Bài giảng Ngữ văn 6 (Cánh diều) - Bài 9: Truyện ngắn - Trường THCS Thái Sơn

 BÀI 9
TRUYỆN NGẮN
 NGỮ VĂN 6 
 CÁNH DIỀU Ngữ 
văn 6 TRUYỆN NGẮN
 KHỞI ĐỘNG BÀI HỌC 9
 TRÒ CHƠI Ô CHỮ
 1
 L Ụ C B Á T
 Â N 2
 L Ư Ơ M 3
 TỪ 
 KHOÁ T H Á N H G I Ó N G 4
 B ÔỒ N C H Ồ N 5
 D Ê M È N
 6
 TênNgườiTênChỉTên nhân trạngmộtmột anh vật bàitruyền thái hùngchính thơ thấp thuyết củatrongThánh thỏm nhà văn đã Gióng , thơ bản monghọc Tố“ Bài trongđã ngóngHữu họcđánh chương đườngđã, tanchờ được giặcđời đợi 
 đầugìhọcmộttrìnhTên? tiên trongviệc Ngữmột” (Tô gì bàivăn Hoàithểchưa học 6 ) thơhọc đến 7. kì,của chưa I. dân biết sẽtộc ra. sao Ngữ Văn bản 1: BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI (Tạ Duy Anh)
văn 6 BỨC TRANH CỦA EM GIÁI TÔI
 (Tạ Duy Anh)
Trong gia đình, khi em có thành tích học tập 
hoặc niềm vui mới, mọi người sẽ bộc lộ tình 
cảm như thế nào?
Trước những thành công, niềm vui của người 
khác (người thân, bạn bè) em sẽ có tình cảm 
như thế nào và ứng xử ra sao? Ngữ Văn bản 1: BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI (Tạ Duy Anh)
văn 6
 Hình thành kiến thức 
I. Kiến thức Ngữ văn
 Đặc điểm thể loại truyện ngắn:
 - Truyện ngắn là tác phẩm văn xuôi cỡ nhỏ, ít nhân vật, ít sự 
 việc phức tạp,... Chi tiết và lời văn trong truyện ngắn rất cô đọng. 
 Truyện ngắn hiện đại Việt Nam xuất hiện tương đối muộn.
 - Đặc điểm nhân vật là những nét riêng của nhân vật trong 
 truyện, thường được thể hiện qua hình dáng, cử chỉ, hành động, 
 ngôn ngữ, ý nghĩ,... Ngữ Văn bản 1: BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI (Tạ Duy Anh)
văn 6
 Hình thành kiến thức 
I. Kiến thức Ngữ văn
 - Lời người kể chuyện là lời của người đã kể lại câu chuyện. 
 + Ngôi thứ nhất thứ nhất: lời của người kể là lời của người xưng 
 "tôi". Ví dụ: "Em gái tôi tên là Kiều Phương, nhưng tôi quen gọi 
 nó là Mèo" (Bức tranh của em gái tôi - Tạ Duy Anh). 
 + Ngôi thứ ba: lời của người kể là lời của người ngoài, không 
 tham gia câu chuyện. Ví dụ: "Ngày xưa, ở quận Cao Bình có hai 
 vợ chồng tuổi già mà chưa có con" (Thạch Sanh). Lời nhân vật là 
 lời của một nhân vật trong truyện, ví dụ lời Thánh Gióng: "Mẹ ra 
 mời sứ giả vào đây." (Thánh Gióng). Ngữ Văn bản 1: BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI (Tạ Duy Anh)
văn 6
 Hình thành kiến thức 
II. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Tạ Duy Anh
 Qua tìm hiểu ở nhà, nêu 
 những hiểu biết của em về 
 nhà văn Tạ Duy Anh? Em 
 kể tên truyện của tác giả? Ngữ Văn bản 1: BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI (Tạ Duy Anh)
văn 6
 Hình thành kiến thức 
II. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Tạ Duy Anh
 Tên khai 
 sinh là Tạ 
 Việt Đãng,
 sinh năm 
 1959, quê 
 ở Hà Nội HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
II. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Tạ Duy Anh
 ❖ Là nhà văn trẻ trong thời
 kì đổi mới, có nhiều sáng 
 tác viết cho thiếu nhi như: 
 Quả trứng vàng, Vó ngựa 
 trở về, Bức tranh của em 
 gái tôi...
