Giáo án Ngữ văn 8 (Công văn 417) - Tuần 1+2 - Năm 2020-2021

Soạn : 31/ 8/ 2020- Dạy : / 9/ 2020.
Tuần 1 – Chủ đề 1( 6 tiết): VĂN BẢN TỰ SỰ, CHỦ ĐỀ VÀ BỐ CỤC.
Tôi đi học, Trong lòng mẹ, Tính thống nhất về chủ đề của văn bản, Bố cục của văn bản.
A- Mục tiêu cần đạt
1- Kiến thức:
a- Về văn bản:
- Có những kiến thức sơ giản về thể hồi kí.
- Cảm nhận được tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “Tôi” ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời. Thấy được nghệ thuật miêu tả tâm lí trẻ nhỏ ở tuổi đến trường trong một văn bản tự sự qua ngòi bút văn xuôi đầy chất thơ, gợi dư vị trữ tình man mác của Thanh Tịnh.
- Hiểu được tình cảnh đáng thương và nỗi đau tinh thần của n/v chú bé Hồng, cảm nhận được tình thương yêu mãnh liệt của chú đối với mẹ và ý nghĩa giáo dục: những thành kiến cổ hủ nhỏ nhen độc ác không thể làm khô héo tình cảm ruột thịt sâu nặng, thiêng liêng.
- Nắm được cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong hai văn bản tự sự.
b- Về Tập làm văn: 
- Nắm được chủ đề và bố cục của văn bản.
- Những thể hiện của chủ đề và tác dụng của việc xây dựng bố cục.
2- Kĩ năng: 
a- Về văn bản:
- Đọc- hiểu văn bản tự sự( hồi kí) có yếu tố miêu tả và biểu cảm( trữ tình).
- Trình bày những suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân.
- Vận dụng kiến thức về tự sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong VB tự sự để phân tích tác phẩm truyện.
b- Về Tập làm văn:
- Đọc - hiểu và có khả năng bao quát toàn bộ văn bản.
- Trình bày một văn bản( nói, viết) thống nhất về chủ đề
- Sắp xếp các đoạn văn trong bài theo một bố cục nhất định.
- Vận dụng kiến thức về bố cục trong việc đọc- hiểu VB.
3- Thái độ:
- Học tập cách viết văn biểu cảm của Thanh Tịnh. Biết quý trọng những kỉ niệm, nhất là kỉ niệm thời cắp sách đến trường.
- Phản đối, lên án những hủ tục xấu xa, cảm thông sâu sắc với cảnh ngộ của chú bé Hồng.
- Áp dụng những kiến thức đã học vào trong thực tế, biết xác định và duy trì đối tượng trình bày, chọn lựa, sắp xếp các phần sao cho văn bản tập trung nêu bật ý kiến, cảm xúc của mình.
- Áp dụng những kiến thức đã học vào trong thực tế, biết cách xây dựng bố cục VB mạch lạc, phù hợp với đối tượng phản ánh ý đồ giao tiếp của người viết và nhận thức của người đọc.
=> Định hướng năng lực, phẩm chất:
- NL tự học, giải quyết vấn đề, thưởng thức văn học và cảm thụ thẩm mĩ, hợp tác, sáng tạo.
- Phẩm chất: Yêu nước, nhân ái, trách nhiệm, chăm chỉ.
B- Chuẩn bị:
 + Thầy: Giáo án, sgk, sgv, bút dạ, bảng nhóm, phiếu học tập.
 + Trò: sgk, vở ghi, vở chuẩn bị bài.
C- Tổ chức các hoạt động dạy học :
Hoạt động 1: Khởi động.
- Mục tiêu: Tạo tâm thế kết nối vào bài mới.
- Phương pháp và kĩ thuật: Tổ chức trò chơi HỘP QUÀ BÍ MẬT.
- Hình thức: cả lớp.
- Năng lực, phẩm chất hướng tới: 
 + Tư duy sáng tạo.
 + Trách nhiệm.
- Thời gian 5 phút.
 1- Ổn định tổ chức. 
 Kiểm tra bàn ghế, vs, chấn chỉnh thái độ, trang phục, sĩ số.
 2- Kiểm tra bài cũ: nhắc nhở học sinh tinh thần học tập và chuẩn bị bài của môn học .
 3- Khởi động vào bài mới: 	
HĐ của GV
HĐ của HS
Nội dung cần đạt
- Luật chơi: Cả lớp vừa hát chung 1 bài hát: Ngày đầu tiên đi học, vừa chuyển hộp quà có chứa bí mật bên trong. Người cuối cùng khi bài hát kết thúc sẽ mở hộp quà và xem có bí mật gì. Đọc to cho cả lớp biết câu hỏi:
? Em có suy nghĩ gì về nội dung bài hát?
- GV có thể gọi HS giơ tay bổ sung nếu HS không trả lời được.
- Tổng kết trò chơi, biểu dương, cho điểm
- HS thực hiện chơi theo luật
- Bài hát thể hiện tình cảm yêu thương của thầy cô, của mẹ trong ngày đầu tiên đến trường của em bé 
GV dẫn vào bài: Gia đình, nhà trường là hai yếu tố vô cùng quan trọng trong môi trường giáo dục. Trẻ em phát triển có toàn diện hay không cũng phụ thuộc vào hai yếu tố trên. Để giúp các em hiểu được nỗi lòng cha mẹ trong ngày đầu con đến trường, những cảm xúc của chú bé Hồng trong đoạn trích Trong lòng mẹ; hiểu được chủ đề, bố cục một VB tự sự, cô trò ta sẽ đến với tiết 1 của chủ đề bài học hôm nay . 
