Đề thi vào 10 môn Ngữ văn - Năm học 2021-2022 (Có đáp án)

PHÒNG GD& ĐT NGỌC LẶC
TRƯỜNG PTC2DTNT
ĐỀ THI VÀO 10 MÔN: NGỮ VĂN
Năm học: 2021- 2022
Thời gian: 120 phút
( Không kể thời gian giao đề )
ĐỀ A
Đề bài
I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu:
 Mỗi người đều có một ước mơ riêng cho mình. Có những ước mơ nhỏ nhoi như của cô bé bán diêm trong truyện cổ An-đéc-xen: một mái nhà trong đêm đông giá buốt. Cũng có những ước mơ lớn lao làm thay đổi cả thế giới như của tỷ phú Bill Gates. Mơ ước khiến chúng ta trở nên năng động một cách sáng tạo. Nhưng chỉ mơ thôi thì chưa đủ. Ước mơ chỉ trở thành hiện thực khi đi kèm với hành động và nỗ lực thực hiện ước mơ... Tất cả chúng ta đều phải hành động nhằm biến ước mơ của mình thành hiện thực.
 [..] Ngày bạn thôi mơ mộng là ngày cuộc đời bạn mất hết ý nghĩa. Những người biết ước mơ là những người đang sống cuộc sống của các thiên thần. Ngay cả khi giấc mơ của bạn không bao giờ trọn vẹn, bạn cũng sẽ không phải hối tiếc vì nó. Như Đôn Ki-hô-tê đã nói: “Việc mơ những giấc mơ diệu kỳ là điều tốt nhất một người có thể làm”.
Tôi vẫn tin vào những câu chuyện cổ tích - nơi mà lòng kiên nhẫn, ý chí bền bỉ sẽ được đền đáp. Hãy tự tin tiến bước trên con đường mơ ước của bạn.
 (Quà tặng cuộc sống - Thu Quỳnh và Hạnh Nguyên dịch, NXB Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh, 2016, tr.56-57)
Câu 1: ( 0,5điểm).  Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích?
Câu 2: ( 0,5điểm).Chuyển lời dẫn trực tiếp sau thành lời dẫn gián tiếp.
Như Đôn Ki-hô-tê đã nói: “Việc mơ những giấc mơ diệu kỳ là điều tốt nhất một người có thể làm”.
 Câu 3: (1điểm).Việc tác giả dẫn ra ước mơ của cô bé bán diêm trong truyện cổ tích “Cô bé bán diêm” của An-đéc-xen và ước mơ của tỷ phú Bill Gates trong đoạn trích nói lên điều gì?
Câu 4: (1điểm).  Em có đồng tình với ý kiến sau không? Vì sao?
 Ước mơ chỉ trở thành hiện thực khi đi kèm với hành động và nỗ lực thực hiện ước mơ.
II. TẠO LẬP VĂN BẢN: (7,0 điểm)
Câu 1: (2,0 điểm)
 Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc - hiểu, em hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của em về vai trò của ước mơ trong cuộc đời của mỗi người.
Câu 2 : ( 5,0 điểm ). Cảm nhận vẻ đẹp của nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của nhà văn Kim Lân.
HƯỚNG DÃN CHẤM
PHẦN
CÂU
NỘI DUNG
ĐIỂM
I. ĐỌC HIỂU
1
- Phương thức biểu đạt chính là: Nghị luận
0,5
2
- HS có thể chuyển thành lời dẫn gián tiếp theo các cách sau:
+ Như Đôn Ki-hô-tê đã từng nói rằng việc mơ những giấc mơ diệu kỳ là điều tốt nhất một người có thể làm. 
+ Như Đôn Ki-hô-tê đã nói việc mơ những giấc mơ diệu kỳ là điều tốt nhất một người có thể làm.
0,5
 3
 - Việc tác giả dẫn ra ước mơ của cô bé bán diêm trong truyện cổ tích An-đéc-xen: "ước mơ có một mái nhà trong đêm đông giá buốt" nhằm liên tưởng tới những ước mơ nhỏ bé trong cuộc sống nhưng lại không hề thành hiện thực.
