Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 102: Tập làm văn: Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm - Vũ Trọng Hoàng

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA 
TRƯỜNG THCS VÀ THPT NGHI SƠN 
NGỮ VĂN 8 
Giáo viên: VŨ TRỌNG HOÀNG 
Tiết 102 
Tập làm văn 
LUYỆN TẬP XÂY DỰNG VÀ TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM 
MỤC TIÊU BÀI HỌC 
1.Kiến thức : - Củng cố chắc chắn hơn những hiểu biết và cách thức trình bày luận điểm. 
 - Vận dụng hiểu biết vào tìm , sắp xếp trình bày luận điểm trong một bài văn nghị luận. 
2. Kỹ năng: - Tìm ý – tìm luận điểm( phát triển luận điểm thành các luận cứ, sắp xếp luận cứ thành dàn ý. 
Biết viết đoạn văn trình bày luận điểm theo hình thức diễn dịch, quy nạp. 
 - Biết vận dụng để viết văn nghị luận. 
3.Tư tưởng: Có ý thức xây dưng luận điểm trên thực tế. 
Tiết 102 
Tập làm văn 
Văn nghị luận: Văn bản viết ra nhằm xác lập cho người đọc, người nghe một tư tưởng, quan điểm nào đó thông qua các luận điểm, luận cứ rõ ràng thuyết phục. 
Luận điểm: Là ý kiến thể hiện tư tưởng quan điểm của người viết hoặc người nói trong bài văn nghị luận 
Luận cứ: Là những lí lẽ, dẫn chứng được đưa ra làm cơ sở cho luận điểm. 
Cách lập luận: Là lựa chọn sắp xếp trình bày luận cứ làm rõ luận điểm. 
Tiết 102: Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm 
I/ Xây dựng hệ thống luận điểm : 
Đề bài : “Hãy viết một bài báo tường để khuyên một số bạn trong lớp cần phải học tập chăm chỉ hơn”. 
	 Một bạn dự định đưa vào bài viết của mình những luận điểm dưới đây: 
Lớp ta có nhiều bạn học giỏi, lao động tốt, làm vui lòng thầy cô, cha mẹ, xứng đáng là tấm gương sáng cho mọi người noi theo. 
Các thầy,cô giáo và nhiều bậc phụ huynh của lớp ta rất lo buồn. 
Thế mà một số bạn trong lớp còn tỏ ra chểnh mảng trong học tập. 
Vậy thì ngay từ lúc này, các bạn ấy hãy chuyên cần học tập hơn. 
Các bạn ấy chưa thấy rằng, bây giờ càng ham chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có niềm vui trong cuộc sống. 
	 Hệ thống luận điểm này có chỗ nào chưa chính xác? 
 Nếu có, thì theo em, bạn ấy cần phải điều chỉnh, sắp xếp lại như thế nào? 
Lớp ta có nhiều bạn học giỏi,lao động tốt, làm vui lòng thầy cô, cha mẹ, xứng đáng là tấm gương sáng cho mọi người noi theo. 
Các thầy,cô giáo và nhiều bậc phụ huynh của lớp ta rất lo buồn. 
Thế mà một số bạn trong lớp còn tỏ ra chểnh mảng trong học tập. 
Vậy thì ngay từ lúc này, các bạn ấy hãy chuyên cần học tập hơn. 
Các bạn ấy chưa thấy rằng, bây giờ càng ham chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có niềm vui trong cuộc sống. 
Lạc ý 
Chưa logic 
Chưa đầy đủ 
(?) Hãy bổ sung và sắp xếp lại hệ thống luận điểm cho hợp lí 
-Thêm luận điểm 
- Sắp xếp lại:(a)- (c)- (b)- (e)-(d) 
lao động tốt 
Có thể bổ sung, sắp xếp lại như sau: 
 Chúng ta đang rất cần những người tài giỏi để đưa đất nước tiến lên “đài vinh quang”, sánh kịp với bạn bè năm châu. 
b) 	 Quanh ta đang có nhiều tấm gương của các bạn học sinh phấn đấu học giỏi nhằm đáp ứng yêu cầu của đất nước. 
c) 	 Muốn học giỏi, muốn thành tài thì trước hết phải học chăm. 
d) 	 Thế mà một số bạn trong lớp ta còn tỏ ra chểnh mảng 
 trong học tập làm cho thầy,cô giáo và các bậc cha mẹ 
 rất lo buồn. 