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới.	
Tiết 1- Văn bản: TÔI ĐI HỌC 
 (Thanh Tịnh)
HĐ của GV
HĐ của HS
Nội dung cần đạt
- Mục tiêu: Nắm được vài nét về tác giả, tác phẩm.
- Phương pháp và kĩ thuật: đặt câu hỏi, học hợp đồng.
- Hình thức: cá nhân, nhóm, cặp đôi.
- Năng lực, phẩm chất hướng tới: 
 + Thu thập thông tin, hợp tác.
 + Chăm chỉ.
- Thời gian: 15 phút.
- GV y/c các nhóm trưng bày sản phẩm.
? Dựa trên hợp đồng đã được giao về nhà:
 + Nhóm 1 lên bảng trình bày nhanh những thông tin đã thu thập của nhóm về tác giả Thanh Tịnh?
 + Gv chốt:	
- GV hd đọc: Giọng nhẹ nhàng, tha thiết. Chú ý giọng ông đốc, mẹ, tôi
+ GV đọc mẫu một đoạn
+ GV cho HS tìm hiểu nghĩa một số từ khó.
? Em hiểu gì về xuất xứ VB Tôi đi học ?
( Gv: Từ biến chuyển của đất trời vào cuối thu và hình ảnh mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường khiến nhà văn nhớ lại những kỉ niệm trong sáng của mình ngày xưa)
? Theo trình tự thời gian hồi tưởng, truyện được chia thành mấy phần?
? Xác định kiểu VB và phương thức biểu đạt của VB?
- Mục tiêu: Hiểu được những kí ức đẹp thời thơ ấu của Thanh Tịnh về buổi tựu trường đầu tiên.
- Phương pháp và KT: KT đặt câu hỏi, chia sẻ cặp đôi.
- Hình thức: cá nhân, cặp đôi.
- Định hướng NL, phẩm chất:
 + Cảm thụ thẩm mĩ, hợp tác.
 + Nhân ái.
- Thời gian : 20 phút.
? Kỉ niệm ngày đầu tiên đến trường của nhân vật “Tôi” được khơi dậy trong khung cảnh hiện tại nào? ( về thời gian và hình ảnh cụ thể ?)
? Vì sao thời gian, không gian đó trở thành kỉ niệm trong tâm trí tác giả?
? Em có nhận xét gì về hình ảnh những đứa trẻ lần đầu đến trường núp dưới nón mẹ?
 ( Gợi ý: Thời gian cuối thu, đặc biệt là hình ảnh đáng yêu của những em nhỏ lần đầu đến trường đã khơi dòng cho hồi tưởng. Nói cách khác, nhân vật Tôi đã thấy chính hình ảnh tuổi thơ của mình qua hình ảnh những đứa trẻ. Khung cảnh hiện tại đã đánh thức kỉ niệm của quá khứ). 
? Trong thời gian, không gian, cảnh vật gợi nhớ ấy thì cảm xúc của nhân vật tôi được diễn tả qua từ ngữ, hình ảnh nào? 
? Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì khi diễn tả cảm xúc của Tôi khi nhớ lại kỉ niệm? TD của biện pháp nghệ thuật ấy ?
( GV dg: Trung tâm của thế giới ấy là cậu học trò nhỏ ngày đầu tiên tới trường, trong lòng nảy nở biết bao ý nghĩ tình cảm xao xuyến mới lạ suốt đời không thể quên).
+ Các nhóm trưng bày sản phẩm.
+ Đại diện nhóm trình bày.
 + Các nhóm bổ sung thông tin.
- 2,3 HS đọc tiếp.
- Tìm hiểu nghĩa một số từ khó.
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
 ( HS: - Đó là hình ảnh đáng yêu).
TL cá nhân
TL cá nhân
I- Đọc và tìm hiểu chung.
1- Tác giả: Thanh Tịnh( 1911- 1988)
- Quê ở Huế.
- Ông sáng tác nhiều thể loại: viết văn, làm thơ, thành công hơn cả là truyện ngắn
- Nét đặc sắc trong sáng tác: Đậm chất trữ tình, toát lên vẻ đằm thắm, tình cảm êm dịu, trong trẻo.
2- Tác phẩm:
a- Đọc và tìm hiểu chú thích
* Đọc: 
* Tìm hiểu chú thích.
b- Tìm hiểu chung về văn bản:
* Xuất xứ:
 Truyện ngắn Tôi đi học được in trong tập “Quê mẹ” (XB 1941).
* Bố cục: 2 phần.
- P1- Từ đầu-> " tưng bừng rộn rã": Khơi nguồn cho dòng hồi tưởng.
- P2- Còn lại: Hồi tưởng về ngày đầu tiên đi học .
* Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt:
- Tự sự.
- Kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm.
II- Phân tích.
1- Khơi dòng cho hồi tưởng.
- Thời gian: "Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc".
- Hình ảnh: Mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu đến trường".
- Cảm xúc nhân vật Tôi khi nhớ lại : vẫn thấy:
 "nao nức, mơn man, tưng bừng, rộn rã".
 cảm giác " như mấy cánh hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng".
