Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài 15: Chiếc lược ngà (trích)

KÓ tãm t¾t néi dung ®o¹n trÝch 
 Ông Sáu về thăm gia đình . Bé Thu không nhận ra ba và vết thẹo trên mặt. 
 Thu nhận ra ba cũng là lúc ông Sáu phải ra đi. 
 Ông Sáu dồn hết tình cảm vào làm chiếc lược ngà. 
 Trước lúc hi sinh, ông còn kịp đưa cây lược cho người bạn. 
Ông Sáu xa nhà đi kháng chiến. Mãi đến khi con gái lên 8 tuổi, ông mới có dịp về thăm nhà với lòng mong nhớ con da diết nhưng Thu không chịu nhận cha. 
Suốt ba ngày phép ở nhà, anh tìm mọi cách vỗ về con nhưng Thu nhất định không chịu gọi “ba”. 
 Đến lúc Thu nhận ra cha, tình cha con bùng dậy mãnh liệt trong em cũng là lúc ông Sáu phải ra đi. Thu để ba ra đi với lời hứa mua cho em chiếc lược. 
 Ở khu căn cứ, người cha dồn hết tình cảm vào việc làm một chiếc lược bằng ngà voi để tặng cô con gái bé bỏng. 
Trong một trận càn, ông hy sinh. Trước lúc nhắm mắt, ông còn kịp trao cây lược lại cho người bạn. 
Bác Ba gặp lại Thu lúc Thu đã là một cô giao liên dũng cảm. 
 Giữa hai người nảy nở một tình cảm, giống như là tình cha con. 
* Tóm tắt cốt truyện Chiếc lược ngà . 
Tiết 71 :VB. CHIẾC LƯỢC NGÀ 
 (Trích) -Nguyễn Quang Sáng- 
 ? Theo em văn bản sử dụng phương thức biểu đạt nào? 
 A. Tự sự kết hợp thuyết minh và biểu cảm. 
 B. Tự sự kêt hợp miêu tả và nghi luận. 
 C. Tự sự kết hơp miêu tả và biểu cảm. 
? Theo em văn bản sử dụng ngôi kể nào? 
 A. Ngôi thứ nhất. 
 B. Ngôi thứ hai. 
 C. Ngôi thứ ba. 
C 
A 
* Tình huống 1: 
 Ông Sáu về phép thăm nhà, nhưng thật trớ trêu bé Thu đã không nhận ra là ba, đến lúc hiểu ra sự thật thì ba con phải chia tay. 
 Tình cảm mãnh liệt của bé Thu với ba . 
* Tình huống 2: 
 Ở khu căn cứ, ông dồn hết tình thương, mong nhớ làm cây lược để tặng con, nhưng ông đã hi sinh chưa kịp trao món quà cho con. 
 Tình cảm sâu sắc của ba với con. 
Tình huống truyện: 
Tiết 71 :VB. CHIẾC LƯỢC NGÀ 
 (Trích) -Nguyễn Quang Sáng- 
 * NHÓM 1 
 Hãy tìm những chi tiết thể hiện thái độ, hành động của bé Thu khi mới gặp ông Sáu? Nhận xét và lí giải nguyên nhân của thái độ đó? 
 * NHÓM 2 
 Trong những ngày ông Sáu ở nhà, bé Thu có thái độ, hành động như thế nào? Nhận xét về thái độ hành động đó? 
CÂU HỎI THẢO LUẬN 
Thời gian 
 2 phút 
2 
1 
Yêu cầu: Thảo luận nhóm 
HÕt giê 
1- Diễn biến tâm lý và tình cảm của bé Thu trong lần ba về thăm nhà: 
a) Thái độ và hành động của bé Thu trước khi nhận ra ông Sáu là ba: 
* Khi mới gặp ông Sáu : 
CHIẾC LƯỢC NGÀ 
 (Trích) -Nguyễn Quang Sáng- 
	 - Bé Thu giật mình, ngơ ngác, lạ lùng, hốt hoảng, tái mặt, bổ chạy thét lên: “Má! Má!”.... 
1- Diễn biến tâm lý và tình cảm của bé Thu trong lần ba về thăm nhà: 
a ) Thái độ và hành động của bé Thu trước khi nhận ra ông Sáu là ba: 
	 - BÐ Thu nãi træng, kh«ng chÞu kªu ba... 
 - Kh«ng chÞu nhê «ng S¸u ch¾t n ­ước c¬m dïm, tù ch¾t lÊy... 
 - HÊt c¸i trøng c¸, oµ khãc, bá ch¹y sang bµ ngo¹i... 
* Những ngày ông Sáu ở nhà : 
Tiết 71 : CHIẾC LƯỢC NGÀ 
 (Trích) -Nguyễn Quang Sáng- 
1- Diễn biến tâm lý và tình cảm của bé Thu trong lần ba về thăm nhà: 
a) Thái độ và hành động của bé Thu trước khi nhận ra ông Sáu là ba: 
	 - BÐ Thu nãi træng, kh«ng chÞu kªu ba... 
