Bài giảng Ngữ Văn 9 - Tiết 1+2, Bài 1: Phong cách Hồ Chí Minh - NH 2021-2022

 MÔN NGỮ VĂN LỚP 9
 Năm học 2021-2022 HồHồ ChíChí MinhMinh đẹpđẹp nhấtnhất têntên NgườiNgười
 “Sáng ra bờ suối tối vào hang,
 Cháo bẹ rau măng đã sẵn sàng.
 Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
 Cuộc đời Cách mạng thật là sang.”
 (Tức cảnh Pác Pó) Mùa xuân là tết trồng cây,
Làm cho đất nước càng ngày càng xuân. Hồ Chí Minh đẹp nhất tên Người
 - Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1989- 2/9/1969)
 - Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh tại làng Sen, xã 
 Kim Liên,  huyện  Nam Đàn,  tỉnh  Nghệ  An. 
 Cha là cụ Nguyễn Sinh Sắc. Mẹ là cụ Hoàng 
 Thị Loan.
 - Năm 1911, Người ra đi tìm đường cứu nước 
 từ Bến cảng Nhà Rồng.
 - Tháng  2/1941 Người  trở về  nước,  lãnh đạo 
 CM.
 - Ngày  2/9/1945, tại  quảng  trường  Ba Đình, 
 Người đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh 
 ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
 - Năm 1990, nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh 
 Chủ tịch Hồ Chí Minh, UNESCO đã ghi nhận 
 và  suy tôn  Người  là  “Anh hùng Giải phóng 
 dân tộc Việt Nam, nhà văn hóa lớn”. VĂN BẢN:
PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH I.Đọc – Tìm hiểu chung:
1.Tác giả: 
-Lê Anh Trà (1927- 1999)
-Quê  quán:  xã  Phổ  Minh, huyện  Đức 
Phổ, tỉnh Quảng Ngãi.
- Là  nhà  quân  sự,  một  nhà  văn  và  là 
một nhà văn hóa.
 2. Tác phẩm: 
*Xuất xứ: 
“Phong  cách  Hồ  Chí  Minh”  được  rút 
trong bài “Phong cách Hồ Chí Minh, 
cái vĩ đại gắn với cái cao cả”,in trong 
cuốn  sách  “Hồ  Chí  Minh và  văn  hóa 
Việt  Nam”do  Viện  Văn  hóa  xuất  bản 
năm 1990
 LÊ ANH TRÀ
 ( 1927 – 1999)
 Phong cách Hồ Chí Minh 7 *Kiểu văn bản:
                 Nhật dụng.
*Thể loại:
                  Nghị luận.
*Phương thức biểu đạt: 
          Nghị luận kết hợp với thuyết minh ,tự sự, biểu cảm
*Chủ đề: 
Sự hội nhập với thế giới và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
*Bố cục: 3 đoạn
- Phần 1:  Từ đầu – “  rất hiện đại”
-> Sự tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.
- Phần 2: Tiếp theo – “ hạ tắm ao”
-> Vẻ đẹp cụ thể trong phong cách HCM.
- Phần 3:  Còn lại:
-> Khẳng định ý nghĩa trong phong cách HCM.
 Phong cách Hồ Chí Minh 8 *Luận điểm chính:
   Phong cách HCM là sự kết hợp hài hòa giữa tính dân tộc và tính 
nhân loại, truyền thống, hiện đại, giữa cái vĩ đại và giản dị.
*Cách lập luận:
- Lập luận thứ nhất: “ Nhưng điều kì lạ là tất cả rất hiện đại”: 
 đây là cách lập luận quan trọng nhất làm sáng tỏ luận điểm 
 chính.
- Lập luận thứ hai: Trong phần cuối tác giả đã khiến cho bài viết 
 thêm sâu sắc bằng cách kết nối giữa quá khứ với hiện tại. Từ “ 
 nếp sống giản dị và thanh đạm” của Bác Hồ, tác giả liên hệ đến 
 Nguyễn Trãi, đến Ng Bỉnh Khiêm- các vị “ hiền triết” của non 
 sống đất Việt
*Dẫn chứng: 
- Ngôi nhà sàn: đơn sơ
- Trang phục giản dị: áo trấn thủ, quần áo bà ba nâu và đặc biệt đôi 
dép lốp đã đi vào huyền thoại.
- Việc ăn uống đạm bạc
 Phong cách Hồ Chí Minh 9 II. Đọc – tìm hiểu văn bản:
1/ Sự tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.
a.Hoàn cảnh tiếp thu:
 Từ thực tiễn.
b. Cách tiếp thu:
 - Nắm vững phương tiện giao tiếp là ngôn ngữ: Nói và viết thạo nhiều 
thứ tiếng.
- Qua công việc lao động mà học hỏi: làm nhiều nghề,đến đâu cũng học 
hỏi.
-Hoàn cảnh nào cũng học hỏi: văn hóa và nghệ thuật-> đạt đến 
mức uyên thâm.
-Tiếp thu một cách có chọn lọc tinh hoa văn hóa của nước ngoài:
+ Không chịu ảnh hưởng một cách thụ động.
+Với chủ nghĩa tư bản:Tiếp thu cái đẹp cái hay nhưng cũng phê 
phán điều tiêu cực
+ Tiếp thu những ảnh hưởng quốc tế dựa trên nền tảng văn hóa 
dân tộc, vẫn giữ cái gốc của văn hóa dân tộc. NT: Cách gợi mở, dẫn dắt vấn đề của tác giả rất tự nhiên và hiệu 
quả để lí giải sự thống nhất giữa dân tộc và nhân loại.
-> Hồ Chí Minh là người thông minh, cần cù, yêu lao động.