 + Dùng những từ láy diễn tả những rung động tha thiết và niềm vui háo hức trong tâm hồn nhân vật bất chấp bao năm tháng đã đi qua.
+ Điệp ngữ " hằng nămlòng tôi lại", " mỗi lần thấy lòng tôi lại" diễn tả sức sống lâu bền của kỉ niệm.
 + Biện pháp so sánh thể hiện cảm xúc trẻ trung trong sáng, tạo nên chất thơ man mác khi sống lại kỉ niệm. 
=> Tất cả như dẫn người đọc vào một thế giới đầy ắp những sự việc, những con người, những tâm tư, tình cảm đẹp đẽ, trong sáng rất đáng nhớ.

Hết tiết 1: - Học, nắm chắc kiến thức về tác giả Thanh Tịnh, những kiến thức của phần tìm hiểu chung và phần 1- Hình ảnh khơi nguồn cho kí ức của Thanh Tịnh
 - Chuẩn bị tìm hiểu tiếp phần còn lại.
Tiết 2- Văn bản TÔI ĐI HỌC. 
- Mục tiêu: Hiểu được những kí ức trong sáng thời thơ ấu của Thanh Tịnh trên đường tới trường, trên sân trường và trong lớp học.
- Phương pháp và KT: KT đặt câu hỏi, chia sẻ cặp đôi.
- Hình thức: cá nhân, cặp đôi.
- Định hướng NL, phẩm chất:
 + Cảm thụ thẩm mĩ, hợp tác.
 + Nhân ái.
- Thời gian : 35 phút.
? Cảm xúc của nhân vật Tôi diễn ra trong những vùng không gian, kết hợp với thời gian nào?
 ( Dự kiến: Cảm xúc của nhân vật Tôi diễn ra trên đường tới trường, ở sân trường, vào lớp học.
? Trên đường cùng mẹ tới trường nhân vật tôi đã nhận thấy cảnh vật xung quanh và tâm trạng mình ntn?
( Gv: Có thể nói đi học là một sự kiện vô cùng lớn lao đối với cậu bé. Có lẽ đây là lần đầu tiên cậu bước vào thế giới mới lạ, được tập làm người lớn. Cho nên vẫn là con đường ấy, vẫn là chính mình thôi, thế mà tất cả đều thay đổi một cách lạ lùng).
? Trong cái thế giới quen mà lạ đó, cậu bé cảm nhận về sự thay đổi của bản thân mình ntn? Sự thay đổi của cậu bé diễn ra trong nhận thức hay về thể xác?
( Gv: Mặc dù cảm thấy lớn lên, trang trọng và đứng đắn nhưng thật ra Tôi vẫn còn nhỏ lắm, cho nên Tôi vẫn thèm được tự nhiên, nhí nhảnh như các học trò đi trước.
- Quan sát đoạn văn " Trong chiếc áo vải dù đen dài"-> " lướt ngang trên ngọn núi". 
Nhìn đám học trò đi trước ôm sách vở, bút thước không lộ vẻ khó khăn, cậu muốn thử sức: xin mẹ cho cầm bút thước).
? Em hiểu gì về nhân vật tôi qua hành động " ghì thật chặt" hai quyển vở mới trên tay và "muốn thử sức"?
? Em có suy nghĩ gì về ý nghĩ của nhân vật Tôi : "Chắc chỉ có những người thạo mới cầm nổi bút thước" và hình ảnh so sánh " Ý nghĩ ấy thoáng qua...... như làn mây"?
? Trong những cảm nhận mới mẻ trên con đường làng đến trường nhân vật Tôi đã tự bộc lộ đức tính gì của mình?
? TL: Trong dòng hồi tưởng, nhân vật Tôi đã hồi tưởng lại tâm trạng nao nức, tưng bừng và sự cảm nhận rất mới mẻ về bản thân mình trên con đường đến trường, trong vòng tay âu yếm của mẹ).
- Quan sát phần VB tiếp theo:
? Cảnh tượng sân trường Mĩ Lí lưu lại ntn trong tâm trí tôi? Cảnh tượng được nhớ lại có ý nghĩa gì ?
? Mái trường được nhân vật ''tôi''cảm nhận như thế nào:
- Trước khi đi học?
- Khi đi học?
 ? Đình làng là nơi thiêng liêng để thờ cúng, cất giấu nhiều điều bí ẩn. Dùng hình ảnh so sánh có tác dụng gì?
? Tâm trạng cậu bé được bộc lộ ntn:
- Khi nhìn ngôi trường?
- Khi nhìn bạn bè lần đầu đến trường?
- Khi nghe hồi trống thúc giục học sinh vào lớp và khi nghe ông đốc gọi tên học sinh vào lớp?
? Em đọc được những ý nghĩ nào từ hình ảnh so sánh ấy?
? TL: Tâm lí cậu bé lần đầu tiên đến trường diễn biến ntn?
? Nhân vật ông đốc được nhân vật “Tôi” nhớ lại qua những chi tiết nào ?
? Từ đó cho ta thấy hình ảnh ông đốc hiện lên ntn? Tác giả nhớ lại ông đốc với tình cảm ntn?
? Trong tâm trạng ấy, nhân vật Tôi cảm nhận về mẹ cũng như các bậc phụ huynh khác ntn?