 ❖ Truyện viết cho thiếu nhi 
 của ông trong sáng, đậm 
 Tạ Duy Anh, sinh năm 1959 chất thơ, giàu ý nghĩa nhân 
 văn. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
II. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Tạ Duy Anh
 Bên cạnh truyện ngắn, 
 ông còn sáng tác một số 
 truyện vừa, tiểu thuyết,
 Tạ Duy Anh, sinh năm 1959 2. Truyện ngắn “Bức tranh của em gái tôi”
a. Đọc, chú thích
b. Tìm hiểu chung về tác phẩm
 Hoạt động nhóm
 Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3
 ❖ Xuất xứ của tác phẩm? Truyện có những Văn bản có thể chia 
 ❖ Trong truyện ngắn Bức nhân vật nào. Ai là thành mấy phần, 
 tranh của em gái tôi, người nhân vật chính? nêu sự việc chính 
 kể chuyện là ai? Xuất hiện ở Hãy tóm tắt truyện? của mỗi phần
 ngôi thứ mấy? Tác dụng của 
 việc chọn ngôi kể thứ nhất 
 trong truyện? 2. Truyện ngắn “Bức tranh của em gái tôi”
a. Đọc, chú thích
b. Tìm hiểu chung về tác phẩm
 *Xuất xứ: “Bức tranh của em 
 gái tôi” là truyện ngắn đoạt 
 giải Nhì trong cuộc thi viết 
 “Tương lai vẫy gọi” của báo 
 Thiếu niên tiền phong 1998. 2. Truyện ngắn “Bức tranh của em gái tôi”
a. Đọc, chú thích
b. Tìm hiểu chung về tác phẩm
 * Người kể chuyện
 Người kể chuyện là người anh trai
 Người kể chuyện xuất hiện ở ngôi 
 thứ nhất, xưng tôi
 Sử dụng ngôi kể thứ nhất có thể khai 
 thác được chiều sâu tâm lí bởi nhân 
 vật tham gia vào tiến trình truyện kể. * Tóm tắt 
b. Tìm hiểu chung về tác phẩm
 (nhân vật chính: người anh trai, 
 em gái Kiều Phương-Mèo)
 Kiều Phương là cô gái hay lục lọi đồ và 
 thường bôi bẩn lên mặt. Cô bé có sở thích 
 vẽ tranh nên thường bí mật pha chế màu và 
 vẽ. Khi mọi người phát hiện ra Kiều 
 Phương có tài năng hội họa thì người anh 
 lúc này tỏ ra ghen tị và xa lánh em. Kiều 
 Phương đạt giải nhất tại trại thi vẽ tranh 
 quốc tế với bức vẽ “anh trai tôi”, lúc này 
 người anh trai mới nhận ra tấm lòng nhân 
 hậu của em và hối lỗi về bản thân mình. b. Tìm hiểu chung về tác phẩm
 * Bố cục (3 phần)
 Phần 1 (từ đầu đến “phát huy tài 
 năng”): Tài năng của em gái được 
 mọi người phát hiện.
 Phần 2 (tiếp đó đến “anh cùng đi 
 nhận giả”): Lòng ghen tị và mặc 
 cảm của người anh.
 Phần 3 (còn lại): Tâm trạng, cảm 
 xúc của người anh khi đứng trước 
 bức tranh của em gái. III. Đọc hiểu văn bản
1. Các nhân vật
1.1. Nhân vật người anh
 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 01:
 Tìm hiểu diễn biến tâm trạng của người anh
 Trước lúc tài năng của Khi tài năng của em Khi đứng trước bức tranh 
 em được phát hiện gái được phát hiện: được giải của em gái
 ...................................... ..................................... ......................................
 ...................................... ..................................... ......................................
 Đánh giá chung về người anh: 
 .......................................................................................
 Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
 ...................................................................................... 1.1. Nhân vật người anh
 a) Trước lúc tài năng của em được phát hiện
 Gọi em gái Kiều 
 Coi thường em là trẻ 
 Phương là Mèo, bí mật 
 con, không cần để ý 
 theo dõi việc làm bí 
 đến những trò nghịch 
 mật của em, chê bai 
 ngợm ấy và vẫn 
 em gái bẩn thỉu, 
 thương yêu, gần gũi 
 nghịch ngợm, trẻ 
 em.
 con 1.1. Nhân vật người anh
b) Khi tài năng của em gái được phát hiện:
Mọi người: xúc động, mừng rỡ, ngạc nhiên.
Thái độ của người anh:
 Gục đầu muốc khóc.
 Chẳng tìm thấy ở mình một năng khiếu gì cả. Thái độ thất 
 vọng, buồn 
 chán, thiếu tự 
 Không thể thân với mèo như trước được nữa. tin, mặc cảm. 1.1. Nhân vật người anh
c) Khi đứng trước bức tranh được giải của em gái:
 * Bức tranh :
 ❖ Đóng khung, lồng kính
 ❖ Một chú bé đang ngồi nhìn ra ngoài 
 cửa sổ, nơi bầu trời trong xanh.
 ❖ Mặt chú bé toả ra một thứ ánh sáng 
 kỳ lạ
 ❖ Suy tư mơ mộng.
 => Bức tranh đẹp, có hồn. Người anh nhận ra bức tranh là thông 
 điệp về lòng yêu thương mà người em gái đã dành cho mình. 1.2. Nhân vật em gái Kiều Phương
 PHIẾU HỌC TẬP
 Nhóm 1,2 Nhóm 3,4 Nhóm 5,6
 ? Tìm chi tiết miêu ? Sở thích của Kiều ? Tìm những chi tiết thể 
 tả về ngoại hình, tính Phương? hiện cách cư xử của Kiều 
 cách của Kiều Tìm chi tiết nói về sở Phương dành cho mọi 
 người và cho anh trai?
 Phương? thích đó của nhân ? Bức tranh Kiều Phương 
 ? Qua đó em hiểu gì vật? Điều đó giúp vẽ anh trai đã bộc lộ điều 
 về tính tình của Kiều em hiểu thêm gì về gì?
 Phương ? nhân vật người em? ? Em có nhận xét gì về 
 Kiều Phương?