 - Và ước mơ của tỷ phú Bill Gates: "làm thay đổi cả thế giới" thể hiện những ước mơ lớn lao và bằng những nỗ lực của ông, một phần nào đó Bill Gates đã thay đổi được thế giới.
1,0
4
 - Đồng ý. Vì nếu bạn chỉ ước mơ mà không hành động và nỗ lực thực hiện ước mơ đó thì ước mơ mãi chỉ là ước mơ mà thôi.
1,0
II. TẠO LẬP VĂN BẢN
1
1
a. Đảm bảo thể thức của một đoạn văn.
b. Triển khai hợp lý nội dung đoạn văn. Có thể viết đoạn văn theo hướng sau:
* Giải thích:
- Ước mơ: là điều tốt đẹp ở phía trước mà con người tha thiết, khao khát, ước mong hướng tới, đạt được.Ước mơ chính là động lực để mỗi chúng ta vạch ra phương hướng đường đi để dẫn tới ước mơ,
* Bàn luận: 
- Vai trò và ý nghĩa của ước mơ trong cuộc sống của con người như thế nào?
+ Ước mơ có thể vĩ đại hay nhỏ bé nhưng phàm đã là con người thì ai cũng có ước mơ. Chính ước mơ làm cho cuộc sống của mỗi người thêm tươi đẹp, ý nghĩa, chỉ khi con người nỗ lực vươn lên biến ước mơ thành hiện thực khi đó con người đã làm cho cuộc đời mình và cuộc đời chung thêm ý nghĩa, tươi đẹp. 
+ Ước mơ chính là ngọn đuốc soi sáng trong tim mỗi chúng ta nó hướng chúng ta tới những điều tốt đẹp.
+ Ước mơ cũng chính là mong muốn được cống hiến sức lực của mình cho xã hội và khi chúng ta đạt được ước mơ cũng là lúc chúng ta được thừa nhận năng lực của mình.
+ Con đường dẫn tới ước mơ cũng vô cùng khó khăn, không phải lúc nào cũng dễ dàng đạt được, nhưng với những người kiên trì, bền chí, thì ước mơ sẽ giúp cho bạn định hướng cho tương lai của mình một cách tốt đẹp nhất.
- Cuộc sống mà không có ước mơ thì sẽ như thế nào? 
+ Ước mơ là điều mà ai cũng nên có và cần có trong cuộc sống bởi nếu không có ước mơ cuộc sống của bạn sẽ mất phương hướng vô định.
+ Không có ước mơ bạn sẽ không xác định được mục tiêu sống của mình là gì. Chính vì không xác định được phương hướng sẽ dẫn tới bạn sẽ sống hoài sống phí, và trở thành người tụt hậu bị bạn bè, xã hội bỏ lại phía sau.
* Liên hệ bản thân
- Mỗi người chúng ta hãy nuôi dưỡng cho mình một ước mơ, hi vọng. Nếu ai đó sống không có ước mơ, khát vọng thì cuộc đời tẻ nhạt, vô nghĩa biết nhường nào!
- Phải không ngừng học tập, rèn ý chí, trau dồi kĩ năng sống để biết ước mơ và biến ước mơ thành hiện thực.
c. Sáng tạo: cách diễn đạt độc đáo, có suy nghĩ riêng.
d. Chính tả, dùng từ đặt câu: đảm bảo đúng chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa tiếng Việt.
0,25
0,25
0,75
0,25
0,25
0,25
2
a.Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận văn học: Có đầy đủ MB,TB,KB
b.Xác định đúng vấn đề.
c. Triển khai vấn đề tự sự thành các luận điểm.