? Cảm nhận về mái trường, ông đốc, và các bậc phụ huynh đã cho thấy ý nghĩa nào toát lên? 
( GV: Tóm lại: Trong đoạn trích, nhân vật “Tôi” có cảm nhận trong sáng, tốt đẹp về lần đầu tiên đến trường. Nó báo hiệu cậu có những ngày hạnh phúc ở mái trường này).
- Theo dõi đoạn cuối:
? Bước vào lớp, nhân vật “Tôi” có những cảm nhận và khám phá mới gì ?
? Nhân vật “Tôi” có những thay đổi gì về cảm giác ?
? Hình ảnh kết thúc truyện là : Một con chim non liệng đến bên .bay cao" có đơn thuần là hình ảnh mang nghĩa thực không?
( Gv: Hình ảnh chú chim xuất hiện cuối bài là hình ảnh đẹp giàu ý nghĩa. Cánh chim ấy gợi nhớ, gợi tiếc những ngày trẻ thơ chơi bời tự do đi bẫy chim khiến cậu thèm thuồng). 
? Tiếng phần và dòng chữ của thầy giáo " Tôi đi học" có ý nghĩa gì?
( GV: Dòng chữ " Tôi đi học" vừa khép lại bài văn vừa mở ra 1 thế giới mới, bầu trời mới, một khoảng không gian mới, một giai đoạn mới trong cuộc đời mỗi đứa trẻ: học tập).
? Em hãy khái quát NT nổi bật của VB? 
? Nêu nội dung VB?
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
2- Hồi tưởng về ngày đầu đến trường 
a- Cảm nhận của nhân vật “Tôi” trên đường tới trường cùng mẹ.
- Cảm nhận về cảnh vật: “ Con đường mọi hôm quen, hôm nay tự nhiên thấy lạ”.
 Cảnh vật xung quanh đều thay đổi vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học.
- Cảm nhận về bản thân:
 + Sẽ không lội sông, thả diều.
 + Không ra đồng nô đùa nữa.
 + Thấy mình trang trọng và đứng đắn.
-> Đây chính là sự thay đổi trong nhận thức. Bản thân cậu bé tự thấy mình lớn lên và bắt đầu có những suy nghĩ nghiêm túc về việc học hành. 
 + Hành động "ghì thật chặt hai quyển sách", muốn thử sức( xin mẹ cho cầm bút thước)-> Cậu bé có ý chí tự lực trong học tập ngay từ buổi đầu. Cậu muốn được chững chạc như bạn không thua kém bạn.
 + Ý nghĩ non nớt, ngây thơ nhưng lại bộc lộ nhận thức của cậu bé về một nhiệm vụ mới.
 Hình ảnh so sánh như muốn biểu hiện nét dịu dàng trong sáng và khát vọng vươn tới của một tâm hồn trẻ thơ.
-> Yêu việc học tập, yêu quý bạn bè mái trường và quê hương.
b- Cảm nhận của nhân vật Tôi khi đứng giữa sân trường.
* Cảnh sân trường.
- Sân trường dày đặc cả người .
- Người nào cũng quần áo sạch sẽ, gọn gàng, mặt cũng vui tươi sáng sủa.
-> + Cảnh tượng phản ánh không khí của ngày khai trường diễn ra ở nước ta.
 + Thể hiện tinh thần hiếu học của nhân dân ta.
 + Bộc lộ tình cảm sâu nặng của tác giả với mái trường tuổi thơ.
* Cảm nhận về mái trường.
- Trước đó : Thấy xa lạ, cao ráo, sạch sẽ hơn các nhà khác trong làng.
- Bây giờ : Thấy vừa xinh xắn, oai nghiêm như cái đình làng Hoà Ấp.
-> Hình ảnh so sánh diễn tả cảm xúc thiêng liêng về mái trường; đề cao tri thức của con người trong trường học; thể hiện tâm trạng hồi hộp rất thực, rất điển hình đối với tuổi thơ trong buổi tựu trường đầu tiên. 
* Tâm trạng:
- Khi nhìn ngôi trường: Lo sợ, vẩn vơ.
- Nhìn bạn bè: Họ như con chim non đứng bên bờ tổ, nhìn quãng trời rộng muốn bay những còn ngập ngừng e sợ.
- Khi hồi trống thúc vang dội:
 + Cậu cảm thấy mình chơ vơ; cảm thấy tim ngừng đập khi nghe ông đốc gọi đến tên, giật mình lúng túng; thấy nặng nề khi rời tay mẹ; khóc nức nở.
 + Các bạn cũng vụng về, lúng túng như mình, sức mạnh dìu các cậu tới trước, hai chân cứ dềnh dàng mãi, toàn thân run run theo nhịp bước; khóc thút thít. 
->+ Miêu tả sinh động hình ảnh và tâm trạng các em nhỏ lần đầu tới trường học.
 + Đề cao sức hấp dẫn của trường học.
 + Thể hiện khát vọng bay bổng của tác giả với trường học.
=> Tâm lí cậu bé có sự chuyển biến phức tạp( từ lo sợ vẩn vơ đến bỡ ngỡ, ngập ngừng rồi vụng về lúng túng cao hơn hết là khóc nức nở) nhưng rất phù hợp với tâm lí trẻ thơ khi lần đầu tiên đến với ngôi trường mới.
* Cảm nhận về ông đốc.
- Gọi tên các bạn vào lớp.
