Hướng dẫn tự học Ngữ Văn 7 - Tuần 2

 Tuần: 2 
Tiết: 5,6 
 CUỘC CHIA TAY CỦA NHƯNG CON BÚP BÊ
 - Khánh Hoài-
 I- Đọc - Tìm hieåu chung
1 Đọc: đọc diễn cảm, rõ ràng, có cảm xúc, thể hiện được tình cảm của hai anh em.
2. Tìm hiểu
? Nêu 1 số nét chính về tác giả, tác phẩm và bố cục của văn bản?
a. Tác giả: Khánh Hoài
b. Tác phẩm
Trích tuyển tập thơ, văn được giải thưởng trong cuộc thi viết về quyền trẻ em
Bố cục :Gồm 3 phần:
+ Thành – Thuỷ chia đồ chơi và búp bê. 
+ Thuỷ chia tay cô giáo và lớp học.
+ Thành–Thuỷ chia tay nhau.
II - Tìm hiểu văn bản
1. Thành – Thuỷ chia đồ chơi và búp bê
a. Tâm trạng của hai anh em
Tâm trạng của hai anh em Thành – Thuỷ như thế nào? Tìm những chi tiết thể hiện tâm 
trạng của hai anh em?
- Thuỷ: Run bần bật, kinh hoàng, tuyệt vọng, 
- Thành: Cắn chặt môi, nước mắt tuôn như suối.
 Tâm trạng buồn bã, đau đớn, khổ sở và bất lực.
b. Tình cảm của hai anh em
Tìm những chi tiết thể hiện tình cảm của hai anh em?
- Thủy: vá áo cho anh, bắt con Vệ Sĩ gác cho anh.
- Thành: chiều nào cũng đón em, nhường đồ chơi cho em.
 Tình yêu thương, gắn bó và luôn quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau.
2. Thuỷ chia tay cô giáo và lớp học.
Thái độ của cô giáo và các bạn ntn khi biết hoàn cảnh của Thuỷ? Tìm các chi tiết nói lên 
điều đó?
- Thái độ của cô giáo, bạn bè:
+ Ngạc nhiên, đau xót, cảm thông với nỗi bất hạnh của Thuỷ.
+ Thuỷ không nhận bút và sổ: Thuỷ không được đi học nữa.
(Mất quyền cơ bản của trẻ em).
Việc miêu tả cảnh vật đối lập với tâm trạng của hai anh em khi hai anh em rời khỏi lớp 
học có ý nghĩa như thế nào?
+ Cảnh vật khi hai anh em rời khỏi lớp: Tươi đẹp.
 Đau xót, thương tâm cực độ.
3. Thành - Thuỷ chia tay nhau
Trong cảnh Thành – Thuỷ chia tay nhau, em thấy chi tiết nào làm cho con cảm động? 
Vì sao? Qua đó em cảm nhận được điều gì? Em có t/c ntn với Thuỷ?
+ Thuỷ đặt con búp bê Vệ Sĩ, con búp bê Em Nhỏ lại để nó gác đêm cho anh.
+ Thuỷ nhắc anh khi nào áo rách, em sẽ vá cho...
 1 Thuỷ là cô bé ngoan và đầy nhân hậu.
III- Tổng kết
1.Nghệ thuật
-Xây đựng tình huống tâm lí.
-Ngôi kể thứ nhất theo trình tự sự việc.
- Kết hợp tự sự, miêu tả, biểu cảm.
2. Nội dung: Ghi nhớ - Sgk tr.27
 ******************************
Tuần: 2 
Tiết: 6
 BỐ CỤC TRONG VĂN BẢN
I. Bố cục và những yêu cầu về bố cục trong văn bản 
 1. Bố cục của văn bản 
 a. Tìm hiểu ví dụ 
 - Lá đơn viết lộn xộn, nội dung không xếp theo thứ tự nội dung khó hiểu. 
- Cần xếp lại các ý, nội dung theo một trình tự, hệ thống, rành mạch hợp lí 
 Cần có bố cục. 
2. Những yêu cầu về bố cục trong văn bản 
 a. Tìm hiểu ví dụ 
HS đọc hai Vb “ Ếch ngồi đáy giếng”và “Lợn cưới áo mới” Hai câu chuyện trên đã có 
bố cục chưa?
 Hai câu chuyện trên chưa có bố cục
Cách kể chuyện như trên bất hợp lí ở chỗ nào?
- Nội dung lộn xộn, trật tự các câu không hợp lí, mỗi đoạn không tập trung 1 ý thống 
nhất, ý của hai đoạn không phân biệt. 
- Câu chuyện không nêu bật được yếu tố phê phán và gây cười.
Theo em, nên sắp xếp bố cục hai câu chuyện trên như thế nào?
- Cần xếp lại các ý, nội dung theo một trình tự, hệ thống, rành mạch hợp lí 
 Cần có bố cục. 
 3. Các phần của bố cục 
Hãy nêu nhiệm vụ của ba phần trong VB miêu tả và văn bản tự sự?
* Văn bản tự sự.
MB: giới thiệu chung về nhân vật và sự kiện.
TB: diễn biến và sự phát triển của sự việc, câu chuyện.
KB: kết thúc câu chuyện.
* Văn bản miêu tả.
MB: nêu khái quát đối tượng được tả.
TB: miêu tả chi tiết (cảnh, người, vật)
KB: nhận xét, cảm nghĩ của người viết về đối tượng được tả.
Có cần phân biệt rõ ràng nhiệm vụ của mỗi phần không ? Vì sao?
