Bài giảng Ngữ văn 9 - Văn bản: Sang thu (Hữu Thỉnh)

Với Nguyễn Khuyến: . 
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo 
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt 
Với Xuân Diệu:  
Đây mùa thu tới mùa thu tớiVới áo mơ phai dệt lá vàng 
Với Lưu Trọng Lư: 
Con nai vàng ngơ ngác Đạp trên lá vàng khô 
Sang thu 
Hữu Thỉnh 
SANG THU 
I. ĐỌC-TÌM HIỂU CHUNG. 
1. Tác giả. 
NguyÔn H÷u ThØnh sinh n¨m1942. 
Quª qu¸n: huyÖn Tam D­¬ng, tØnh VÜnh Phóc 
NhiÒu n¨m lµm c«ng t¸c tuyªn huÊn trong qu©n ®éi. 
Lµ nhµ th¬ tr­ëng thµnh trong kh¸ng chiÕn chèng Mü, ngßi bót g¾n víi ®Ò tµi chiÕn tranh, ng­êi lÝnh vµ cuéc sèng n«ng th«n. 
HiÖn lµ chñ tÞch Héi Nhµ v¨n ViÖt Nam. 
SANG THU 
I.ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG. 
a. Xuất xứ. 
1. Tác giả. 
2. Tác phẩm. 
- Bài thơ viết cuối năm 1977 khi đất nước đã thống nhất. 
- In trong tập thơ “Từ chiến hào về thành phố.” 
b. Chủ đề: Những cảm nhận tinh tế về biến chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt của đất trời từ hạ sang thu. 
 Văn bản: Sang thu 
	 (Hữu Thỉnh) 
	Bỗng nhận ra hương ổi 
	Phả vào trong gió se 
	Sương chùng chình qua ngõ 
	Hình như thu đã về 
	Sông được lúc dềnh dàng 
	Chim bắt đầu vội vã 
	Có đám mây mùa hạ 
	Vắt nửa mình sang thu 
	Vẫn còn bao nhiêu nắng 
	Đã vơi dần cơn mưa 
	Sấm cũng bớt bất ngờ 
	Trên hàng cây đứng tuổi. 
I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG. 
1. Tác giả. 
2. Tác phẩm. 
 3 . Đọc 
 4. Thể thơ: 5 chữ 
 5- Bố cục: 3 phần 
K1: Cảm nhận dấu hiệu 
 sang thu. 
K2: Cảm nhận sự đổi thay của 
 cảnh vật lúc sang thu. 
K3: Cảm nhận mùa thu bằng suy 
 ngẫm, trải nghiệm. 
SANG THU 
Bỗng nhận ra hương ổi 
Phả vào trong gió se 
Sương chùng chình qua ngõ 
Hình như thu đã về 	 
I. TÌM HIỂU CHUNG. 
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN. 
1.Khổ 1- Cảm nhận tinh tế của tác giả trước những dấu hiệu sang thu. 
SANG THU 
- Cảm nhận bằng nhiều giác quan 
- Phả: Bốc mạnh tỏa thành luồng 
- Gió se - : Hơi lạnh và khô 
- Chùng chình : Cố ý chậm lại 
- Từ ngữ gợi cảm, từ láy, nhân hóa 
- Bỗng : Đột ngột, bất ngờ 
Hình như : Cảm giác mơ hồ, 
 nửa tin, nửa ngờ 
- Tâm trạng ngỡ ngàng, xúc động, bâng khuâng 
Tâm hồn nhạy cảm, yêu thiên nhiên 
I. TÌM HiỂU CHUNG. 
II. ĐỌC – HiỂU VĂN BẢN. 
1. Cảm nhận tinh tế của tác giả trước những dấu hiệu sang thu. 
 2 . Cảm nhận sự đổi thay của cảnh vật lúc sang thu. 
Sông được lúc dềnh dàng 
Chim bắt đầu vội vã 
Có đám mây mùa hạ 
Vắt nửa mình sang thu 
SANG THU 
- Đối lập, từ láy, nhân hóa 
- Vắt nhân hóa, sự liên tưởng thú vị 
 Sự thay đổi của tạo vật nhẹ nhàng nhưng rõ rệt 
 Cảm xúc say sưa, tâm hồn giao cảm với thiên nhiên 
I. TÌM HiỂU CHUNG. 
II. ĐỌC – HiỂU VĂN BẢN. 
1. Cảm nhận tinh tế của tác giả trước những dấu hiệu sang thu. 
 2 . Cảm nhận sự đổi thay của cảnh vật lúc sang thu. 
