Bài giảng Ngữ văn 8 - Bài: Nói giảm nói tránh - Thanh Tâm

Tớ hơi đói, mình đi ăn gì đi? 
Aaa..Tớ biết có một tiệm bánh rán ngon lắm. 
Dạo này Doremon béo quá rồi. 
Nói sao cho cậu ấy không buồn nhỉ 
Cậu định nói gì thế? 
Biện pháp tu từ 
So sánh 
Nhân hóa 
Ẩn dụ 
Hoán dụ 
Điệp ngữ 
Liệt kê 
Chơi chữ 
Nói quá 
Nói giảm nói tránh 
GV: THANH TÂM 
CONTENTS 
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng 
II. Các cách nói giảm nói tránh 
III. Luyện tập 
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng 
a 
b 
c 
“Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác , thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.” 
“Lượng con ông Độ đây mà... Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn .” 
“Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.” 
PHIẾU BÀI TẬP 
Câu 
Từ in đậm 
Nghĩa 
Tác dụng 
a 
b 
C 
Câu 
Từ in đậm 
Nghĩa 
Tác dụng 
a 
b 
C 
Đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác 
Chết 
Tránh gây cảm giác đau buồn 
Chẳng còn 
Chết 
Giảm sự đau thương, mất mát 
Bầu sữa 
Ngực 
Tránh thô tục và thiếu lịch sự. 
GHI NHỚ 
Nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự. 
BÀI TẬP NHANH 
Ông cụ chết rồi. 
Viết lại những câu sau theo hướng nói giảm nói tránh 
Cô ấy xấu thật! 
Cậu còn kém lắm! 
An không sống được lâu nữa đâu chị ạ! 
Ông cụ chết rồi. 
Cô ấy xấu thật! 
Cậu còn kém lắm! 
An không sống được lâu nữa đâu chị ạ! 
Ông cụ đã từ trần rồi. 
Cô ấy không được xinh lắm 
Cậu cần cố gắng nhiều hơn nhé! 
An bị nặng thế thì không được lâu nữa đâu chị ạ! 
TÌNH HUỐNG 1 
 Trong một cuộc họp lớp kiểm điểm bạn Hải hay đi học muộn: 
	 Lan nói: “Từ nay cậu không được đi học muộn nữa vì như vậy không những ảnh hưởng đến việc rèn luyện đạo đức của bản thân cậu mà còn ảnh hưởng đến phong trào thi đua của lớp.” 
	 Bạn Trinh cho rằng Lan nói như vậy là quá gay gắt, chỉ nên nhắc nhở bạn Hải là : "Cậu nên đi học đúng giờ.” 	 
 Em đồng tình với ý kiến nào? Vì sao? 
TÌNH HUỐNG 2 
Tình cờ, em chứng kiến một vụ ăn trộm và được mời ra tòa làm chứng. Trong trường hợp này, em có nói giảm nói tránh không? Vì sao? 
LƯU Ý 
Những tình huống giao tiếp không nên sử dụng cách nói giảm nói tránh: 
- Trường hợp cần thiết phải nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật. 
- Khi cần thông tin chính xác, trung thực trong văn bản hành chính, văn bản khoa học. 
II. Các cách nói giảm nói tránh 
NỐI ngữ liệu với cách nói giảm nói tránh tương ứng 
Ông cụ chết rồi. 
🡪 Ông cụ đã từ trần rồi. 
Cô ấy xấu thật! 
🡪 Cô ấy không được xinh lắm 
Cậu còn kém lắm! 🡪 Cậu cần cố gắng nhiều hơn nhé! 
An không sống được lâu nữa đâu chị ạ! 🡪 An bị nặng thế thì không được lâu nữa đâu chị ạ! 
Nói trống (nói tỉnh lược) 
Dùng từ đồng nghĩa 
Nói vòng 
Phủ định từ trái nghĩa 
Cách 1 
Cách 
2 
Cách 
3 
Cách 
 4 
★ Dùng Từ đồng nghĩa (Đặc biệt là T.H.Việt ) 
★ Dùng cách nói Phủ định từ trái nghĩa 
★ Dùng cách nói vòng 
 Dùng cách Nói trống (Nói tỉnh lược) 
BÀI TẬP NHANH 
Cho biết những câu sau viết theo cách nói giảm nói tránh nào? 
