Bài giảng Ngữ văn 9 - Văn bản: Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải)

VĂN BẢN 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TÔ HIỆU-LÊ CHÂN-HẢI PHÒNG 
TỔ KHOA HỌC XÃ HỘI 
NHÓM NGỮ VĂN 
(Thanh Hải) 
- Là nhà thơ cách mạng, có công xây dựng nền Văn học cách mạng miền Nam từ những ngày đầu. 
- Thanh Hải (1930-1980), tên thật là Phạm Bá Ngoãn, quê Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. 
1. Tác giả: 
- Thơ ông trong sáng, giàu hình ảnh , nhạc điệu, cảm xúc thiết tha, chân thành, đằm thắm và lắng đọng. 
- Tác phẩm: Tập thơ “ Người đồng chí trung kiên ”, 
“ Huế mùa xuân ”, “Dấu võng Trường Sơn” 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
- C¸c t¸c phÈm chÝnh: 
+) Nh÷ng ®ång chÝ tr ung kiªn (1962). 
+) HuÕ mïa xu©n -2 tËp (1970-1975). 
+) DÊu vâng tr­êng s¬n (1977). 
+) M­a xu©n ®Êt nµy (1982). 
+) Th¬ Thanh H¶i (1982). 
Quê: Phong Điền- Thừa Thiên Huế 
Nguyễn Bá Ngoãn 
(1930-1980) 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
* . Đọc 
2 . Tác phẩm 
Mọc giữa dòng sông xanh Một bông hoa tím biếc Ơi con chim chiền chiện Hót chi mà vang trời Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng. Mùa xuân người cầm súng Lộc giắt đầy quanh lưng Mùa xuân người ra đồng Lộc trải dài nương mạ Tất cả như hối hả Tất cả như xôn xao Ðất nước bốn nghìn năm Vất vả và gian lao Ðất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước.  
 Ta làm con chim hót Ta làm một cành hoa Ta nhập vào hoà ca Một nốt trầm xao xuyến. Một mùa xuân nho nhỏ Lặng lẽ dâng cho đời Dù là tuổi hai mươi Dù là khi tóc bạc. Mùa xuân ta xin hát Câu Nam ai, Nam bình Nước non ngàn dặm mình Nước non ngàn dặm tình Nhịp phách tiền đất Huế... 
2 . Tác phẩm 
Hoàn cảnh sáng tác: 
 “... T«i lu«n cã c¸i ¸m ¶nh cña mét ng­ ư êi ®au bÖnh hiÓm 
nghÌo, r»ng kh«ng biÕt m×nh sÏ n»m xuèng vµo lóc nµo, n»m 
xuèng ®Ó råi kh«ng dËy ® ư ­îc n÷a. Lóc ®ã ®Ó l¹i bao nhiªu 
chuyÖn dë dang, trong ®ã cã nh÷ng t¸c phÈm... Khi cã ®iÒu 
kiÖn, ng­ ừ êi c¶m thÊy tho¶i m¸i ®«i chót lµ t«i liÒn ngåi vµo 
bµn. T«i tù nhñ: Ph¶i sèng nh÷ng ngµy th¸ng cuèi cã Ých ®Ó 
khi mÊt ®i m×nh vÉn cã thÓ lµm viÖc ®Õn giê chãt. ” 
Sáng tác tháng 11 năm 1980 
Đất nước còn nhiều khó khăn 
Nhà thơ đang nằm trên giường bệnh 
Mạch cảm xúc 
Vẻ đẹp mùa xuân thiên nhiên 
M ùa xuân đất nước 
Suy ngẫm và ước nguyện 
Câu hát ngợi ca quê hương, đất nước 
2 . Tác phẩm 
* Hoàn cảnh sáng tác: 11/1980, khi Thanh Hải đang nằm trên giường bệnh, không bao lâu trước khi nhà thơ qua đời. 
* Thể thơ: 5 chữ 
Mọc giữa dòng sông xanh 
Một bông hoa tím biếc 
Ơi con chim chiền chiện 
Hót chi mà vang trời 
Từng giọt long lanh rơi 
Tôi đưa tay tôi hứng. 
* Hình ảnh: 
* Âm thanh: 
Bức tranh thiên nhiên mùa xuân khoáng đạt, nên thơ, căng tràn sức sống, ấm áp tình người. 
- B ình dị, đặc trưng của mùa xuân 
- Đảo ngữ 
Ngỡ ngàng, ngạc nhiên 
- T rong trẻo, tươi vui, rộn rã 
- Nhân hóa, 
 Trìu mến, thân thương 
 S ay mê, ngây ngất ; trân trọng nâng niu 
Bức tranh thơ mộng, giàu chất hội họa, 
căng tràn sức sống. 
