Bài giảng môn Ngữ văn 9 - Tiết 98: Các thành phần biệt lập

LỚP 9/6 
CHÀO MỪNG 
QUÝ THẤY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ !!! 
Câu 1 : Ý nào sau đây nhận xét không đúng về khởi ngữ ? 
A/ Khởi ngữ là thành phần đứng trước chủ ngữ. 
B/ Khởi ngữ nêu lên đề tài được nói đến trong câu. 
C/ Có thể thêm một số quan hệ từ trước khởi ngữ. 
D/ Khởi ngữ là thành phần không thể thiếu trong câu. 
D/ Khởi ngữ là thành phần không thể thiếu trong câu. 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Câu 2: Chuyển phần in đậm trong câu sau thành khởi ngữ : Anh ấy làm bài cẩn thận lắm . 
- Về làm bài thì anh ấy cẩn thận lắm. 
 - Làm bài, anh ấy cẩn thận lắm. 
a. Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh. 
b. Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đên nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi. 
c. Ồ , sao mà độ ấy vui thế. 
d. - Trời ơi , chỉ còn có năm phút! 
- Vì nếu bỏ đi thì ý nghĩa sự việc không thay đổi. 
- Vậy nó thêm vào để làm gì? 
- Bổ sung ý nghĩa cho câu. 
- các từ in đậm có tham gia diễn đạt ý nghĩa sự việc của câu không ? 
=> Thành phần biệt lập 
I. Thành phần biệt lập: 
a. Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh. 
b. Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười . Có lẽ vì khổ tâm đên nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi. 
Thành phần tình thái => 
 ? Từ “chắc” , “có lẽ” được thêm vào trong câu để thể hiện điều gì? 
? Từ nào chỉ độ tin cậy thấp? Từ nào chỉ độ tin cậy cao? 
Thế nào là thành phần tình thái? Cho ví dụ? 
thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu 
VD: Có lẽ , hôm nay trời sẽ mưa. 
Bài tập: 
 Hãy sắp xếp các từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy: chắc là, dường như, chắc chắn, có lẽ, chắc hẳn, hình như, có vẻ như (cặp đôi chia sẻ 1’) 
Lưu ý: Ngoài ra, ta còn gặp: 
 - Những yếu tố tình thái gắn với ý kiến của người nói như: theo tôi, ý ông ấy, theo anh.. 
 VD: Theo anh , anh thấy sự việc như thế nào? 
 - Những yếu tố tình thái chỉ thái độ của người nói đối với người nghe như: à , ạ , a , hả , hử , nhé, nhỉ , đây , đấy (đứng cuối câu) 
 VD: Mai đi lúc 7 giờ nhé ! 
(chỉ độ tin cậy cao) 
(chỉ độ tin cậy thấp) 
Tiết 98 : CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP 
bộc lộ thái độ, tình cảm, tâm lí của người nói 
c. Ồ , sao mà độ ấy vui thế. 
d. - Trời ơi , chỉ còn có năm phút! 
thán từ 
(vui sướng) 
(tiếc rẻ) 
Thành phần cảm thán 
Tiết 98 : CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP 
c. Ồ . Sao mà độ ấy vui thế. 
d. - Trời ơi . Chỉ còn có năm phút! 
Câu đặc biệt 
 a. Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều. ( Kim Lân ) 
 b . Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài. ( Nguyễn Thành Long ) 
 c. Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì, hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu. ( Nguyễn Quang Sáng ) 
 d. Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được. ( Kim Lân ) 
1. Tìm thành phần tình thái, thành phần cảm thán: 
II. LUYỆN TẬP: 
II. LUYỆN TẬP: 
2. Hãy xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy (hay độ chắc chắn): chắc là, dường như, chắc chắn, có lẽ, chắc hẳn, hình như, có vẻ như. 
 Chú ý: những từ ngữ thể hiện cùng một mức độ tin cậy thì xếp ngang nhau. 
 3. Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau đây: 
- Với từ nào người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra? 
- Với từ nào trách nhiệm đó thấp nhất? 
 Với lòng mong nhớ của anh,.. anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh. 
(1) chắc 
(2) hình như 
- Tại sao tác giả “Chiếc lược ngà” (Nguyễn Quang Sáng) lại chọn từ “ chắc” ? Thảo luận 2’ - 3 nhóm 
(3) chắc chắn 
3. Trả lời: 
- Chọn chắc là vì: 
+ Theo tình cảm huyết thống sự việc sẽ diễn ra như vậy. 
+ Do thời gian và ngoại hình có thể sự việc sẽ diễn ra khác đi một chút. 
4. Viết một đoạn văn có sử dụng thành phần tình thái và cảm thán. 
* Tham khảo: 
 Đọc “Trong lòng mẹ” của nhà văn Nguyên Hồng, ta bắt gặp hình ảnh một em bé mồ côi bố, phải xa mẹ, sống thui thủi cô đơn giữa sự ghẻ lạnh, cay nghiệt của bà cô. Em phải chịu những ngày tháng đau khổ, tủi nhục. Nhưng trong những ngày tháng đau khổ ấy, trái tim yêu thương của em vẫn dành cho mẹ một cách đằm thắm và trọn vẹn. Có lẽ , cuộc gặp gỡ mẹ sau một năm trời xa cách là một niềm hạnh phúc vô bờ. Ôi, thật không gì bằng khi được sống trong vòng tay yêu thương của mẹ ! 
HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI 
- Học bài, xem lại các bài tập. 
- Soạn: “ Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống” . 
 + Đọc trước văn bản “ Bệnh lề mề”. 
 + Trả lời các câu hỏi trong phần tìm hiểu 
 + Xem bài tập 1 , 2 (SGK/21). Hội ý trong tổ để làm trước hai bài tập này. 
(liên hệ với kiến thức Phép phân tích tổng hợp) 
HẸN GẶP LẠI QUÝ THẦY CÔ !