Bài giảng Ngữ văn 8 - Bài: Lựa chọn trật tự từ trong câu (Tiếp) - Nguyễn Thị Lệ Giang

Lớp mình cùng nghe bài “Th ư ơng ca tiếng Việt nhé! 
Lựa chọn trật tự từ trong câu (Tiếp) 
GV: Nguyễn Thị Lệ Giang 
1. Ôn tập lí thuyết 
Mời 2 nhóm lên trình bày phần tóm tắt lí thuyết bài Lựa chọn trật tự từ trong câu 
2. Luyện tập 
Nhiều loài chim đang bị săn bắt theo kiểu “ tận diệt ”. 
Các em hãy chung tay cứu các loài chim bằng cách 
trả lời đúng các câu hỏi 
GIẢI CỨU 
LOÀI CHIM 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
16 
17 
18 
19 
20 
Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào : “T inh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi được cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến .” 
Các hoạt động được liệt kê theo thứ tự trước sau trong công tác vận động quần chúng phát huy lòng yêu nước 
Đầu tiên là giải thích cho quần chúng hiểu. 
Sau đó là tuyên truyền cho quần chúng hưởng ứng. 
Tổ chức cho quần chúng làm. 
Lãnh đạo để quần chúng làm đúng. 
Kết quả: làm cho tinh thần yêu nước của quần chúng được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. 
Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào : “ Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hóa vẫn chưa về. Trong đó nghe đâu mẹ tôi đi bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa. ” 
Trật tự từ thể hiện thứ bậc việc chính, việc phụ 
Vì sao các cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu : “ Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù. Ở tù thì hắn coi là thường .” 
Cụm từ “Ở tù” đặt ở đầu câu thứ 2, lặp lại ở câu trước để tạo sự liên kết câu; nhấn mạnh sự coi thường việc đi ở tù của nhân vật Chí Phèo. 
Vì sao các cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu : “ Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú mà ông đã cần cù tích lũy. Vốn từ vựng ấy, trước Cách mạng tháng Tám,ông thường dùng để chơi ngông với đời. ” 
Cụm từ “Vốn từ vựng ấy” đặt ở đầu câu để liên kết với câu trước 
Vì sao các cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu : “ Chả mấy khi được lộc vua ban, cha cứ thưa với làng giết thịt hai con trâu và đồ hai thúng gạo nếp để mọi người ăn một bữa cho sướng miệng. Còn một trâu và một thúng gạo , ta sẽ xin làng làm phí tổn cho cha con ta trẩy kinh lo liệu việc đó. ” 
Liên kết với câu trước 
Vì sao các cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu : 
 “ Một thời đại vừa chẵn mười năm. 
 Trong mười năm ấy , thơ mới đã đấu tranh gắt gao với thơ cũ, một bên giành quyền sống, một bên giữ quyền sống. Cuộc đấu tranh kéo dài cho đến ngày thơ mới toàn thắng. Trong sự thắng lợi ấy, cũng có công của những người tả xung hữu đột nơi chiến trường, nhưng trước hết là công những nhà thơ mới. ” 
Liên kết với câu trước 
Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong những câu in đậm dưới đây: 
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, 
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa. 
Lom khom dưới núi, tiều vài chú, 
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà. 
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc 
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia . 
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước 
Một mảnh tình riêng, ta với ta. 
Đảo trật tự từ thông thường của các từ trong câu in đậm nhằm nhấn mạnh: 
Vẻ hoang sơ, tiêu điều của Đèo Ngang. 
Nhấn mạnh tâm trạng buồn hoài cổ. 
Tạo sự hài hòa về ngữ âm. 
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, Cỏ cây chen đá, lá chen hoa. Dưới núi, vài chú tiều lom khom Bên sông, mấy nhà chợ lác đác. Con quốc quốc nhớ nước đau lòng, Cái gia gia thương nhà mỏi miệng. Dừng chân đứng lại, trời, non, nước Một mảnh tình riêng, ta với ta. 
Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong câu in đậm dưới đây: 
 Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều 
 Bóng dài trên đỉnh dốc cheo leo 
 Núi không đè nổi vai vươn tới 
 Lá ngụy trang reo với gió đèo... 
Đảo t ính từ lên đầu câu nhấn mạnh vẻ đẹp của người chiến sỹ vừa hiên ngang, anh dũng vừa lãng mạn, thơ mộng 
Hai câu sau có gì khác nhau: 
Tôi thấy một anh Bọ Ngựa trịnh trọng tiến vào. 
Tôi thấy trịnh trọng tiến vào một anh Bọ Ngựa. 
a. Câu miêu tả bình thường 
b. Câu nhấn mạnh vẻ làm bộ quá mức của Bọ Ngựa 
Hãy liệt kê các khả năng sắp xếp trật tự từ trong bộ phận câu in đậm của câu sau: “ Cây tre Việt Nam! Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm. Cây tre mang những đức tính của người hiền là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam .” 