 Các bạn ấy chưa thấy rằng, bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có niềm vui trong cuộc sống. 
g) 	 Vậy thì ngay từ lúc này, các bạn ấy hãy chuyên cần học tập hơn để trở thành người có ích cho cuộc sống và tìm được niềm vui chân chính, lâu bền. 
Tiết 102: Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm 
I/ Xây dựng hệ thống luận điểm : 
Chính xác 
Đầy đủ 
- Phù hợp 
- Sắp xếp hợp lí 
II/ Trình bày luận điểm 
1/ Giới thiệu luận điểm 
(?) Hãy nhắc lại những yêu cầu cơ bản khi xây dựng hệ thống luận điểm. 
(?) Nêu các bước trình bày luận điểm 
(1)Tuy nhiên, các bạn ấy chưa 
thấy rằng, bây giờ càng ham 
vui chơi,không chịu học hành 
 thì sau này càng khó có được 
 niềm vui trong cuộc sống. 
Do đó, các bạn ấy chưa 
thấy rằng, bây giờ càng ham 
 vui chơi thì sau này càng khó 
 có được niềm vui trong cuộc 
sống. 
(3) Nhưng các bạn có nên 
chểnh mảng trong học tập như 
thế hay không? Xin hãy nhớ 
rằng,bây giờ càng ham vui 
chơi, không chịu học hành thì 
 sau này càng khó có được 
niềm vui trong cuộc sống. 
Em chọn câu nào để giới thiệu 
luận điểm của câu (e) ? Vì sao? 
- Chọn : câu (1) hoặc câu (3) 
- Câu (2) : dùng quan hệ từ không phù hợp 
Em hãy điều chỉnh lại câu (2) 
cho phù hợp với yêu cầu giới 
thiệu luận điểm (e) 
 Nhưng rất đáng tiếc, đáng buồn là một số bạn trong lớp ta chưa thấy rằng, bây giờ càng ham vui chơi thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống. 
Hãy nghĩ thêm một vài câu giới 
thiệu luận điểm khác 
Có thể có một số câu giưới thiệu luận điểm như sau: 
Nhưng đáng buồn là một số bạn lớp ta chưa thấy rằng bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống. 
“ Tuổi học trò là tuổi vui chơi, tội gì không chơi cho thoải mái đi – một số bạn đã phát biểu như vây nhưng các bạn ấy chưa thấy rằng bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niêm vui trong cuộc sống. 
Tiết 102: Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm 
I/ Xây dựng hệ thống luận điểm : 
Chính xác 
Đầy đủ. 
- Rõ ràng 
Phù hợp 
Sắp xếp hợp lí 
II/ Trình bày luận điểm 
1/ Giới thiệu luận điểm 
 Như vậy câu chủ đề chính là câu văn mang luận điểm. 
2/ Sắp xếp luận cứ 
Sau này, khi lớn lên, bạn sẽ sống trong thời đại mà trình độ khoa học- kĩ thuật và văn hóa- nghệ thuật ngày một nâng cao. 
(2) Trong xã hội ấy, làm việc gì cũng cần phải có tri thức. 
(3) Muốn có tri thức thì phải chăm chỉ học tập,ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. 
(4) Do đó, người học sinh hôm nay càng ham vui chơi, không chăm học thì ngày mai càng khó có thể làm được việc gì có ý nghĩa, và do đó, càng khó có được niềm vui trong cuộc sống. 
(?) Cách sắp xếp luận cứ như thế đã đảm bảo cho luận điểm được trình bày sáng, rõ chưa? 
 Sắp xếp luận cứ theo trình tự (1)- (2)- (3)- (4) là hợp lí. 
(?) Có cách sắp xếp nào khác không? Nếu có thì phải thêm yêu cầu gì? 
 Có thể sắp xếp theo trình tự : 
(2)- (3)- (1)- (4); (4) –(1)- (2)- (3); 
(3)-(1)-(2)-(4)nhưng phải thay 
 đổi cách viết câu cho phù hợp. 