 Có thể trình bày được các yêu cầu cơ bản sau: 
1. Mở bài
Giới thiệu về tác giả, tác phẩm và nhân vật ông Hai
- Kim Lân là nhà văn chuyên viết truyện ngắn. Vốn gắn bó và am hiểu sâu sắc cuộc sống ở nông thôn. Kim lân hầu như chỉ viết về sinh hoạt làng quê và cảnh ngộ của người nông dân . Làng được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
- Nhân vật ông Hai tiêu biểu cho vẻ đẹp tâm hồn của người nông dân Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược: yêu làng, yêu nước, gắn bó với cuộc kháng chiến.
2. Thân bài: Cảm nhận vẻ đẹp của nhân vật ông Hai
a. Ông Hai có tình yêu làng sâu sắc
- Tình yêu làng của ông gắn liền với việc hay khoe về làng 
- Luôn hãnh diện, tự hào về truyền thống kháng chiến, về vẻ đẹp của làng.
- Vì yêu làng tha thiết nên khi phải rời làng đi tản cư cùng gia đình , lúc nào ông cũng nhớ làng Chợ Dầu da diết: ông thường sang nhà hàng xóm để giải bày tình cảm về làng cho đỡ nhớ.
b. Tình yêu làng của ông Hai hòa nhập, thống nhất với tình yêu nước, yêu kháng chiến, yêu cách mạng
- Từ một người nông dân yêu làng, ông Hai trở thành một nông dân nặng lòng với kháng chiến: đi dâu ông cũng nói chuyện kháng chiến, ông hay đi nghe đọc , nói chuyện, bàn về những sự kiện nổi bật của kháng chiến.
- Khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc, ông đau đớn và nhục nhã vô cùng
- Dù yêu làng nhưng làng theo giặc thì quyết đứng về phía cách mạng "Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù". Ông sung sướng, cảm động đến phát khóc khi nhe thằng con nói: “ ủng hộ cụ Hồ Chí Minh muôn năm!”
- Nghe tin cải chính làng không theo giặc:ông vui sướng, tự hào đi khoe với mọi người nhà mình bị giặc đốt, rằng làng chợ Dầu không theo giặc.
3. Kết bài
Đánh giá khái quát:
- Kim Lân rất thành công trong nghệ thuật xây dựng nhân vật: miêu tả tâm lí nhân vật sâu sắc, tinh tế. Nhà văn diễn tả rất đúng, rất ấn tượng về tâm trạng yêu nước của người nông dân . Ngôn ngữ nhân vật đặc sắc: mang đậm chất khẩu ngữ, vừa có tính chất nông dân vừa mang dấu ấn cá tính của nhà văn.
- Ông Hai là một nhân vật độc đáo, mang những điểm chung tiêu biểu cho người nông dân Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp: yêu làng, yêu nước, thủy chung với kháng chiến. Ở nhân vật này vừa mang vẻ đẹp truyền thống vừa mang tinh thần thời đại, tình yêu làng quê thống nhất với tình yêu đất nước và tinh thần kháng chiến.Đây là vẻ đẹp của người nông dân mới sau cách mạng tháng tám : một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ và có niềm tin sâu sắc với cách mạng.
d.Sáng tạo: diễn đạt độc đáo, có tình cảm sâu sắc, chân thành.
e. Chính tả, dùng từ đặt câu: đảm bảo đúng chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa tiếng Việt
0.25
0.25
0,5
1,0
2,0
0,5
0,25
0.25
PHÒNG GD& ĐT NGỌC LẶC
TRƯỜNG PTC2DTNT
ĐỀ THI VÀO 10 MÔN: NGỮ VĂN
Năm học: 2021- 2022
Thời gian: 120 phút
( Không kể thời gian giao đề )
ĐỀ B
Đề bài
I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)
Đọc bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu:
KHÁT VỌNG
Chuyện kể rằng
Có quả trứng đại bàng
Rơi vào ổ gà đang ấp
kKhi nở ra cùng với bầy gà 
Đại bàng co ngượng ngùng chiêm chiếp
Nhảy bay loạng choạng sân nhà
Không ai nói với đại bàng về những chân trời xa
Về những đại ngàn bí mật
Nên nó vẫn hồn nhiên bới đất
Chỉ có khát vọng mơ hồ
Lâu lâu lại cồn cào trong ngực
Làm sao mà ai biết
Mình đã bắt đầu từ quả trứng nào đây
Sao không thử một lần vỗ cánh tung bay?...