SANG THU 
3. Cảm nhận mùa thu bằng suy ngẫm, trải nghiệm. 
Vẫn còn bao nhiêu nắng 
Đã vơi dần cơn mưa 
Sấm cũng bớt bất ngờ 
Trên hàng cây đứng tuổi. 
 Nắng ----- mưa ------ sấm ---- hàng cây 
Vẫn còn ---- đã vơi ---- cũng bớt ---- đứng tuổi 
 Sự chuyển biến của các hiện tượng tự nhiên: hạ nhạt dần – thu đậm nét hơn. 
 Sự quan sát tinh tế, tâm hồn nhạy cảm của nhà thơ. 
Vẫn còn bao nhiêu nắng 
Đã vơi dần cơn mưa 
Trên hàng cây đứng tuổi. 
Sấm cũng bớt bất ngờ 
SANG THU 
Tả thực 
sấm : Thường gắn với những cơn mưa giông mùa hạ đã bớt đi 
hàng cây đứng tuổi: Là cây đã trưởng thành, cứng cáp, không bị giật mình, run rẩy trước sấm chớp bão giông nữa. 
Ẩn dụ 
sấm : Những âm vang , biến động trong cuộc sống 
hàng cây đứng tuổi: Con người đã trưởng thành, có tuổi, từng trải, thì bản lĩnh vững vàng hơn trước những biến động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đì 
=> Khi con người từng trải thì sẽ vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời. 
- Ý nghĩa tả thực : Nắng, mưa, sấm, hàng cây là những hiện tượng tự nhiên.Thời tiết thay đổi, tất cả những dấu hiệu mùa hạ cũng thay đổi, nắng, mưa, sấm giảm dần mức độ, lặng lẽ chuyển dần vào thu.Riêng hàng cây biến đổi theo chiều hướng tăng.=> Ý nghĩa ẩn dụ: + Nắng, mưa, sấm tượng trưng cho những vang động bất thường của cuộc đời, của xã hội. + Hàng cây đứng tuổi tượng trưng cho những thay đổi của tuổi đời sang thu – nghĩa là tuổi đời từng trải. 
Vẫn còn bao nhiêu nắng 
Đã vơi dần cơn mưa 
Sấm cũng bớt bất ngờ 
Trên hàng cây đứng tuổi. 
=> Khi con người từng trải thì sẽ vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời. 
“ Víi h×nh ¶nh cã gi¸ trÞ t¶ thùc vÒ hiÖn t­îng thiªn nhiªn nµy, t«i muèn göi g¾m suy ngÉm cña m×nh - khi con ng­êi ®· tõng tr¶i th× còng v÷ng vµng h¬n tr­íc nh÷ng t¸c ®éng bÊt th­êng cña ngo¹i c¶nh, cña cuéc ®êi.” ( Lêi t©m sù cña nhµ th¬ H÷u ThØnh) 
TỔNG KẾT 
Nội dung 
- Những biến chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt của đất trời từ cuối hạ sang thu qua cảm nhận tinh tế của tác giả. 
- Tình yêu tha thiết vẻ đẹp quê hương và những suy nghĩ sâu sắc về con người, cuộc đời. 
Nghệ thuật 
- Thể thơ 5 chữ. 
- Nghệ thuật nhân hoá ẩn dụ sáng tạo. 
 Hình ảnh giàu sức gợi cảm, mang ý nghĩa tượng trưng. 
Ghi nhí 
 Tõ cuèi h¹ sang ®Çu thu, ®Êt trêi cã nh÷ng chuyÓn biÕn nhÑ nhµng mµ râ rÖt. Sù chuyÓn biÕn nµy ®· ®­îc H÷u ThØnh gîi lªn b»ng c¶m nhËn tinh tÕ, qua nh÷ng h×nh ¶nh giµu søc biÓu c¶m trong bµi Sang thu . 
Cảnh vật sang thu 
Tâm hồn thi sĩ 
Điền những từ, cụm từ dưới đây vào ô trống để hoàn chỉnh sơ đồ: 
- Ngây ngất. 
- Tín hiệu chớm thu. 
- Những biến đổi 
âm thầm. 
- Ngỡ ngàng 
- Trời đất trở mình 
- Ngẫm nghĩ 
I. TÌM HIỂU CHUNG. 
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN. 
1. Đọc – cảm nhận chung. 