- Nhìn các bạn bằng cặp mắt hiền từ, cảm động.
- Nói sẽ ( nhẹ nhàng).
- Tươi cười nhẫn nại.
=> + Hình ảnh người thầy rất từ tốn, bao dung, yêu mến trẻ.
 + Tình cảm của nhân vật “Tôi” với ông đốc là sự quý trọng, tin tưởng, biết ơn.
* Cảm nhận về người lớn:
Với bàn tay âu yếm yêu thương, sự săn sóc vỗ về an ủi luôn sát cánh bên con, động viên an ủi.
=> Tất cả là thái độ, trách nhiệm tấm lòng của gia đình, nhà trường đối với thế hệ tương lai. Đó là một môi trường giáo dục lí tưởng, ấm áp, nguồn nuôi dưỡng các em khôn lớn, trưởng thành.
c- Cảm nhận của nhân vật “Tôi” trong lớp học.
- Cảm thấy : lạ (vì bước vào lớp là bước vào thế giới mới khác những lần chơi ở đồng làng).
- Khám phá được :
+ Bằng khứu giác: Mùi hương lạ.
+ Bằng thị giác : Nhìn thấy hình vẽ treo trên tường cũng thấy lạ, thấy hay, nhìn bàn ghế, nhìn thấy các bạn, nhìn thấy con chim
+ Bằng thính giác : Nghe tiếng chim hót, tiếng phấn viết trên bảng.
=> Dùng nhiều giác quan để khám phá thế giới mới lạ là lớp học.
- Thay đổi về cảm giác.
 + Trước đó: Xa lạ, bỡ ngỡ, rụt rè, lúng túng.
 + Bây giờ: Gần gũi bắt đầu mạnh dạn, tự tin quan sát xung quanh( lạm nhận chỗ ngồi là của riêng mình, không cảm thấy xa lạ với bạn bên cạnh), chủ động vòng tay, nghe thầy, nhìn thầy và bắt đầu lẩm nhẩm đánh vần-> nảy sinh những cảm giác quyến luyến với thầy, với bạn.
=> Nhân vật “Tôi” đã có sự thay đổi lớn về cảm xúc, đã bắt đầu cảm thấy ngôi trường trở nên thân quen, gần gũi với mình.
- Hình ảnh: Một con chim non liệng đến bên bay cao:
 + Là hình ảnh thực của con chim hót bên cửa sổ lớp học.
 + Là hình ảnh gợi nhớ quá khứ: gợi nhớ, gợi tiếc những ngày trẻ thơ chơi bời tự do đi bẫy chim.
- Tiếng phấn và dòng chữ của thầy giáo như lời nhắc nhở, níu giữ, đưa cậu về với thực tại. 
III- Tổng kết:
1- Nghệ thuật:
- Nghệ thuật miêu tả tinh tế diễn biến tâm trạng thông qua miêu tả, tự sự và biểu cảm.
- Truyện được bố cục theo dòng hồi tưởng của nhân vật Tôi về thời gian của buổi tựu trường.
- Giọng điệu trữ tình trong sáng (giàu chất thơ).
2- Nội dung:
- Cảm giác mới lạ, trong sáng của nhân vật Tôi trong ngày đầu tiên đến trường.
- Tình cảm trìu mến của người lớn với trẻ nhỏ.
 Hết tiết 2: - Học, nắm chắc những kí ức của Thanh Tịnh về buổi tựu trường đầu tiên: Trên đường tới trường, giữa sân trường và trong lớp học.
 - Chuẩn bị tìm hiểu những câu hỏi đọc hiểu văn bản Trong lòng mẹ.
Tiết 3:
Văn bản: TRONG LÒNG MẸ 
( Trích Những ngày thơ ấu- Nguyên Hồng)	
HOẠT ĐỘNG CỦA GV 
HĐ CỦA HS
YÊU CẦU CẦN ĐẠT
- Mục tiêu: Nắm được vài nét về tác giả, tác phẩm.
- Phương pháp và kĩ thuật: 
 Kĩ thuật phòng tranh, đặt câu hỏi.
- Hình thức: nhóm, cá nhân.	
- Định hướng NL: Hình thành NL tự học, giao tiếp ngôn ngữ.
- Thời gian: 20 phút.
? Dựa trên nhiệm vụ đã được giao về nhà, các nhóm trưng bày sản phẩm tranh:
 + Nhóm 2 trình bày nhanh những thông tin đã thu thập của nhóm về tác giả: Quê hương, cuộc đời, phong cách viết, ảnh hưởng từ tài năng của nhà văn ?
 - GV cho HS quan sát ảnh nhà văn Nguyên Hồng.
- Gv chốt vài nét về tác giả:
? Tác phẩm thuộc thể loại nào?
? Nêu những hiểu biết của em về hồi kí ?
( Dự kiến: Là thể văn được dùng để ghi lại những sự việc có thật xảy ra trong cuộc đời một con người- thường là tác giả).
? Những ngày thơ ấu được kết cấu ntn?
? Em hiểu gì về nội dung của hồi kí này?
- Gv hd: Khi đọc chú ý giọng đọc phù hợp với tâm trạng và giọng điệu của từng nhân vật khác nhau.
- GV đọc mẫu, gọi 2-3 HS lên đọc tiếp.
? Hãy tóm tắt đoạn trích ?
- GV giải thích một số từ khó.
? Em hãy nêu xuất xứ đoạn trích Trong lòng mẹ?
