yếu tố tự sự và miêu tả 
vào bài văn nghị luận 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài: tập trung vào Phần 
I, Bài Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả 
vào bài văn nghị luận; Phần II, Bài Luyện tập 
đưa các yếu tố tự sự và miêu tả vào bài văn 
nghị luận. 
- Văn bản tường trình 
- Luyện tập làm văn bản tường trình 
Cả 02 bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
- Văn bản thông báo 
- Luyện tập làm văn bản thông báo 
Cả 02 bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
- Chương trình địa phương 
(Phần Tiếng Việt) 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự thực hiện 
4 Chủ đề 
tích hợp 
- Tôi đi học của Thanh Tịnh 
- Trong lòng mẹ (trích Những ngày thơ ấu) 
của Nguyên Hồng 
- Tính thống nhất về chủ đề của văn bản 
Cả 04 bài Tích hợp thành một chủ đề 
- Nhớ rừng của Thế Lữ 
- Ông đồ của Vũ Đình Liên 
- Câu nghi vấn 
- Câu nghi vấn (tiếp theo) 
Cả 04 bài Tích hợp thành một chủ đề 
4. Lớp 9 
TT 
Chủ đề Bài 
Nội dung điều chỉnh 
Hướng dẫn thực hiện 
1 Văn học Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được 
bảo vệ và phát triển của trẻ em 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh (trích Vũ 
Trung tùy bút) của Phạm Đình Hổ 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
7 
Cảnh ngày xuân (trích Truyện Kiều) của 
Nguyễn Du 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Mã Giám Sinh mua Kiều (trích Truyện Kiều) 
của Nguyễn Du 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Thúy Kiều báo ân báo oán (trích Truyện Kiều) 
của Nguyễn Du 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Lục Vân Tiên gặp nạn (trích Truyện Lục Vân 
Tiên) của Nguyễn Đình Chiểu 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Bếp lửa của Bằng Việt Cả bài Chuyển lên dạy chính thức 
Chương trình địa phương (Phần Văn) Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ của 
Nguyễn Khoa Điềm 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Ánh trăng của Nguyễn Duy Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Cố hương của Lỗ Tấn Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Những đứa trẻ (trích Thời thơ ấu) của M. Go-
rơ-ki 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Tiếng nói của văn nghệ của Nguyễn Đình Thi Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới của Vũ 
Khoan 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Chó Sói và Cừu trong truyện ngụ ngôn của La 
Phông-ten (trích) của Hi-pô-lít Ten 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Bến quê (trích) của Nguyễn Minh Châu Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Con cò của Chế Lan Viên Cả bài Không dạy 
Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang (trích Rô-bin-
xơn Cru-xô) của Đe-ni-ơn Đi-phô 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Ôn tập về truyện Cả bài Khuyến khích học sinh tự học 
8 
Con chó Bấc (trích Tiếng gọi nơi hoang dã) 
của G. Lân-đơn 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Bắc Sơn (trích hồi bốn) của Nguyễn Huy 
Tưởng 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Tôi và chúng ta (trích cảnh ba) của Lưu Quang 
Vũ 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
- Tổng kết phần Văn học 
- Tổng kết phần Văn học (tiếp theo) 
- Tổng kết Văn học nước ngoài 
Cả 03 bài Lựa chọn những nội dung dạy chính thức 
để hướng dẫn học sinh hệ thống hóa kiến 
thức. 
- Ôn tập về thơ Cả bài Khuyến khích học sinh tự học 
- Tổng kết phần văn bản nhật dụng Cả bài Khuyến khích học sinh tự học 
2 Tiếng 
Việt 
- Các phương châm hội thoại 
- Các phương châm hội thoại (tiếp theo). 
Cả 2 bài Tích hợp thành một bài: tập trung vào các 
Phần I, II, III.1, III.2, III.4, Bài Các phương 
châm hội thoại; Phần I, II, III, IV.3, VI.4 
Bài Các phương châm hội thoại (tiếp theo). 
Các phương châm hội thoại (tiếp theo, gồm 
các nội dung: quan hệ giữa phương châm hội 
thoại với tình huống giao tiếp; những trường 
hợp không tuân thủ phương châm hội thoại; 
luyện tập). 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Xưng hô trong hội thoại Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Sự phát triển của từ vựng Cả bài Khuyến khích học sinh tự làm 
Sự phát triển của từ vựng (tiếp theo) Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Thuật ngữ Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Trau dồi vốn từ Cả bài Khuyến khích học sinh tự học 
Tổng kết về từ vựng Phần I, II, V, VI, VII. Khuyến khích học sinh tự đọc 
Tổng kết về từ vựng (tiếp theo) Phần IV, V. Khuyến khích học sinh tự đọc 
Tổng kết về từ vựng (tiếp theo) Phần I. Khuyến khích học sinh tự đọc 
9 
Tập làm thơ tám chữ Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Tổng kết về từ vựng (Luyện tập tổng hợp) Cả bài Khuyến khích học sinh tự làm 
Chương trình địa phương (phần Tiếng Việt) Cả bài Khuyến khích học sinh tự thực hiện 
- Các thành phần biệt lập 
- Các thành phần biệt lập (tiếp theo) 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài: tập trung vào Phần 
I, II của mỗi bài. 