2. Đọc – hi ểu chi tiết. 
a. Cảm nhận tinh tế của tác giả trước những dấu hiệu báo thu. 
 Sự giao thoa của tạo vật . cảm xúc ngỡ 
 ngàng, xao xuyến của nhà thơ. 
b. Cảm nhận sự đổi thay của cảnh vật lúc sang thu. 
 Sự đổi thay của tạo vật nhẹ nhàng mà rõ rệt. 
 Cảm xúc say sưa, tâm hồn giao cảm với thiên nhiên. 
c. Cảm nhận về mùa thu bằng suy ngẫm, trải nghiệm 
 Sự chuyển biến của các hiện tượng tự nhiên: 
 hạ nhạt dần – thu đậm nét hơn. 
 Sự quan sát tinh tế, tâm hồn nhạy cảm của nhà thơ. 
Trên hàng cây đứng tuổi. 
? Hai câu cuối mang nhiều tầng nghĩa? Hãy phân tích. 
Có 2 tầng nghĩa: 
+ Tả thực:Sang thu sấm thưa và nhỏ dần, không đủ sức lay động hàng cây đã bao mùa thay lá. 
+ Ẩn dụ: 
Sấm: những vang động bất thường của ngoại cảnh 
Hàng cây đứng tuổi: Con người đã từng trải. 
Khi đã từng trải, con người sẽ vững vàng hơn trước những thử thách cuộc đời 
Sấm cũng bớt bất ngờ 
TIẾT 126: SANG THU 
Sang Thu 
(C¶nh vËt thiªn nhiªn lóc giao mïa) 
C¶nh 
(Thiªn nhiªn) 
Khæ I 
Khæ II 
Khæ III 
T×nh 
(C¶m nghÝ) 
C¶nh 
Khæ I 
Khæ II 
Khæ III 
T×nh 
TÝn hiÖu thu vÒ 
(thÊp, hÑp, gÇn) 
§Êt trêi sang thu 
(cao,réng,xa) 
§æi thay s©u kÝn 
(ngoµi vµo trong) 
Ngì ngµng 
(c¶m gi¸c) 
Ng¾m nh×n 
(tri gi¸c) 
TrÇm ng©m 
(suy ngÉm) 
Sang Thu 
(C¶nh vËt thiªn nhiªn lóc giao mïa) 
TÝnh ®a nghÜa cña bµi th¬ 
Thiªn nhiªn 
§Êt n­íc 
§êi ng­êi 
Sang thu 
IV. LUYỆN TẬP 
Vì sao tác giả không đặt tên bài thơ là Mùa thu, Chớm thu, Cảnh thu mà lại đặt là Sang thu ? 
CỦNG CỐ 
? Vẽ bản đồ tư duy, khái quát lại nội dung bài học 
trß ch¬i « ch÷ 
H 
Ư 
Ơ 
N 
G 
Ổ 
I 
M 
Ơ 
H 
Ồ 
B 
Ấ 
T 
N 
G 
Ờ 
N 
H 
 
N 
H 
Ó 
A 
1 
M 
Ù 
A 
T 
H 
U 
T 
U 
Y 
Ê 
N 
H 
U 
Ấ 
N 
2 
3 
4 
5 
KẾT QUẢ 
1 
2 
3 
4 
5 
Câu 
 hỏi 
Trả 
lời 
T¸c gi¶ c¶m nhËn mïa thu b¾t ®Çu tõ h­¬ng vÞ nµy? 
§©y lµ tõ diÔn t¶ t©m tr¹ng cña nhµ th¬ qua c©u “H×nh nh­ thu ®· vÒ” 
Tõ bçng thÓ hiÖn tr¹ng th¸i c¶m xóc nµy 
BiÖn ph¸p tu tõ nµy ®­îc dïng nhiÒu nhÊt trong bµi”Sang thu” 
§©y lµ c«ng viÖc mµ H÷u ThØnh tõng lµm trong qu©n ®éi. 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 
- Học thuộc bài thơ. 
- Sưu tầm một số bài viết về mùa thu. 
- Soạn bài: “Nói với con”. 
Năm học: 2013 - 2014 
CHóC 
C¸C 
THÇY 
C¤ 
M¹NH 
KHOÎ 
C¤NG 
T¸C 
TèT 
CHóC 
C¸C 
EM 
CH¡M 
NGOAN 
HäC 
GIáI 
XIN CHÂN THÀNH 
CẢM ƠN!