-> Hồ Chí Minh tiếp thu văn hóa nhân loại dựa trên nền tảng văn 
hoá dân tộc hình thành  một nhân cách, một lối sống rất VN, rất 
phương Đông  nhưng đồng thời  cũng rất mới, rất  hiện đại
=> Phong cách HCM: vừa hội nhập được với Thế giới lại vừa 
giữ gìn được bản sắc văn hóa dân tộc.
 Phong cách Hồ Chí Minh 11 Phong cách Hồ Chí Minh 12 2. Nét đẹp trong lối sống của Hồ Chí Minh:
- Nơi ở, nơi làm việc: Chiếc nhà sàn nhỏ độc đáo ở Hà Nội với 
những đồ đạc mộc mạc, đơn sơ ;vừa là nơi tiếp khách, vừa là nơi 
làm việc, đồng thời cũng là nơi ngủ.
- Trang phục, tư trang ít ỏi: chiếc va li con với vài bộ quần áo, vài 
vật kỉ niệm gắn với cuộc đời: Bộ quần áo bà ba, chiếc áo trấn thủ, 
đôi dép lốp, đồng hồ báo thức, radio (nghe tin tức).....
->Trang phục giản dị, quen thuộc.
- Việc ăn uống- món ăn dân tộc : Cá kho, rau luộc, dưa, cà muối, 
cháo hoa... 
->đạm bạc, biểu hiện của đời sống thanh cao
 Chưa có vị nguyên thủ quốc gia nào có cách sống giống như 
 Bác.
=>Lối sống của một vị Chủ tịch nước nhưng rất giản dị, thanh cao, 
không xa hoa lãng phí. Đây là lối sống có văn hóa, trở thành một quan 
điểm thẩm mĩ: Cái đẹp là sự giản dị, tự nhiên.
 13 3, Đánh gía về lối sống của Bác
- Đây không phải là lối sống khắc khổ của những con người tự vui 
nghèo khó.
- Đây cũng không phải là cách tự thần thánh hóa, tự làm cho khác 
đời, hơn đời.
-Đây là cách sống có văn hóa, thể hiện một quan niệm thẩm mỹ: 
Cái đẹp gắn liền với sự giản dị, tự nhiên. 
Viết về cách sống của Bác, tác giả liên tưởng đến các vị hiền triết 
ngày xưa:
+ Nguyễn Trãi: Bậc thầy khai quốc công thần, ở ẩn.
+ Nguyễn Bỉnh Khiêm: Làm quan, ở ẩn.
-> Lối sống thanh cao giản dị
 Phong cách Hồ Chí Minh 14 Nhà sàn đơn sơ  trang phục giản dị
 16 Thức ăn đạm bạc
 Phong cách Hồ Chí Minh 17 3, Đánh gía về lối sống của Bác
- Đây không phải là lối sống khắc khổ của những con người tự vui 
nghèo khó.
- Đây cũng không phải là cách tự thần thánh hóa, tự làm cho khác 
đời, hơn đời.
-Đây là cách sống có văn hóa, thể hiện một quan niệm thẩm mỹ: 
Cái đẹp gắn liền với sự giản dị, tự nhiên. 
Viết về cách sống của Bác, tác giả liên tưởng đến các vị hiền triết 
ngày xưa:
+ Nguyễn Trãi: Bậc thầy khai quốc công thần, ở ẩn.
+ Nguyễn Bỉnh Khiêm: Làm quan, ở ẩn.
-> Lối sống thanh cao giản dị
 Phong cách Hồ Chí Minh 18 III. Tổng kết:
 1. Nghệ thuật:
-Kết hợp giữa kể và bình luận. Đan xen những lời kể là những lời bình 
luận rất tự nhiên: "Có thể nói ít vị lãnh tụ nào lại am hiểu về các dân 
tộc và nhân dân thế giới, văn hóa thế giới sâu sắc như Chủ tịch Hồ Chí 
Minh"...
-Chọn lọc những chi tiết tiêu biểu.
- Ngôn ngữ: giản dị, quen thuộc, dễ hiểủ trong sáng
-Đan xen thơ của các vị hiền triết, cách sử dụng từ Hán Việt gợi cho 
người đọc thấy sự gần gũi giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh với các vị hiền 
triết của dân tộc.
- Vận dụng một cách tài tình lói nói so sánh và các biện pháp nghệ 
thuật đối lập: Vĩ nhân mà hết sức giản dị, gần gũi, am hiểu mọi nền văn 
hóa nhân loại, hiện đại mà hết sức dân tộc, hết sức Việt Nam...
 III. Tổng kết:
 2. Nội dung:
- PCHCM là sự giản dị trong lối sống, sinh hoạt hằng ngày, là cách di 
dưỡng tinh thần để từ đó thể hiện một quan niệm  thẩm mĩ cao đẹp.
-Vẻ đẹp phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hòa giữa truyền 
thống và hiện đại, giữa văn hóa dân tộc với tinh hoa văn hóa nhân loại, 
giữa thanh cao và giản dị(lối sống).
-Vẻ đẹp phong cách Hồ Chí Minh là tinh thần học hỏi hội nhập với thế 
giới với giữ gìn bản sắc dân tộc. 
 3. Ý nghĩa:
- VÎ ®Ñp trong phong c¸ch sèng vµ lµm viÖc cña B¸c lµ vÎ ®Ñp vèn cã, 
tù nhiªn, gÇn gòi, kh«ng xa l¹ víi mäi ng­êi, chóng ta ®Òu cã thÓ häc 
tËp: Coi träng gi¸ trÞ tinh thÇn, kh«ng lÖ thuéc vµo vËt chÊt, kh«ng coi 
cuéc sèng lµ h­ëng thô. Cuéc sèng hµi hßa gi÷a con ng­êi vµ thiªn 
nhiªn.