( Đặng Hồng Thiệp, Thơ sông Lam, NXB Hội Nhà văn 2017, trang 247)
Câu 1: ( 0,5điểm).  Xác định thể thơ của bài thơ trên.
Câu 2: ( 0,5điểm). Em hiểu thế nào về hình ảnh “bầy gà” trong bài thơ?
Câu 3: (1,0điểm). Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ trong câu thơ: Sao không thử một lần vỗ cánh tung bay?  
Câu 4: (1,0 điểm).Thông điệp nào trong bài thơ có ý nghĩa nhất đối với em? Vì sao?
II. TẠO LẬP VĂN BẢN: (7,0 điểm)
Câu 1: (2,0 điểm)
 Từ nội dung bài thơ ở phần Đọc - hiểu, em hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của em về ý nghĩa của khát vọng đối với mỗi người. 
Câu 2 : ( 5,0 điểm ). Cảm nhận vẻ đẹp của nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của nhà văn Kim Lân.
HƯỚNG DÃN CHẤM
PHẦN
CÂU
NỘI DUNG
ĐIỂM
I. ĐỌC HIỂU
1
- Thể thơ: Tự do
0,5
2
- Ý nghĩa của hình ảnh “bầy gà” tượng trưng cho hoàn cảnh sống tù túng, cái tầm thường, quẩn quanh, thiển cận, hạn hẹp, khoomh có ước mơ.
0,5
 3
 - HS nêu được hai biện pháp tu từ: 
+ Ẩn dụ( vỗ cánh tung bay – sự trưởng thành, vượt lên hoàn cảnh vươn tới tầm cao)
+ Câu hỏi tu từ: ( Sao không thử một lần ỗ cánh tung bay?)
 - Tác dụng: Khuyến khích con người sống có ước mơ, dám thử thách bản thân, vượt qua giới hạn bản thân để trưởng thành; tạo cho câu thơ giàu hình ảnh, giàu sắc thái biểu cảm.
1,0
4
 - HS có thể đưa ra một trong các các thông điệp sau: 
+ Khi sống trong hoàn cảnh bó buộc, con người có thể trở nên tầm thường, thiển cận, kém cỏi. Vì thế cần phải biết vượt lên hoàn cảnh để được là chính mình.
+ Con người cần khám phá, phát hiện những năng lực sở trường của bản thân để vươn tới tầm cao.
+ Phải có ước mơ, khát vọng, dũng cảm vươn lên để sống có ý nghĩa.
1,0
II. TẠO LẬP VĂN BẢN
1
1
a. Đảm bảo thể thức của một đoạn văn.
b. Triển khai hợp lý nội dung đoạn văn. Có thể viết đoạn văn theo hướng sau:
* Giải thích:
- Khát vọng: là mong muốn làm nên những điều lớn lao, tốt đẹp cho bản thân, cho cuộc sống. Nó thôi thúc con người ta sống nỗ lực để đạt được điều đó. Hướng tới khát vọng là hướng tới những điều tốt đẹp cho bản thân và cho cộng đồng.
* Bàn luận: 
- Có khát vọng con người sẽ phát huy hết khả năng bản thân để vượt qua khó khăn, thử thách.
- Có khát vọng con người sẽ luôn tìm thấy niềm đam mê, có mục tiêu để nỗ lực vươn lên đật những thành công.
- Khát vọng chính đáng là kim chỉ nam thôi thúc con người hành động mãnh liệt để hướng tới lẽ sống cao đẹp.
* Mở rộng
Cần phân biệt khát vọng khác với tham vọng . Khát vọng phải gắn với hành động , dựa trên cơ sở thực tiễnPhê phán những người không có khát vọng cao đẹp.
.* Liên hệ bản thân
- Mỗi người chúng ta sống phải có khát vọng, ước mơ cao đẹp.