- Có. Để tránh sự trùng lặp và tạo sự rành mạch, hợp lí cho văn bản.
Có bạn nói rằng phân mở bài chỉ là sự tóm tắt, rút gọn của phần TB, phần KB chẳng 
qua chỉ là sự lặp lại môt lần nữa của phần MB . Nói như vậy đúng không ? Vì sao?
- Không đúng vì: 
 2 + Mở bài: Không chỉ giới thiệu mà còn làm cho người nghe đi vào bài một cách hứng 
thú. 
 + Kết bài: Còn tạo ấn tượng cho người đọc, người nghe. 
 - Một vb rõ ràng, mạch lạc thường gồm 3phần
II. Luyện tập 
Bài tập 2:
Hãy ghi lại bố cục của truyện “Cuộc chia tay của những con búp bê”. Bố cục ấy theo em 
đã rành mạch, hợp lý chưa có thể kể câu chuyện ấy theo một bố cục khác được không? 
- MB :“mẹ tôi  khóc nhiều” - giới thiệu hoàn cảnh bất hạnh của hai anh em.
-TB : “Đêm qua  cảnh vật”- Cảnh chia đồ chơi của hai anh em.
- KB: phần còn lại - cuộc chia tay đầy xúc động của hai anh em. 
Bố cục của truyện rành mạch, hợp lý. 
 Bài tập 3:
Đọc yêu cầu bài tập 3. Nhận xét về bố cục bản báo cáo? Bố cục chưa hợp lớ vì các 
phần, các đoạn nội dung chưa thống nhất chặt chẽ. Em có thể bổ sung thêm điều gì?
- Bố cục đó chưa hợp lí. 3 phần đầu chưa nêu kinh nghiệm (chỉ kể việc học). Ý (4) 
không phải nói về học tập.
- Bổ sung: kinh nghiệm học tập. Nêu rõ nhờ rút kinh nghiệm nên học tập tiến bộ ntn. 
Nêu nguyện vọng trao đổi ý kiến.
- Nên sắp xếp kinh nghiệm từ dễ đến khó thực hiện.
 **********************************
Tuần: 2 
Tiết: 7
 MẠCH LẠC TRONG VĂN BẢN
I. Mạch lạc và những yêu cầu mạch lạc trong văn bản 
 1. Mạch lạc trong văn bản 
 a. Ví dụ: 
HS đọc 2 câu hỏi SGK cho HS thảo luận, lần lượt gọi HS trả lời - nhận xét - bổ sung. 
?Dựa vào hiểu biết trên, em hãy xác định mạch lạc trong văn bản có những tính chất gì 
trong số các tính chất dưới đây. (SGK) 
- Mạch lạc trong văn bản có cả 3 tính chất 
 Có người cho rằng: Trong văn bản: mạch lạc là sự tiếp nối của các câu, các ý theo một 
trình tự hợp lý. Em có tán thành ý kiến đó không? Vì sao?
- Ý kiến (b) hoàn toàn đúng. Bởi vì mạch lạc không làm mất đi sự liên kết chặt chẽ giữa 
các phần, các đoạn trong văn bản.
2. Các điều kiện để văn bản có tính mạch lạc 
 a. Ví dụ: 
HS đọc, trả lời câu hỏi mục 2.a (sgk -31)
* Các sự việc đều xoay quanh, làm rõ đề tài: cuộc chia tay 
Hs đọc, thảo luận, trả lời câu hỏi 2.b sgk-32
 3 * Sự lặp lại các từ văn bản có thể xem là mạch lạc của văn bản ...nói về chủ đề chung
 - Sắp phải chia tay 
 - Không muốn chia tay
Hs tiếp tục đọc trả lời câu hỏi 2.c (sgk-32).
* Các mối liên hệ -hợp lí: 
 - Thời gian 
 - Không gian 
 - Tâm lí 
 - Ý nghĩa
 b. Kết luận : Ghi nhớ - sgk
II. Luyện tập 
Bài tập 1:
1a. 
- Chủ đề : Tình yêu thương của mẹ dành cho con.
 - Trình tự : 
 + En-ri- cô vô lễ 
 + Bố giận vì mẹ đã quên mình vì En- ri- cô mà En- ri- cô lại vô lễ với mẹ - sau này hiểu 
ra thì đã muộn - ngay bây giờ cần sửa lỗi. 
1b (1): Lão nông và các con
-Chủ đề chung : LĐ là vàng 
-Trình tự :
+Lão nông trước khi mất gọi các con dặn dò 
+Cày xới đất tìm vàng
+Kết quả : Lúa tốt, bội thu
+Các con hiểu LĐ là vàng 
-> VB có tính mạch lạc
1b (2): Ý chủ đạo, xuyên suốt trong đv của Tô Hoài là sắc vàng trù phú, đầm ấm của 
làng quê vào mùa đông, giữa ngày mùa.
- Câu đầu: Giới thiệu bao quát về sắc vàng trong ngày mùa.
- Các câu tiếp: Những sắc vàng cụ thể (từ đồng - trong vườn – sân nhà )
- Hai câu cuối: Nhận xét, cảm xúc về màu vàng... 
Bài tập 2:
- Ý tứ chủ đạo của câu chuyện xoay quanh cuộc chia tay của hai đứa trẻ và con búp bê.
- Việc thuật lại nguyên nhân dẫn đến cuộc chia tay của hai ngời lớn có thể làm cho ý tứ 
chủ đạo trên bị phân tán, không giữ được sự thống nhất, và do đó, làm mất sự mạch lạc 
của câu chuyện.
 4