? Nhân vật chính là ai?
? Quan hệ giữa nhân vật chính và tác giả được hiểu ntn?
(Dự kiến : Nhân vật chính trong hồi kí chính là tác giả- nhà văn Nguyên Hồng. Vì đặc điểm của hồi kí là tác giả ghi lại chuyện đã xảy ra của chính mình).
? Xác định phương thức biểu đạt?
? Văn bản có thể chia làm mấy phần ?
- Mục tiêu : Hiểu hoàn cảnh tội nghiệp của chú bé Hồng và bước đầu thấy tình yêu thương mẹ của chú bé.
- Phương pháp và KT: KT đặt câu hỏi.
- Hình thức: Cá nhân, cặp đôi.
- Định hướng NL: cảm thụ thẩm mĩ.
- Thời gian : 10 phút.
? Vb giới thiệu chú bé Hồng rơi vào tình cảnh như thế nào ?
? Tình cảnh ấy tạo nên thân phận bé Hồng ntn?
? Em có nhận xét gì về cảnh ngộ của chú bé?
( Gv : Không chỉ thiếu tình yêu thương của một mái ấm gia đình có cha có mẹ mà còn luôn bị người thân xúc phạm một cách độc ác). 
+ Các nhóm trưng bày sản phẩm.
+ Đại diện nhóm 2 trình bày.
 + Các nhóm bổ sung thông tin.
HS trả lời theo sgk.
TL cá nhân
TL cá nhân
HS tóm tắt
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
I- Đọc và tìm hiểu chung.
1- Tác giả:
- (1918-1982), tên khai sinh là Nguyễn Nguyên Hồng, quê ở Nam Định, sống chủ yếu ở Hải Phòng.
- Là một trong những nhà văn có tuổi thơ ấu thật bất hạnh, cay đắng ( Tuổi thơ cay đắng ấy được ghi lại bằng tập hồi kí cảm động " Những ngày thơ ấu").
 Ông được coi là nhà văn của những người lao động cùng khổ- lớp người dưới đáy XH. (Ngòi bút của ông khi viết về họ thường bộc lộ niềm yêu thương sâu sắc mãnh liệt, niềm trân trọng những vẻ đẹp đáng quý).
- Văn xuôi của ông giàu chất trữ tình, cảm xúc tha thiết, tình cảm chân thành.( Đó là văn của một trái tim nhạy cảm, dễ bị tổn thương, dễ rung động đến cực điểm với nỗi đau và niềm hạnh phúc bình dị của con người).
- Năm 1996 được truy tặng giải thưởng HCM
* Các tác phẩm chính : Bỉ vỏ, Những ngày thơ ấu
2- Tác phẩm " Những ngày thơ ấu"
* Thể loại: Hồi kí( Tiểu thuyết tự thuật- tự truyện)
* Kết cấu: gồm 9 chương.
* Nội dung: Hồi kí Những ngày thơ ấu viết về tuổi thơ cay đắng của tác giả. 
 Từ cảnh ngộ và tâm sự của chú bé Hồng, tác giả cho thấy bộ mặt lạnh lùng của một XH chỉ trọng đồng tiền, đầy những thành kiến cổ hủ, thói nhỏ nhen ích kỉ, độc ác của đám thị dân tiểu Tư sản khiến cho tình máu mủ ruột thịt cũng thành khô héo.
3- Đoạn trích: Trong lòng mẹ..
a- Đọc và tìm hiểu chú thích.
* Đọc- tóm tắt.
 Tóm tắt đoạn trích.
- Trong cuộc trò chuyện, bà cô bé Hồng tìm cách rèm pha, gieo rắc những ý nghĩ xấu để bé Hồng khinh miệt mẹ nhưng bé Hồng càng thương mẹ và căm giận những cổ tục trong XH cũ.
- Bé Hồng gặp lại mẹ, cậu cảm thấy vô cùng sung sướng, hạnh phúc.
* Tìm hiểu chú thích (SGK-19-20).
b- Tìm hiểu chung:
* Xuất xứ: Đoạn trích Trong lòng mẹ trích từ chương IV của tập hồi kí.
* Nhân vật chính: Bé Hồng.
* PTB đạt: TS + BC + MT
* Bố cục: Gồm 2 phần.
- P1: Từ đầu-> “Người ta hỏi đến chứ ”: Cuộc đối thoại giữa bà cô và bé Hồng.
- P2: Còn lại : Cuộc gặp gỡ giữa hai mẹ con bé Hồng.
II- Phân tích.
1- Tình cảnh của chú bé Hồng.
- Cha nghiện ngập chết sớm( sớm mồ côi cha).
- Mẹ nghèo túng phải tha hương cầu thực gần 1 năm không tin tức ( thiếu tình thương của mẹ).
- Phải sống nhờ nhà bà cô ruột lạnh lùng, thâm hiểm, luôn ghẻ lạnh cháu.
-> Bé Hồng sống trong cô độc, đau khổ, luôn khao khát tình thương của mẹ. 
=> Cảnh ngộ rất đáng thương.
Hết tiết 3: - Học, nắm chắc kiến thức về tác giả Nguyên Hồng, kiến thức trong tìm hiểu chung và Tình cảnh tội nghiệp của chú bé Hồng.
 - Chuẩn bị tìm hiểu tiếp phần còn lại.