- Cây tre nhũn nhặn, thủy chung, ngay thẳng, can đảm, xanh. 
- Cây tre thủy chung, ngay thẳng, can đảm, nhũn n hặn, xanh. 
- Cây tre ngay thẳng, can đảm, thủy chung, nhũn nhặn, xanh ... 
Vì sao tác giả lại lựa chọn trật tự từ : “ Cây tre Việt Nam! Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm. Cây tre mang những đức tính của người hiền là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam .” 
M àu xanh dễ thấy nhất- vẻ hình thức bề ngoài nói trước. Các từ sau biểu thị phẩm chất tốt đẹp – vẻ đẹp bên trong phải có thời gian mới nhận biết - nói sau. 
Hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong câu văn sau là gì : “ Chung quanh tôi đang cười nói bô bô nhiều anh em công nhân mỏ than vẫn còn nguyên vẹn cái tính tình con người nông dân Thái ổ quanh bản, quanh châu Quỳnh Nhai đây .” 
(Nguyễn Tuân) 
Nhằm nhấn mạnh nét hồn nhiên của các anh em công nhân mỏ than 
Lí do của việc lựa chọn trật tự tù trong câu “Sáu đồng bạc với ba đồng bủa thầy các cháu cho, ba mẹ con ăn không đủ” là gì ? 
Nhằm thu hút sự chú ý của người nghe / đọc vào cụm từ “Sáu đồng bạc với ba đồng của thầy các cháu cho” + Nhấn mạnh tầm quan trọng của "Sáu đồng bạc với ba đồng của thầy các cháu cho”. 
Nhận xét về trật tự từ trong câu quảng cáo sau: Vị ngon trên từng ngón tay (KFC) 
Đảo trật tự cú pháp Người đọc/ nghe c ảm  nhận  được hương vị của miếng gà rán một cách chân thực nhất. 
Hiệu quả diễn đạt của việc sắp xếp trật tự các cụm từ in đậm trong câu văn “Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời gây nền độc lập / Cùng Hán, Đường, tống, Nguyên mỗi bên hùng cứ một phương” là gì ? 
 Nhằm thể hiện trình tự theo thời gian của sự việc được nói đến + Tạo mối liên kết giữa hai vế của câu văn 
Hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong câu văn “Cả tiền phạt, tiền thuốc, tiền lợn, mày phải chịu một trăm bạc trắng” (Tô Hoài) là gì ? 
Thu hút sự chú ý của người đọc vào cụm từ  Cả tiền phạt, tiền thuốc ... + Nhấn mạnh việc liệt kê các loại tiền mà người nghe phải đóng 
Vì sao tác giả lại đảo cụm từ “nhanh như cắt” lên trước cụm chủ - vị trong câu văn sau : “Nhanh như cắt, chị Dậu nắm ngay được gậy của hắn” (Ngô Tất Tố). 
Để tô đậm hơn độ nhanh trong hành động nắm được gậy của chị Dậu 
Nguyên nhân của việc sắp xếp thứ tự các cụm từ in đậm trong câu văn sau là gì: “Hắn gắt gỏng với con, với vợ, với bất cứ ai, với chính mình.” 
Nhằm thể hiện mức độ “gắt gỏng” tăng dần của nhân vật 
So sánh ý nghĩa các câu sau: 
(1) Anh đi Hải Phòng khi nào? 
(2) Khi nào anh đi Hải Phòng? 
(1) Hỏi về sự kiện đã diễn ra; (2) Hỏi về sự kiện chưa diễn ra 
Kể tên các tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ 
(1) Biểu thị trật tự trước sau; (2) Biểu thị thứ bậc quan trọng, cao thấp 
(3) Biểu thị điểm nhấn của người nói/ người viết 
(4) Đảm bảo sự liên kết của câu 
(5) Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói 
BTVN 
Viết một đoạn văn ngắn khoảng 7 câu về một trong các đề tài sau và g iải thích cách sắp xếp trật tự từ ở một câu trong đoạn văn đã viết 
a/ Lợi ích của đi bộ đối với sức khoẻ. 
b/ Lợi ích của đi bộ đối với việc mở rộng hiểu biết thực tế. 
Ôn lại kiến thức về Lựa chọn trật tự từ trong câu + Làm BTVN 
Tìm đọc thêm thông tin về Lựa chọn trật tự từ trong câu 
01 
02 
Soạn bài: “Luyện tập đ ư a các yếu tố tự sự và miêu tả vào bài văn nghị luận” 
03 
H ư ớng dẫn tự học 
Tạm biệt!!! 
GV: Nguyễn Thị Lệ Giang