Bài giảng Ngữ văn 7 - Bài: Từ Hán Việt (Tiếp theo)

Kiểm tra bài cũ : 
TỪ HÁN VIỆT 
Đơn vị cấu tạo từ H-V 
Sử dụng từ H-V 
Từ ghép H-V 
Yếu tố H - V 
Đẳng lập 
Chính phụ 
Tác dụng 
Cách sử dụng 
 Xác định từ ghép H-V trong các từ sau : Phụ nữ , đàn bà , từ trần , chết , mai táng , chôn , tử thi , xác chết . 
tử thi 
mai táng 
từ trần 
Phụ nữ 
TỪ HÁN VIỆT ( tt ) 
I. Sử dụng từ Hán Việt : 
1. Tác dụng của từ Hán Việt : 
a. Phụ nữ Việt Nam anh hùng , bất khuất , trung hậu , đảm đang . 
b. Cụ là nhà cách mạng lão thành . Sau khi cụ từ trần , nhân dân địa phương đã mai táng cụ trên mội ngọn đồi . 
c. Bác sĩ đang khám tử thi . 
 Đàn bà Việt Nam anh hùng , bất khuất , trung hậu , đảm đang . 
 Cụ là nhà cách mạng lão thành . Sau khi cụ chết , nhân dân địa phương đã chôn cụ trên mội ngọn đồi . 
Bác sĩ đang khám xác chết . 
 So sánh và cho biết vì sao trong các trường hợp trên ta phải sử dụng từ H-V? 
=> sắc thái trang trọng 
=> thái độ tôn kính 
=> sắc thái tao nhã , tránh ghê sợ 
 - Tạo sắc thái cổ xưa . 
TỪ HÁN VIỆT ( tt ) 
Sử dụng từ Hán Việt . 
Tác dụng của từ Hán Việt : 
 - Tạo sắc thái trang trọng , thể hiện thái độ tôn kính . 
 - Tạo sắc thái tao nhã , tránh gây cảm giác thô tục , ghê sợ . 
 Yết Kiêu đến kinh đô Thăng Long, yết kiến vua Trần Nhân Tông . 
Nhà vua : Trẫm cho nhà ngươi một loại binh khí . 
Yết Kiêu : Tâu bệ hạ , thần chỉ xin một chiếc dùi sắt . 
Nhà vua : Để làm gì ? 
Yết Kiêu : Để dùi thủng chiến thuyền của giặc , vì thần có thể lặn hàng giờ dưới nước . (Theo Chuyện hay sử cũ ) 
Các từ Hán Việt (in đậm ) tạo sắc thái gì cho đoạn văn ? 
 2. Cách sử dụng từ hán Việt : 
a1. Kì thi này con đạt loại giỏi . Con đề nghị mẹ thưởng cho con một phần thưởng xứng đáng ! 
 a2. Kì thi này con đạt loại giỏi , mẹ thưởng cho con một phần thưởng xứng đáng nhé ! 
b. b1 . Ngoài sân , nhi đồng đang vui đùa . 
 b2. Ngoài sân trẻ em đang vui đùa . 
Theo em , trong mỗi cặp câu , câu nào có cách diễn đạt hay hơn ? 
Vì sao ? ( thảo luận 30 giây trong bàn ) 
=> Cách 2 hay hơn . Vì lời nói tự nhiên , phù hợp với cách nói của con đối với mẹ . 
=> Cách 2 hay hơn . Vì lời nói tự nhiên , dễ hiểu . 
1 . a. Phụ nữ Việt Nam anh hùng , bất khuất , trung hậu , đảm đang . 
 b. Cụ là nhà cách mạng lão thành . Sau khi cụ từ trần , nhân dân địa phương đã mai táng cụ trên mội ngọn đồi . 
 c. Bác sĩ đang khám tử thi . 
 => phải sử dụng từ H-V để tạo sắc thái biểu cảm 
2 . a. Kì thi này con đạt loại giỏi , mẹ thưởng cho con một phần thưởng xứng đáng nhé ! 
 b. Ngoài sân trẻ em đang vui đùa . 