Tiết 102: Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm 
I/ Xây dựng hệ thống luận điểm : 
II/ Trình bày luận điểm 
1/ Giới thiệu luận điểm 
Thể hiện luận điểm trong câu chủ đề. 
2/ Sắp xếp luận cứ: 
-Theo trình tự hợp lí 
- Nhiều cách 
3/Viết đoạn: 
(?) Hãy nêu các cách viết đoạn văn nghị luận mà em biết. 
 Yêu cầu đạt ra là:   
Đảm bảo tính liên kết 
Đảm bảo tính mạch lạc 
 Sau này, khi lớn lên, bạn sẽ 
sống trong thời đại mà trình độ khoa 
học- kĩ thuật và văn hóa-nghệ thuật 
ngày một nâng cao.Trong xã hội ấy, 
làm việc gì cũng cần phải có tri thức. 
Muốn có tri thức thì phải chăm chỉ 
học tập,ngay từ khi còn ngồi trên 
ghế nhà trường. Do đó,người học 
sinh hôm nay càng ham vui chơi, 
không chăm học thì ngày mai càng 
khó có thể làm được việc gì có ý 
nghĩa, và do đó, càng khó có được 
niềm vui trong cuộc sống. 
(?) Đây là đoạn văn diễn dịch hay quy nạp? Vì sao? 
Đoạn văn quy nạp 
Câu chủ đề ở cuối đoạn văn 
(?) Em có thể biến đổi đoạn văn ấy từ quy nạp thành diễn dịch (hoặc ngược lại) được không? Bằng cách nào? 
-Biến đổi được 
-Bằng cách: 
+ Thay đổi vị trí câu chủ đề 
+Thêm bớt từ ngữ hoặc viết lại câu cho phù hợp 
Tiết 102: Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm 
I/ Xây dựng hệ thống luận điểm : 
- Chính xác 
- Phù hợp 
- Sắp xếp hợp lí 
II/ Trình bày luận điểm 
1/ Giới thiệu luận điểm 
Thể hiện luận điểm trong câu chủ đề. 
2/ Sắp xếp luận cứ: 
-Theo trình tự hợp lí 
- Nhiều cách 
3/Viết đoạn: 
- Theo phương pháp: Quy nạp, diễn dịch 
- Kết đoạn 
 Bạn em muốn kết thúc đoạn văn bằng một câu hỏi giống câu kết đoạn trong văn bản “ Hịch tướng sĩ”: “Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không?”. 
 Theo em, nên viết câu kết đoạn như thế nào cho phù hợp với yêu cầu của bạn? 
Lúc bấy giờ,các bạn muốn vui chơi nữa liệu có được không? 
Lúc bấy giờ, các bạn không muốn vui chơi nữa liệu có được không? 
Hãy viết một số kết đoạn khác 
VD: 
Tóm lại không thể không thừa nhận như một chân lí hiển nhiên rằng học sinh ngày nay càng ham chơi 
Bởi vậy, với người học sinh hôm nay học chăm, tự giác không chỉ là nhiệm vụ cần thiết mà còn là niềm vui, niềm tin cho ngày mai, cho tương lai. 
Không chăm chỉ học tập là con đường đi vào ngõ cụt của tuổi trẻ học đường. 
Tiết 102: Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm 
I/ Xây dựng hệ thống luận điểm : 
- Chính xác 
- Phù hợp 
- Sắp xếp hợp lí 
II/ Trình bày luận điểm 
1/ Giới thiệu luận điểm 
Thể hiện luận điểm trong câu chủ đề. 
2/ Sắp xếp luận cứ: 
-Theo trình tự hợp lí 
- Nhiều cách 
3/Viết đoạn: 
- Theo phương pháp: Quy nạp, diễn dịch 
- Kết đoạn : 
linh hoạt, thuyết phục 
 BÀI TẬP CỦNG CỐ 
 Sau bài học này các em hãy : 
Viết thành bài văn hoàn chỉnh cho đề bài: 
“Hãy viết một bài báo tường để khuyên một 
 số bạn trong lớp cần phải chăm chỉ học tập hơn” 
CỦNG CỐ Vẽ bản đồ tư duy về cách xây dựng và trình bày luận điểm 
Giờ học kết thúc ! 
Xin chân thành cảm ơn 
Chúc các em chăm ngoan, học giỏi !