Giáo án Ngữ văn 7 - Dùng cụm chủ-vị để mở rộng câu

Các phép biến đổi câu 
Thêm, bớt thành phần câu 
Chuyển đổi kiểu câu 
Mở rộng câu 
Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động 
Thêm trạng ngữ cho câu 
Dùng cụm C –V để mở rộng câu 
Rút gọn câu 
Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu 
Thế nào là dùng cụm C- V để mở rộng câu? 
I. 
Tìm chủ ngữ và vị ngữ nòng cốt của câu? 
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, 
luyện những tình cảm ta sẵn có [...]. 
VN 
C N 
VN 
Tìm các cụm danh từ có trong câu? 
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, 
luyện những tình cảm ta sẵn có [...]. 
VN 
C N 
VN 
những tình cảm ta không có 
những tình cảm ta sẵn có 
Phân tích cấu tạo của 2 cụm danh từ 
những tình cảm ta không có 
những tình cảm ta sẵn có 
Phần phụ trước 
Phần trung tâm (DT) 
Phần phụ sau 
 những 
tình cảm 
ta không có 
 những 
tình cảm 
ta sẵn có 
Phân tích cấu tạo của phụ ngữ trong mỗi cụm danh từ ? 
CN 
CN 
VN 
VN 
-> Phần phụ sau của cụm danh từ là 1 cụm C - V 
-> Dùng cụm C – V làm thành phần của cụm từ để mở rộng câu 
Em hãy phân tích cấu tạo của câu sau và 
nhận xét cấu tạo của vị ngữ? 
C N 
TN 
VN 
Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái 
C 
V 
- Cụm chủ - vị làm vị ngữ 
-> Dùng cụm chủ - vị làm thành phần của câu 
Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu? 
GHI NHỚ 1 (sgk/68) 
Khi nói hoặc viết, ta có thể dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường , gọi là cụm chủ vị, làm thành phần câu hoặc của cụm từ để mở rộng câu. 
Lưu ý: - Phân biệt câu có thành phần chủ - vị để mở rộng câu với câu ghép 
Bài tập: So sánh hình thức cấu tạo của các câu sau 
a. Trong thời điểm này, Thủ tướng kêu gọi mọi người hạn chế ra đường 
b. Đây là thời điểm quan trọng, mọi người hạn chế ra đường. 
T N 
CN 
VN 
C 
V 
-> Câu có cụm chủ vị mở rộng thành phần 
CN (1) 
VN (1) 
CN (2) 
VN (2) 
-> 2 vế câu không bao chứa nhau - > câu ghép 
Lưu ý:  
Cụm C – V làm thành phần tương đương với câu đơn bình thường nhưng khác câu đơn bình thường ở chỗ: 
+ Không đứng độc lập mà chỉ là thành phần của câu/ của cụm từ trong câu. 
+ Tiềm tàng khả năng trở thành một câu đơn bình thường . 
2 . Câu có cụm C – V mở rộng thành phần khác câu ghép ở chỗ: 
+ Câu có cụm C – V mở rộng thành phần: có cụm C – V bị bao chứa trong thành phần của một cụm C – V khác. 
+ Câu ghép: có từ 2 cụm C – V trở lên không bao chứa nhau. 
Các trường hợp dùng cụm C- V để mở rộng câu 
II. 
Tìm cụm C - V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong các câu dưới đây. Cho biết trong mỗi câu, cụm C - V làm thành phần gì? 
a)  Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm. 
b)  Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn. 
c)  Tin đồn lan nhanh như gió thổi. 
d)  Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ mới thật sự được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công. 
Các bước làm: Bước 1 : Xác định cụm C – V làm nòng cốt câu Bước 2 : Tìm các cụm C – V làm thành phần câu hoặc thành phần của cụm từ trong câu Bước 3 : Xác định chức vụ của các cụm C - V 
Tìm cụm C - V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong các câu dưới đây. Cho biết trong mỗi câu, cụm C - V làm thành phần gì? 
a)  Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm. 
a)  Chị Ba / đến // tôi / rất vui và vững tâm. 
C 
V 
C 
V 
CN 
VN 
khiến 
-> Cụm C – V (1) làm chủ ngữ 
-> Cụm C – V (2) làm phụ ngữ trong cụm động từ. 
ĐT 
CN 
b. Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn 
V N 
C 
V 
- > Cụm C – V làm vị ngữ 
CN 
c . Tin đồn lan nhanh như gió thổi 
V N 
C 
V 
- > Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm tính từ 
nhanh 
TT 
Tìm cụm C - V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong các câu dưới đây. Cho biết trong mỗi câu, cụm C - V làm thành phần gì? 
d)  Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ mới thật sự được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công. 
d .   Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ mới thật sự được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công. 
CN 
 Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm danh từ 
V N 
C 
V 
ngày 
DT 
Dùng cụm chủ - vị để mở rộng thành phần: 
Chủ ngữ 
Vị ngữ 
Phụ ngữ trong cụm danh từ 
Phụ ngữ trong cụm động từ 
Phụ ngữ trong cụm tính từ 
Luyện tập 
III. 
Tìm cụm 
C - V làm 
thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong các câu dưới đây. Cho biết trong mỗi câu, cụm 
C - V làm 
thành phần 
gì? 
a)  Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên môn mới định được, người ta gặt mang về. 
b )  Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta thấy hiện ra từng lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không có mảy may một chút bụi nào. 
c )  Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình. 
  a )  Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng    những người chuyên môn mới định được ,   người ta gặt mang về.  
T N 
CN 
V N 
C 
V 
lúc 
DT 
- > Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm danh từ 
CN 
V N 
b )  Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, 
chúng ta thấy hiện ra từng lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, 
không có mảy may một chút bụi nào. 
T N 
V 
C 
DT 
Khi 
C 
hiện 
V 
- > Cụm C – V (1) làm phụ ngữ trong cụm danh từ 
ĐT 
- > Cụm C – V (2) làm phụ ngữ trong cụm động từ 
c )  Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình 
CN 
V N 
C 
V 
khiến 
C 
-> Cụm C – V (1) làm chủ ngữ 
-> Cụm C – V (2) làm phụ ngữ trong cụm động từ. 
V 
ĐT 
Ai nhanh? Ai đúng? 
A. Phụ ngữ. 
Cụm C-V được in đậm trong câu “Xe này máy còn tốt lắm ” làm thành 
phần gì ? 
B. Chủ ngữ. 
C. Phụ ngữ , chủ ngữ 
D. Vị ngữ 
A. Một cụm chủ - vị 
Câu “Mai học giỏi khiến cha mẹ vui lòng” dùng mấy cụm C-V để mở rộng câu? 
B. Hai cụm chủ - vị 
C. Ba cụm chủ - vị 
D. Bốn cụm chủ - vị 
Trò 
chơi 
Tôi thấy ... 
。 
Tôi thấy... 
bò đang ăn cỏ . 
Tôi thấy... 
mẹ đang nấu cơm. 
Tôi thấy... 
em bé đang ngủ. 
Hướng dẫn tự học 
Soạn bài: “Dùng cụm chủ vị để mở rộng câu” (tiếp) 
Viết 1 đoạn văn 
 có dùng cụm C – V để mở rộng câu và chỉ rõ cụm C-V đó là thành phần gì trong câu