 => không sử dụng từ H-V để lời nói tự nhiên , trong sáng 
Em rút ra bài học gì cho mình khi sử dụng từ hán Việt ? 
Sử dụng từ H-V: - Phải phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp . 
 - Không nên lạm dụng từ H-V khi nói hoặc viết . 
TỪ HÁN VIỆT ( tt ) 
Sử dụng từ Hán Việt . 
Tác dụng của từ Hán Việt : 
 - Tạo sắc thái trang trọng , thể hiện thái độ tôn kính . 
 - Tạo sắc thái tao nhã , tránh gây cảm giác thô tục , ghê sợ . 
 - Tạo sặc thái cổ xưa . 
2. Cách sử dụng từ Hán Việt : 
 - Phải phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp . 
 - Không nên lạm dụng từ Hán Việt khi nói hoặc viết . 
1. Chọn từ ngữ thích hợp để điền vào chỗ trống : 
II. Luyện tập : 
( thân mẫu , mẹ ) 
 a1. Công cha như núi Thái Sơn 
 Nghĩa  như nước trong nguồn chảy ra . 
 a2 . Nhà máy dệt kim Vinh mang tên Hoàng Thị Loan -  Chủ tịch Hồ Chí Minh . 
thân mẫu 
mẹ 
b . ( phu nhân , vợ ) 
 b1. Tham gia buổi chiêu đãi có ngài đại sứ và .. 
 b2 . Thuận .. Thuận chồng tát bể Đông cũng cạn . 
c. ( lâm chung , sắp chết ) 
 c1. Con chim  thì tiếng kêu thương 
 Con người .. thì lời nói phải . 
 c2. Lúc .. ông cụ còn dặn dò con cháu phải thương yêu nhau . 
d. ( giáo huấn , dạy bảo ) 
 d1 . Mọi cán bô đều phải thực hiện lời .. của Chủ Tịch Hồ Chí Minh : cần , kiệm , liêm , chính , chí công vô tư . 
 d2. Con cái cần phải nghe lời  của cha mẹ . 
phu nhân 
vợ 
lâm chung 
sắp chết 
sắp chết 
giáo huấn 
dạy bảo 
3. Đọc đoạn văn sau đây trong truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trong Thủy , tìm những từ ngữ Hán Việt góp phần tạo sắc thái cổ xưa . 
 Lúc bấy giờ Triệu Đà làm chúa đất Nam Hải . Mấy lần Đà đem quân sang cướp đất Âu Lạc , nhưng vì An Dương Vương có nỏ thần , quân Nam Hải bị giết hại rất nhiều , nên Đà đành cố thủ đợi cơ hội khác . Triệu Đà thấy dùng binh không lợi , bèn xin giảng hòa với An Dương Vương , và sai con trai là Trọng Thủy sang cầu thân , nhưng chú ý tìm cách phá chiếc nỏ thần . 
 Trong những ngày đi lại để kết tình hòa hiếu , Trọng Thủy gặp được Mị Châu , một thiếu nữ mài ngài mắt phượng , nhan sắc tuyệt trần , con gái yêu của An Dương Vương . 
 (Theo Vũ Ngọc Phan ) 
3. Đọc đoạn văn sau đây trong truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trong Thủy , tìm những từ ngữ Hán Việt góp phần tạo sắc thái cổ xưa . 
 Lúc bấy giờ Triệu Đà làm chúa đất Nam Hải . Mấy lần Đà đem quân sang cướp đất Âu Lạc , nhưng vì An Dương Vương có nỏ thần , quân Nam Hải bị giết hại rất nhiều , nên Đà đành cố thủ đợi cơ hội khác . Triệu Đà thấy dùng binh không lợi , bèn xin giảng hòa với An Dương Vương , và sai con trai là Trọng Thủy sang cầu thân , nhưng chú ý tìm cách phá chiếc nỏ thần . 
 Trong những ngày đi lại để kết tình hòa hiếu , Trọng Thủy gặp được Mị Châu , một thiếu nữ mài ngài mắt phượng , nhan sắc tuyệt trần , con gái yêu của An Dương Vương . 