- Cần có suy nghĩ, hành động đúng đắn để hiện thực hóa khát vọng.
c. Sáng tạo: cách diễn đạt độc đáo, có suy nghĩ riêng.
d. Chính tả, dùng từ đặt câu: đảm bảo đúng chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa tiếng Việt.
0,25
0,25
0,5
0,25
0,25
0,25
2
a.Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận văn học: Có đầy đủ MB,TB,KB
b.Xác định đúng vấn đề.
c. Triển khai vấn đề tự sự thành các luận điểm.
 Có thể trình bày được các yêu cầu cơ bản sau: 
1. Mở bài
Giới thiệu về tác giả, tác phẩm và nhân vật ông Hai
- Kim Lân là nhà văn chuyên viết truyện ngắn. Vốn gắn bó và am hiểu sâu sắc cuộc sống ở nông thôn. Kim lân hầu như chỉ viết về sinh hoạt làng quê và cảnh ngộ của người nông dân . Làng được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
- Nhân vật ông Hai tiêu biểu cho vẻ đẹp tâm hồn của người nông dân Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược: yêu làng, yêu nước, gắn bó với cuộc kháng chiến.
2. Thân bài: Cảm nhận vẻ đẹp của nhân vật ông Hai
a. Ông Hai có tình yêu làng sâu sắc
- Tình yêu làng của ông gắn liền với việc hay khoe về làng 
- Luôn hãnh diện, tự hào về truyền thống kháng chiến, về vẻ đẹp của làng.
- Vì yêu làng tha thiết nên khi phải rời làng đi tản cư cùng gia đình , lúc nào ông cũng nhớ làng Chợ Dầu da diết: ông thường sang nhà hàng xóm để giải bày tình cảm về làng cho đỡ nhớ.
b. Tình yêu làng của ông Hai hòa nhập, thống nhất với tình yêu nước, yêu kháng chiến, yêu cách mạng
- Từ một người nông dân yêu làng, ông Hai trở thành một nông dân nặng lòng với kháng chiến: đi dâu ông cũng nói chuyện kháng chiến, ông hay đi nghe đọc , nói chuyện, bàn về những sự kiện nổi bật của kháng chiến.
- Khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc, ông đau đớn và nhục nhã vô cùng
- Dù yêu làng nhưng làng theo giặc thì quyết đứng về phía cách mạng "Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù". Ông sung sướng, cảm động đến phát khóc khi nhe thằng con nói: “ ủng hộ cụ Hồ Chí Minh muôn năm!”
- Nghe tin cải chính làng không theo giặc:ông vui sướng, tự hào đi khoe với mọi người nhà mình bị giặc đốt, rằng làng chợ Dầu không theo giặc.
3. Kết bài
Đánh giá khái quát:
- Kim Lân rất thành công trong nghệ thuật xây dựng nhân vật: miêu tả tâm lí nhân vật sâu sắc, tinh tế. Nhà văn diễn tả rất đúng, rất ấn tượng về tâm trạng yêu nước của người nông dân . Ngôn ngữ nhân vật đặc sắc: mang đậm chất khẩu ngữ, vừa có tính chất nông dân vừa mang dấu ấn cá tính của nhà văn.
- Ông Hai là một nhân vật độc đáo, mang những điểm chung tiêu biểu cho người nông dân Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp: yêu làng, yêu nước, thủy chung với kháng chiến. Ở nhân vật này vừa mang vẻ đẹp truyền thống vừa mang tinh thần thời đại, tình yêu làng quê thống nhất với tình yêu đất nước và tinh thần kháng chiến.Đây là vẻ đẹp của người nông dân mới sau cách mạng tháng tám : một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ và có niềm tin sâu sắc với cách mạng.
d.Sáng tạo: diễn đạt độc đáo, có tình cảm sâu sắc, chân thành.
e. Chính tả, dùng từ đặt câu: đảm bảo đúng chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa tiếng Việt
0.25
0.25
0,5
1,0
2,0
0,5
0,25
0.25