Tiết 4: 
- Mục tiêu: Hiểu được tình cảm của chú bé Hồng với người mẹ đáng thương.
- Phương pháp và KT: KT đặt câu hỏi.
- Hình thức: cá nhân
- Định hướng NL, phẩm chất:
 + Cảm thụ thẩm mĩ, trình bày một phút.
 + Nhân ái.
- Thời gian: 35 phút
? Lời nói thứ nhất của bà cô với bé Hồng là gì?
? Em cảm nhận gì về lời nói đó?
(dg: Nụ cười và câu hỏi của bà cô có vẻ quan tâm, thương đứa cháu mồ côi lại kích thích đúng vào tâm lí đứa trẻ thiếu thốn tình thương của mẹ sau bao ngày xa cách. Ai mà không nghĩ rằng đó là một bà cô tốt bụng, thương anh chị, thương đứa cháu mồ côi
? Trước lời nói thứ nhất của bà cô, bé Hồng có suy nghĩ, cảm xúc gì?
? Nhưng nhận ra ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô, thái độ của chú bé ntn?
? Nhận xét phản ứng của chú bé?
( dg: Chú bé hiểu đó chỉ là những lời nói, những rắp tâm tanh bẩn hòng gieo vào đầu óc non nớt của chú những ý nghĩ để chú khinh miệt mẹ mình, cho nên chú chỉ cúi đầu không đáp).
? Lời nói tiếp theo của bà cô là gì? Em nhận xét gì về lời nói ấy?
( dg: Lời nói thứ hai chẳng khác gì lưỡi dao cứa vào da thịt chú bé. Bà ta tươi cười đấy, giả bộ thân tình đấy nhưng đang bắt đầu trò chơi tai ác với chính người thân nhỏ bé, đáng thương của mình. Dù biết rằng mẹ chú ăn vận rách rưới, mặt mày xanh bủng ngồi cho con bú ở chợ, bà ta vẫn cứ " tươi cười" kể cho chú bé nghe chuyện đó nhằm xoáy sâu vào nỗi đau của chú bé đáng thương).
? Bé Hồng có thái độ như thế nào trước lời ấy?
? Sự im lặng của chú bé chứng tỏ điều gì?
? Lời nói thứ ba của bà cô là gì? Em có nhận xét gì về lời nói ấy?
( dg: Mẹ bé Hồng là người phụ nữ trẻ, khát khao hạnh phúc nhưng đành chấp nhận chôn vùi tuổi xuân trong cuộc hôn nhân miễn cưỡng không tình yêu. Người chồng nghiện ngập rồi chết bên bàn đèn thuốc phiện, để lại sự nợ nần, cùng túng lên vai người vợ trẻ. Người phụ nữ ấy chưa đoạn tang chồng đã chửa đẻ với người khác nên không được định kiến XH Pk hẹp hòi chấp nhận, đành bỏ lại con cho họ hàng để tha hương kiếm sống. Cho nên nhắc đến hai tiếng “ em bé” là bà cô cố tình xoáy vào trong tim Hồng nỗi đau để chú bé ruồng rẫy, khinh miệt mẹ).
? Khi bà cô cố tình ngân dài hai tiếng Em bé, Hồng tỏ thái độ ntn?
? Những giọt nước mắt của chú bé có phải là nước mắt tủi hổ vì mẹ chú đã làm những việc xấu xa?
? Hãy tìm chi tiết chứng tỏ sự căm tức của chú bé với cổ tục PK? Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ và tác dụng của cách diễn đạt đó?
( Gv: Chính tình thương và niềm tin với mẹ đã xui khiến người con có hiếu ấy suy nghĩ sâu hơn, xúc cảm rộng hơn. Từ cảnh ngộ riêng của mẹ, từ những lời lẽ kích động của người cô, bé Hồng nghĩ tới những cổ tục, căm giận cái XH cũ kĩ đầy đố kị, thành kiến độc ác)
? Nhận xét về nghệ thuật xây dựng nhân vật và tác dụng nghệ thuật ấy của tác giả? 
( Qua cuộc đối thoại với bà cô, em hiểu bà cô là hình ảnh đại diện cho tư tưởng nào? Tâm trạng chú bé Hồng diễn biến theo chiều hướng ra sao)?
 ( GV: và những cung bậc cảm xúc của bé Hồng trước bà cô ta thấy được nỗi đau thấm thía của Hồng đồng thời trân trọng một bản lĩnh cứng cỏi, một tấm lòng thiết tha của một con người rất mực yêu thương, tin tưởng vào mẹ). 
? Bé Hồng gặp mẹ trong hoàn cảnh nào ?
? Thoáng thấy người ngồi trên xe kéo giống mẹ, Hồng đã có hành động gì?
? Hành động của chú bé chứng tỏ điều gì?
? Bé Hồng suy nghĩ gì nếu người quay lại không phải là mẹ ? 
? Nỗi thất vọng của chú được hình dung qua chi tiết nào? Tác giả sử dụng nghệ thuật gì khi diễn tả cảm giác ấy?
? Khi gặp mẹ, hình ảnh bé Hồng được đặc tả bằng những chi tiết nào? Khi được mẹ kéo tay, xoa đầu, thái độ tình cảm của chú bé ntn?
? Những chi tiết đó biểu hiện điều gì?
? Lần này bé Hồng cũng khóc. Tiếng khóc ấy biểu hiện điều gì? Có khác với tiếng khóc khi đối thoại với bà cô không?