 (Theo Vũ Ngọc Phan ) 
4. Nhận xét về việc dùng các từ Hán Việt (in đậm ) trong những câu sau : 
 - Em đi xa nhớ bảo vệ sức khỏe nhé ! 
 - Đồ vật làm bằng gỗ tốt thì sử dụng được lâu dài . Còn những đồ làm bằng gỗ xấu dù làm rất cầu kì , mĩ lệ thì cũng chỉ dùng được trong một thời gian ngắn . 
 Hãy dùng các từ thuần Việt thay thế các từ Hán Việt trên cho phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp bình thường . 
- Việc sử dụng các từ Hán Việt trong hai câu trên không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp bình thường , nó làm cho câu văn trở nên cầu kì , thiếu trong sáng . Cần thay thế bằng các từ thuần Việt : 
 - Em đi xa nhớ giữ gìn sức khỏe nhé ! 
 - Đồ vật làm bằng gỗ tốt thì sử dụng được lâu dài . Còn những đồ làm bằng gỗ xấu dù làm rất cầu kì , đẹp đẽ thì cũng chỉ dùng được trong một thời gian ngắn . 
Sử dụng từ Hán Việt . 
Tác dụng của từ Hán Việt : 
2. Cách sử dụng từ Hán Việt : 
TỪ HÁN VIỆT ( tt ) 
II. Luyện tập : 
1. Chọn từ ngữ thích hợp để điền vào chỗ trống : 
 a. mẹ / thân mẫu . 
 b. phu nhân / vợ . 
 c. sắp chết / lâm chung . 
 d. dạy bảo / giáo huấn . 
2. Dùng từ H-V đặt tên người , tên địa lí để tạo sặc thái tao nhã , trang trọng . 
3. Từ H-V tạo sặc thái cổ xưa : cố thủ , giảng hòa , cầu thân , hòa hiếu , nhan sắc tuyệt trần . 
4. Nhận xét : Việc sử dụng các từ Hán Việt trong hai câu trên không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp bình thường . Cần thay thế bằng các từ thuần Việt : 
 - bảo vệ -> giữ gìn 
 - mỹ lệ -> đẹp đẽ 
 - Tạo sắc thái trang trọng , thể hiện thái độ tôn kính . 
 - Tạo sắc thái tao nhã , tránh gây cảm giác thô tục , ghê sợ . 
 - Tạo sặc thái cổ xưa . 
 - Phải phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp . 
 - Không nên lạm dụng từ Hán Việt khi nói hoặc viết . 
 Gợi ý: Hãy đọc một câu tục ngữ thể hiện nội dung của bức tranh và trong câu tục ngữ phải có sử dụng từ ngữ Hán Việt ? 
 Mỗi câu trả lời đúng sẽ được một điểm cộng . 
* Trò chơi : Ai nhanh hơn 
Bắt đầu 
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây 
Học thầy không tày học bạn 
Sử dụng từ Hán Việt . 
Tác dụng của từ Hán Việt : 
 - Tạo sắc thái trang trọng , thể hiện thái độ tôn kính . 
 - Tạo sắc thái tao nhã , tránh gây cảm giác thô tục , ghê sợ . 
 - Tạo sặc thái cổ xưa . 
2. Cách sử dụng từ Hán Việt : 
 - Phải phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp . 
 - Không nên lạm dụng từ Hán Việt khi nói hoặc viết . 
TỪ HÁN VIỆT ( tt ) 
II. Luyện tập : 
1. Chọn từ ngữ thích hợp để điền vào chỗ trống : 
 a. mẹ / thân mẫu . 
 b. phu nhân / vợ . 
 c. sắp chết / lâm chung . 
 d. dạy bảo / giáo huấn . 
2. Dùng từ H-V đặt tên người , tên địa lí để tạo sặc thái tao nhã , trang trọng . 
3. Từ H-V tạo sặc thái cổ xưa : cố thủ , giảng hòa , cầu thân , hòa hiếu , nhan sắc tuyệt trần . 
4. Nhận xét : Việc sử dụng các từ Hán Việt trong hai câu trên không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp bình thường . Cần thay thế bằng các từ thuần Việt : 
 - bảo vệ -> giữ gìn 
 - mỹ lệ -> đẹp đẽ