- Nghĩa tường minh và hàm ý 
- Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo) 
Cả 02 bài - Tích hợp thành một bài: tập trung hướng 
dẫn học sinh học Phần I, Bài Nghĩa tường 
minh và hàm ý; Phần II, Bài Nghĩa tường 
minh và hàm ý (tiếp theo). 
- Tổng kết về ngữ pháp 
- Tổng kết về ngữ pháp (tiếp theo) 
Cả 02 bài Lựa chọn những nội dung đọc học chính 
thức để hệ thống hóa kiến thức. 
Chương trình địa phương (phần Tiếng Việt) Cả bài Khuyến khích học sinh tự thực hiện 
3 Tập làm 
văn 
Luyện tập tóm tắt tác phẩm tự sự Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
- Liên kết câu và liên kết đoạn văn 
- Liên kết câu và liên kết đoạn văn (Luyện tập) 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài, tập trung vào các 
nội dung: liên kết chủ đề, liên kết lô-gíc 
(liên kết nội dung); phép lặp từ ngữ, đồng 
nghĩa, trái nghĩa, liên tưởng, phép thế và 
phép nối (liên kết hình thức); bài tập 2, 4 , 
Bài Liên kết câu và liên kết đoạn văn 
(Luyện tập). 
- Nghị luận trong văn bản tự sự 
- Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu 
tố nghị luận 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài: tập trung vào Phần 
I, Bài Nghị luận trong văn bản tự sự và 
Phần II, Bài Luyện tập viết đoạn văn tự sự 
có sử dụng yếu tố nghị luận. 
- Phép phân tích và tổng hợp 
- Luyện tập phân tích và tổng hợp 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài: tập trung vào Phần 
I, Bài Phép phân tích và tổng hợp; bài tập 
1, 4, Bài Luyện tập phân tích và tổng hợp. 
10 
- Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn 
trích) 
- Cách làm bài nghị luận về một tác phẩm 
truyện (hoặc đoạn trích) 
- Luyện tập làm bài nghị luận về tác phẩm 
truyện (hoặc đoạn trích) 
Cả 03 bài Tích hợp thành một bài: tập trung vào Phần 
I, Bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc 
đoạn trích); Phần II, Bài Cách làm bài nghị 
luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn 
trích); Thực hành lập dàn ý bài Luyện tập 
làm bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc 
đoạn trích). 
- Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 
- Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 
- Luyện nói: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 
Cả 03 bài Tích hợp thành một bài: tập trung vào Phần 
I, Bài Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ; 
Phần II, Bài Cách làm bài nghị luận về một 
đoạn thơ, bài thơ; Thực hành luyện nói tại 
lớp. 
- Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong 
văn bản thuyết minh 
- Luyện tập sử dụng một số biện pháp nghệ thuật 
trong văn bản thuyết minh 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài: tập trung hướng 
dẫn học sinh thực hành viết văn bản thuyết 
minh có sử dụng một số biện pháp nghệ 
thuật. 
- Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết 
minh 
- Luyện tập sử dụng yếu tố miêu tả trong văn 
bản thuyết minh 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài: tập trung hướng 
dẫn học sinh thực hành viết văn bản thuyết 
minh có sử dụng yếu tố miêu tả. 
Chương trình địa phương (phần Tập làm văn) Cả bài Khuyến khích học sinh tự thực hiện 
Chương trình địa phương (phần Tập làm văn - 
tiếp theo) 
Cả bài Khuyến khích học sinh tự thực hiện 
Biên bản Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Luyện tập viết biên bản Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Hợp đồng Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Luyện tập viết hợp đồng Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
11 
Thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc 
Ôn tập phần Tập làm văn 
Ôn tập phần Tập làm văn (tiếp theo) 
Cả 02 bài Tích hợp thành một bài, hướng dẫn học 
sinh thực hiện yêu cầu 3, 6, Bài Ôn tập phần 
Tập làm văn; yêu cầu 8, 9, 10, Bài Ôn tập 
phần Tập làm văn (tiếp theo). 
4 Chủ đề 
tích hợp 
Chủ đề: Truyện Kiều của Nguyễn Du 
- Truyện Kiều của Nguyễn Du 
 - Chị em Thúy Kiều (trích Truyện Kiều) của 
Nguyễn Du 
 - Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều) 
của Nguyễn Du 
 - Miêu tả trong văn bản tự sự 
 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
Cả 05 bài Tích hợp thành một chủ đề 
Chủ đề: Nghị luận xã hội 
- Bàn về đọc sách (trích) của Chu Quang Tiềm 
 - Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời 
sống 
- Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện 
tượng đời sống 
 - Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí 
 - Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư 
tưởng, đạo lí 
Cả 05 bài Tích hợp thành một bài