 - Kh«ng chÞu nhê «ng S¸u ch¾t n­íc c¬m dïm, tù ch¾t lÊy... 
 - HÊt c¸i trøng c¸, oµ khãc, bá ch¹y sang bµ ngo¹i... 
* Những ngày ông Sáu ở nhà : 
Tiết 71 : CHIẾC LƯỢC NGÀ 
 (Trích) -Nguyễn Quang Sáng- 
* Khi míi gÆp «ng S¸u : 
	 - Bé Thu giật mình, ngơ ngác, lạ lùng, hốt hoảng, tái mặt, bỏ chạy thét lên: “Má ! Má!”.... 
Trong giờ phút chia tay thái độ và hành động của bé Thu đối với cha được thể hiện như thế nào? Em có nhận xét gì về thái độ và hành động đó? 
CÂU HỎI THẢO LUẬN 
Thời gian 
 2 phút 
2 
1 
Yêu cầu: Thảo luận nhóm 
HÕt giê 
+ “bé Thu bất ngờ kêu thét lên: - Baaaba!” 
+ “Tiếng kêu của nó như tiếng xé, xé sự im lặng và xé cả ruột gan mọi người, nghe thật xót xa. Đó là tiếng “ba” mà nó cố đè nén trong bao nhiêu năm nay, tiếng “ba” như vỡ tung ra từ đáy lòng nó .” 
+ “ nó vừa kêu vừa chạy xô tới, nhanh như một con sóc, nó chạy thót lên và dang hai tay ôm chặt lấy cổ ba nó. Tôi thấy làn tóc tơ sau ót nó như dựng đứng lên” 
- Ba! Không cho ba đi nữa! Ba ở nhà với con! 
+ “ nó hôn ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa.” 
+ “ hai tay nó siết chặt lấy cổ, chắc nó nghĩ hai tay không thể giữ được ba nó, nó dang cả hai chân rồi câu chặt lấy ba nó, và đôi vai nhỏ bé của nó run run.” 
Tiết 71 : CHIẾC LƯỢC NGÀ 
 (Trích) -Nguyễn Quang Sáng- 
 Vẻ mặt bé Thu trong buổi sáng chia tay được miêu tả như thế nào? Qua đó thể hiện nét tâm lí nào của bé Thu? 
CÂU HỎI THẢO LUẬN 
- “ Vẻ mặt của nó có cái gì hơi khác, nó không bướng bỉnh hay nhăn mày cau có nữa, vẻ mặt nó sầm lại buồn rầu, cái vẻ buồn trên gương mặt ngây thơ của con bé trông rất dễ thương. 
- Đôi mắt nó như to hơn, cái nhìn của nó không ngơ ngác, không lạ lùng, nó nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa .” 
- “ đôi mắt mênh mông của con bé bỗng xôn xao.” 
Tiết 71 : CHIẾC LƯỢC NGÀ 
 (Trích) -Nguyễn Quang Sáng- 
+ “bé Thu bất ngờ kêu thét lên: - Baaaba!” 
+ “Tiếng kêu của nó như tiếng xé, xé sự im lặng và xé cả ruột gan mọi người, nghe thật xót xa. Đó là tiếng “ba” mà nó cố đè nén trong bao nhiêu năm nay, tiếng “ba” như vỡ tung ra từ đáy lòng nó .” 
+ “ nó vừa kêu vừa chạy xô tới, nhanh như một con sóc, nó chạy thót lên và dang hai tay ôm chặt lấy cổ ba nó. Tôi thấy làn tóc tơ sau ót nó như dựng đứng lên” 
- Ba! Không cho ba đi nữa! Ba ở nhà với con! 
+ “ nó hôn ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa.” 
+ “ hai tay nó siết chặt lấy cổ, chắc nó nghĩ hai tay không thể giữ được ba nó, nó dang cả hai chân rồi câu chặt lấy ba nó, và đôi vai nhỏ bé của nó run run.” 
Tiết 71 : CHIẾC LƯỢC NGÀ 
 (Trích) -Nguyễn Quang Sáng- 
Diễn biến tâm lí của bé Thu: 
Ngạc nhiên, hốt hoảng 
Xa lánh, cự tuyệt 
Day dứt, ân hận 
Vỡ òa, mạnh mẽ 
Trước buổi chia tay 
Trong buổi chia tay 
Chưa đầy tuổi 
ba đi kháng chiến 
Những năm tuổi thơ 
đợi chờ mòn mỏi 
Tám năm sau 
 ba trở về 
Ba ngày ba ở nhà 
 không nhận ra 
Nhận ra ba chia tay 
Tình huống éo le 
rung chu«ng vµng 
c©u hái sè 1 
1 
2 
3 
4 
5 
1.Dòng nào nói đúng hoàn cảnh sáng tác của truyện ngắn 
 “Chiếc lược ngà”? 
Viết năm 1965, khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam Bộ 
 trong kháng chiến chống Mĩ? 
B. Viết năm 1954, khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam Bộ 
Trong kháng chiến chống Pháp? 