Bạn cần phải chăm học hơn. 
Ông ấy chỉ nay mai thôi. 
Ông cụ đã qui tiên rồi. 
Bài thơ của anh chưa được hay lắm. 
Bạn cần phải chăm học hơn. 
Ông ấy chỉ nay mai thôi. 
Ông cụ đã qui tiên rồi. 
Bài thơ của anh chưa được hay lắm. 
Dùng cách nói vòng 
Dùng cách nói trống (tỉnh lược) 
Dùng từ đồng nghĩa 
Dùng cách nói phủ định từ trái nghĩa 
III. Luyện tập 
VÒNG 1: MẮT THẦN 
Nhiệm vụ: Tìm phép nói giảm nói tránh trong câu 
 Bài văn này bạn phân tích chưa được hay lắm. 
 Bác đã lên đường, theo tổ tiên 
 Mác Lê-nin, thế giới Người Hiền 
3. Đây là lớp học cho trẻ em khiếm thị 
 Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ! 
 Cha mẹ em chia tay nhau từ khi em còn bé. 
 Cha nó mất, mẹ nó đi bước nữa. 
 Mẹ đã có tuổi rồi, nên chú ý giữ gìn sức khỏe 
VÒNG 2: LỜI HAY, Ý ĐẸP 
Nhiệm vụ: Đặt câu sử dụng phép nói giảm nói tránh 	phù hợp và cho biết em đã sử dụng cách nào 
Anh cút ra khỏi nhà tôi ngay! 
Anh không nên ở đây nữa! 
Nói giảm nói tránh bằng cách phủ định từ trái nghĩa 
Nói giảm nói tránh bằng cách nói trống. 
Bệnh tình con ông nặng lắm chắc sắp chết rồi! 
Bệnh tình con ông chắc chẳng còn được bao lâu nữa. 
Nói giảm nói tránh bằng cách dùng từ Hán Việt đồng nghĩa 
Những đứa trẻ này bố mẹ chết hết rồi, thật đáng thương 
Những đứa trẻ mồ côi này thật đáng thương 
Cấm trẻ con vào đó 
Các cháu vào đó rất nguy hiểm, dễ bị tai nạn 
Nói giảm nói tránh bằng cách nói vòng 
Nói giảm nói tránh bằng cách phủ định từ trái nghĩa 
Giọng hát của bạn chua loét. 
Giọng hát của bạn chưa được ngọt ngào lắm . 
Bác sỹ pháp y đang mổ xác chết. 
Bác sỹ pháp y đang phẫu thuật tử thi. 
Nói giảm nói tránh bằng cách dùng từ Hán Việt đồng nghĩa 
Con Rùa nó bò lật ngửa cũng còn nhanh hơn cậu đó. 
Cậu chạy nhanh hơn chút nữa là được rồi. 
Nói giảm nói tránh bằng cách nói vòng 
VÒNG 3: THÔNG ĐIỆP CUỘC SỐNG 
Nhiệm vụ: Xây dựng + Diễn đoạn hội thoại ngắn, có sử dụng phép nói giảm nói 	tránh 🡪 Thông điệp 
Lễ phép với người lớn tuổi 
- Hòa nhã, thân thiện, tế nhị với bạn bè 
- Biết sử dụng nói giảm, nói tránh cho phù hợp với hoàn cảnh. 
Phần thưởng là 10 cái kẹo 
3 
4 
5 
Phần thưởng là điểm 10 
Phần thưởng là 1 tràng pháo tay 
Quà tặng may mắn 
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC 
Vẽ sơ đồ tư duy hệ thống lại bài học 
So sánh sự khác nhau của hai biện pháp tu từ nói quá và NGNT 
Sưu tầm những mẩu truyện có biện pháp NGNT, nêu tác dụng 
Chuẩn bị dàn ý bài Luyện nói 
THANK YOU 
NÓI QUÁ 
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH 
- Biện pháp tu từ diễn đạt tế nhị, uyển chuyển. 
- Tránh gây cảm giác quá đau buồn, thô tục, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự 
- Biện pháp tu từ phóng đại quy mô, tính chất của sự vật, sự việc . 
- Nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng giá trị biểu đạt