ẩn dụ . 
1. Cảm xúc về mùa xuân thiên nhiên 
III. 
Tiểu kết 
Nghệ thuật 
Hình ảnh, ngôn ngữ giản dị, trong sáng, giàu giá trị biểu cảm 
01 
02 
03 
Giọng thơ ngọt ngào, tha thiết, vui tươi 
Nghệ thuật tu từ ẩn dụ, điệp ngữ, đảo ngữ được sử dụng hiệu quả 
Nội dung 
- Bức tranh mùa xuân của thiên nhiên, mùa xuân đất nước vô cùng tươi đẹp, tràn đầy sức sống. . 
01 
02 
Tâm hồn nhạy cảm, tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống thiết tha .... 
Ý nghĩa 
Khổ thơ thể hiện những rung cảm tinh tế của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên thiên, thể hiện tình yêu tha thiết với thiên nhiên, cuộc sống..... 
Sống đẹp ,với tất cả sức tươi trẻ 
Nhưng rất khiêm nhường 
Góp 1 mùa xuân nhỏ vào mùa xuân lớn của đất n’c,cuộc đời chung 
IV. LUYỆN TẬP 
Bài 1: Viết một đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của em về khổ thơ: 
Mọc giữa dòng sông xanh 
Một bông hoa tím biếc 
Ơi con chim chiền chiện 
Hót chi mà vang trời 
Từng giọt long lanh rơi 
Tôi đưa tay tôi hứng . 
( Trích Mùa xuân nho nhỏ, Thanh Hải, 
Ngữ văn 9 tập II, trang 56) 
Gợi ý: 
1. Yêu cầu về hình thức: Đúng hình thức đoạn văn,, diễn đạt mạch lạc, ngôn ngữ trong sáng, không mắc lỗi chính tả 
2. Yêu cầu về nội dung: 
YÊU CẦU CỤ THỂ 
Hình thức: Đoạn văn 
Phương thức biểu đạt: 
Nghị luận 
Nội dung: 
Cảm nhận khổ thơ (Cảm xúc về mùa xuân thiên nhiên) 
Phạm vi: Khổ thơ thứ nhất bài Mùa xuân nho nhỏ 
ĐOẠN VĂN 
- Giới thiệu thông tin về tác giả, tác phẩm 
- Giới thiệu khổ thơ 
- Nêu vấn đề nghị luận: Cảm xúc về mùa xuân thiên nhiên. 
Dẫn dắt và nêu vấn đề nghị luận 
ĐOẠN VĂN 
Dẫn dắt và nên vấn đề nghị luận 
Cảm nhận về vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên xứ Huế bằng những hình ảnh giàu chất hội họa . 
* Nghệ thuật : nghệ thuật đảo ngữ, sử dụng tính từ, động từ. 
* Nội dung : bức tranh mùa xuân đẹp đẽ, giàu chất hội họa, tràn đầy màu sắc tươi tắn - một bức tranh không lặng im, tĩnh tại mà hồi sinh, cựa quậy, căng tràn sức sốn g. 
ĐOẠN VĂN 
Dẫn dắt và nên vấn đề nghị luận 
Cảm nhận về vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên xứ Huế không chỉ bằng những hình ảnh giàu chất hội họa mà còn tràn ngập âm thanh.. 
* Nghệ thuật : Nhân hóa, câu hỏi tu từ, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, điệp ngữ. 
* Nội dung : Bức tranh thiên nhiên mùa xuân khoáng đạt, nên thơ, căng tràn sức sống, ấm áp tình người 
Cảm nhận về vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên xứ Huế bằng những hình ảnh giàu chất hội họa . 
ĐOẠN VĂN 
Dẫn dắt và nên vấn đề nghị luận 
Cảm nhận về vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên xứ Huế không chỉ bằng những hình ảnh giàu chất hội họa mà còn tràn ngập âm thanh.. 
Cảm nhận về vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên xứ Huế bằng những hình ảnh giàu chất hội họa . 
Liên hệ, mở rộng (các tác phẩm văn học, thực tế đời sống và bản thân). 
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC 
Vẽ lại sơ đồ tư duy hệ thống kiến thức bài học. 
Viết bài văn cảm nhận về một khổ thơ thứ nhất. 
Chuẩn bị bài mới 
- Trả lời các câu hỏi phần đọc hiểu trong sách giáo khoa.