C.Viết năm 1966, khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam Bộ 
trong kháng chiến chống Mĩ? 
D. Viết năm 1967, khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam Bộ 
Trong kháng chiến chống Mĩ? 
C 
c©u hái sè 2 
1 
2 
3 
4 
5 
Câu 2: Nhân vật người kể chuyện trong văn bản 
“Chiếc lược ngà” là ai? 
A. Là người chứng kiến khách quan. 
B. Là người kể chuyện giấu mặt. 
C. Là người tham gia trực tiếp vào câu chuyện 
D. Cả A và C 
D 
c©u hái sè 3 
1 
2 
3 
4 
5 
 3. Nên đánh giá như thế nào về những phản ứng tâm lí của bé Thu khi không chịu nhận ông Sáu là cha ? 
A. Đó là những phản ứng hoàn toàn tự nhiên của các em bé, trong đó có bé Thu. 
B. Chứng tỏ bé Thu có cá tính mạnh mẽ và tình cảm chân thành. 
D. Chứng tỏ bé Thu có một niềm kiêu hãnh, một tình yêu sâu sắc đối với người cha (trong ảnh) của em. 
C. Chứng tỏ bé Thu có cá tính mạnh mẽ và bướng bỉnh. 
A 
B 
D 
c©u hái sè 4 
1 
2 
3 
4 
5 
4. Câu nào nói đúng trình tự những hành động của Thu khi nhận 
 ra ba mình? 
Chạy thót lên - ôm chặt lấy cổ - hôn tóc, cổ, vai, vết thẹo - dang hai 
chân câu chặt - đôi vai của nó run run. 
B. Chạy thót lên - kêu ba - ôm chặt lấy cổ - hôn tóc, cổ, vai, vết thẹo - 
dang hai chân câu chặt - đôi vai của nó run run. 
C. Chạy thót lên - ôm chặt lấy cổ - hôn tóc, cổ, vai, vết thẹo - 
dang hai chân câu chặt - kêu ba - đôi vai của nó run run. 
D. Chạy thót lên - ôm chặt lấy cổ - hôn tóc, cổ, vai, vết thẹo – khóc - 
dang hai chân câu chặt - đôi vai của nó run run. 
A 
c©u hái sè 5 
1 
2 
3 
4 
5 
5. Những hành động của bé Thu khi ông Sáu lên 
đường đã thể hiện trạng thái tình cảm nào của cô bé? 
Nỗi mong nhớ người cha đã bị dồn nén bấy lâu, nay bùng ra thật 
 mạnh mẽ, hối hả, cuống quýt. 
B. Nỗi mong nhớ người cha đã bị dồn nén bấy lâu, nay bùng ra thật 
 mạnh mẽ, hối hả, cuống quýt, có xen lẫn cả sự hối hận. 
D. Nỗi mong nhớ người cha đã bị dồn nén bấy lâu, nay bùng ra thật 
 mạnh mẽ, hối hả, bởi phải chia tay. 
C. Tình cảm của trẻ con nay bùng ra thật mạnh mẽ, hối hả, cuống quýt, 
có xen lẫn cả sự hối hận. 
B 
Chóc mõng nhãm B¹n 
®· th¾ng cuéc ! 
CÂU CHUYỆN CẢM ĐỘNG VỀ TÌNH CHA 
Bác Nguyễn Hữu Định (Phương Tú - Ứng Hòa - Hà Nội) sống trong ống cống kiếm tiền nuôi con. 
- Thời gian: suốt 10 năm bác lăn lộn ở Cầu Giấy, Đường Láng, Lê Văn Lương 
- Công việc: vá xe, bốc váckiếm tiền nuôi con 
- Bác chưa từng thuê nhà, sống tạm bợ trong lán, vỉa hè, nhà vệ sinh công cộng 
- Thậm chí một ống cống bỏ hoang được bác dùng làm “nhà” của mình. 
Con bác Định, hai anh em sinh đôi Nguyễn Hữu Tiến (thủ khoa đại học Y Hà Nội với 29.5) Nguyễn Hữu Tiền (đỗ ĐH Bách Khoa với 26 điểm) năm 2013. 
Qua câu chuyện, bạn có cảm nhận như thế nào về tình cảm của cha với con trong cuộc sống ngày nay? Là một người con bạn thấy mình cần phải làm gì? 
Dặn dò: 
Tóm tắt truyện ngắn “Chiếc lược ngà” ( Từ 8 đến 10 dòng) 
 Tìm và tập phân tích những chi tiết nghệ thuật đặc sắc của phần truyện còn lại. 
 Tập kể sáng tạo bằng một ngôi kể mới. 
Viết đoạn văn tổng- phân- hợp 12 câu nêu cảm nhận của em về tình cảm của bé Thu dành cho ông Sáu. Trong đó có sử dụng câu ghép và phép thế( gạch chân và chú thích rõ). 
40 
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo 
cùng toàn thể các em học sinh! 
H Ñ n g Æ p l ¹ i