( GV: Dường như bao nhiêu sầu khổ dồn nén không được chia sẻ trong suốt thời gian xa mẹ dài đằng đẵng lúc này bỗng vỡ oà).
? Ngồi trong lòng mẹ, bé Hồng có dịp quan sát mẹ, hình ảnh mẹ hiện lên ntn qua quan sát của chú bé?
? Chú bé có cảm giác ntn khi được ở trong lòng mẹ?
( GV: Từ những cảm giác đê mê, sung sướng của chú bé khi nằm trong lòng mẹ, nhà văn đã nêu lên những nhận xét khái quát đầy xúc động về sự êm dịu vô cùng của người mẹ trên đời: " Phải bé lại và lăn vào lòng mẹ.vô cùng". Dường như mọi giác quan của chú bé đều thức dậy và mở ra để cảm nhận tận cùng những cảm giác rạo rực sung sướng cực điểm khi nằm trong lòng mẹ, tận hưởng cái êm dịu vô cùng đó của người mẹ)
? Đoạn văn này tác giả dùng phương thức biểu đạt nào? Tác dụng?
? Trong lòng mẹ, những lời lẽ xúc xiểm xấu xa của bà cô có còn đọng chút nào trong tâm trí cậu bé không?
- Cho hs quan sát tranh :
? Hãy quan sát bức tranh và trình bày những ấn tượng, cảm xúc của em về bức tranh đó ?
 ( Dự kiến : Đây thực sự là những cảm giác mơn man, ngây ngất, đắm say mà vô cùng êm dịu của quan hệ máu mủ ruột thịt mà những đứa trẻ bất hạnh không dễ gì có được. Hình ảnh chú bé Hồng trong lòng mẹ là hình ảnh về một thế giới đang bừng nở, hồi sinh, một thế giới dịu dàng ăm ắp tình người. Sống trong thế giới đó chú bé Hồng bồng bềnh trong cảm giác sung sướng, rạo rực, ru mình trong tình mẹ êm dịu, tự hào hãnh diện. Cái cảm giác mình bé lại- hay niềm khao khát được bé lại để làm nũng mẹ, được hưởng sự vuốt ve, chiều chuộng của mẹ cứ lâng lâng, tiếp nối khiến chú bé như đang sống trong mơ vậy).
? Những đặc sắc về nghệ thuật đoạn trích?
? Nêu nội dung đoạn trích?
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
TL cá nhân
HS miêu tả, bình theo tranh:
TL cá nhân
TL cá nhân
2- Tình cảm của chú bé với mẹ.
a- Trước khi gặp mẹ- trong cuộc đối thoại với bà cô.
Thái độ, cử chỉ, lời nói của bà cô
Tâm trạng bé Hồng
* Ban đầu: gọi tôi đến bên cười hỏi: Hồng, mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
-> Lời nói có vẻ quan tâm, thương đứa cháu mồ côi.
* Lời nói thứ hai: Sao lại không? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu.
-> Lời nói chứa đựng sự giả dối, ác ý.
* Lời nói thứ ba: bà cô cố tình ngân dài hai tiếng “em bé”.
-> Cố ý khoét sâu vào nỗi đau của chú bé, gieo rắc tư tưởng xấu để chú bé khinh miệt mẹ.
-> Nhân vật bà cô hiện lên qua cử chỉ, lời nói. => Bà ta là hình ảnh về xhpk, đại diện cho những thành kiến phi nhân đạo- sản phẩm của những định kiến hẹp hòi với người phụ nữ trong XHPK bấy giờ.
- Nhớ tới vẻ mặt rầu rầu và sự hiền từ của mẹ, nghĩ tới cảnh thiếu thốn một tình thương, cậu bé toan trả lời có. 
- Nhận ra ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô: chú cúi đầu không đáp. 
-> Đây là một phản ứng thông minh xuất phát từ tình cảm và lòng yêu thương mẹ bởi Bé Hồng đã nhận ra dụng ý của bà cô.
- Im lặng, cúi đầu xuống đất, lòng thắt lại, khoé mắt cay cay
-> Sự im lặng là nỗi đau buộc phải nén lại.
- Nước mắt ròng ròng chan hoà ở cằmở cổ; cười dài trong tiếng khóc.
-> Đó là những giọt nước mắt của tình thương, sự cảm thông với mẹ và sự căm tức, phẫn uất với cổ tục PK đã đày đoạ mẹ; cả nỗi đau buộc phải kìm nén lại của chú bé:
" Giá những cổ tụcvồ ngay.cắn, nhai, nghiến cho kì nát vụn mới thôi".
 -> Sử dụng hàng loạt những động từ mạnh với mức độ ngày càng tăng nhằm thể hiện thái độ căm tức chế độ cũ tới cao độ và tình thương mẹ vô vàn của chú bé. 
-> Bé Hồng hiện lên qua diễn biến tâm trạng => Tâm trạng bé Hồng diễn biến theo chiều hướng từ thấp lên cao: Càng căm tức cổ tục XH cũ đã đày đoạ mẹ, chú bé càng thể hiện tình yêu thương sâu nặng dành cho mẹ.
b- Khi gặp mẹ .
- Trên đường đi học về.
- Thoáng thấy bóng người giống mẹ: Hồng đuổi theo, gọi bối rối.
-&