Bài giảng Ngữ văn 6 (Kết nối tri thức) - Bài 2: Gõ cửa trái tim - Văn bản 1: Mây và Sóng

Chào mừng quý thầy cô về dự giờ 
Môn: Ngữ văn 6 
Giáo Mai Thị Nụ 
Trường THCS Thạnh Mỹ 
Em hãy nghe nhạc và cho biết đoạn nhạc trên nói đến điều gì? 
MỞ 
QUẢ BÓNG KÌ DIỆU 
Mây và Sóng 
Tiết : 
MÂY VÀ SÓNG 
- Ra-bin-đơ- ra – nát Ta-go (1861 – 1941) là nhà thơ hiện đại lớn nhất của Ấn Độ. 
- Nhà văn đầu tiên của Châu Á nhận giải Nôben văn học(1913) với tập “Thơ dâng”. 
-Thơ ông thể hiện chất trữ tình triết lí nồng đượm, chủ nghĩa nhân văn sâu sắc . 
- Bài thơ được in trong tập “Trăng non” xuất bản 1909. 
 HƯỚNG DẪN ĐỌC BÀI 
 Đọc truyền cảm, nhẹ nhàng, không 
quá nhấn mạnh các lời thoại. 
 Lưu ý đọc phần câu hỏi của em bé 
với giọng vui thích. 
BỐ CỤC 
HAI PHẦN 
PHẦN 1 
PHẦN 2 
Câu chuyện với mẹ về những người 
ở trong sóng và trò chơi thứ hai của 
 em bé. 
 Câu chuyện với mẹ về 
những người ở trên mây và 
trò chơi thứ nhất của em bé. 
“Mẹ ơi 
 xanh thẳm.” 
“Trong sóng 
 chốn nào.” 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
 00 
Giả thiết không có phần thứ hai thì ý thơ có được trọn vẹn và đầy đủ không ? 
 Thêm phần thứ hai tức là có thêm 
những thử thách mới, như vậy tình 
thương yêu mẹ của em bé mới 
được trọn vẹn. 
? Hãy chỉ ra 
những điểm 
giống và 
khác nhau (về 
 số dòng thơ, 
về cách xây 
dựng hình ảnh, 
 về cách tổ chức 
 khổ thơ,...) 
 giữa hai phần? 
* Giống: 
 Trình tự tường thuật của hai 
 phần đầu giống nhau: 
+ Thuật lại lời rủ rê 
+ Thuật lại lời từ chối và 
lí do từ chối. 
+ Nêu lên trò chơi mới 
 Trong cả hai phần, dòng thơ 
 thứ năm đều là phản ứng trực 
 tiếp của em bé trước lời rủ rê 
* Khác: 
- Phần thứ nhất mở đầu bằng 
 cụm từ :”mẹ ơi”, phần 
thứ hai không có. 
 Ý và lời ở hai phần không hề 
 trùng lặp nhau.Mây và 
sóng đều là những cảnh vật tự 
nhiên hấp dẫn song tính chất hấp 
dẫn khác nhau . 
 => Bố cục trên làm cho chủ đề bài thơ trọn vẹn, đầy đủ. 
Ai giỏi hơn 
LỜI MỜI GỌI CỦA NHỮNG NGƯỜI SỐNG TRÊN MÂY 
- Bọn tớ chơi từ khi thức dậy cho đến lúc chiều tà. Bọn tớ chơi với bình minh vàng, bọn tớ chơi với vầng trăng bạc. 
Mẹ ơi, trên mây có người gọi con 
- Bọn tớ ca hát từ sáng sớm cho đến hoàng hôn. Bọn tớ ngao du nơi này nơi nọ mà không biết từng đến nơi nao. 
Trong sóng có người gọi con 
1. LỜI RỦ RÊ CỦA NHỮNG NGƯỜI SỐNG TRÊN MÂY VÀ TRONG SÓNG 
Thiên nhiên rực rỡ, bí ẩn bao 
điều thú vị, thật khó có thể từ 
chối. 
KHUNG CẢNH THIÊN NHIÊN 
“Mây”, “sóng” tượng trưng: 
những thú vui hấp dẫn, lôi cuốn 
con người. 
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 (5 phút) 
Lời từ chối của em bé với người trong mây: 
.. 
Lời từ chối của em bé với người trong sóng: 
.. 
(?) Khi mới nghe mây và sóng rủ rê, em bé có muốn đi chơi không? Vì sao có thể biết được điều đó? 
-............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 
(?)Sau đó em đã từ chối lời mời mọc đầy quyến rũ của mây và sóng như thế nào? Vậy điều gì đã níu giữ em bé ? 
.......................... 
Lí do níu giữ 
2. LỜI TỪ CHỐI CỦA EM BÉ 
NHỮNG NGƯỜI SỐNG 
 TRÊN MÂY 
NHỮNG NGƯỜI SỐNG 
TRONG SÓNG 
“Nhưng tôi làm sao mà lên 
được với các bạn?” 
“Nhưng tôi làm sao gặp được 
các bạn?” 
NHỮNG NGƯỜI SỐNG 
 TRÊN MÂY 
NHỮNG NGƯỜI SỐNG 
TRONG SÓNG 
- Lúc đầu : 
em bé cũng muốn đi 
- Sau đó : 
Từ chối 
2/ LỜI TỪ CHỐI CỦA EM BÉ 
“Mẹ tôi đang đợi ở nhà 
 Làm sao tôi có thể bỏ mẹ tôi mà đi được?” 
Lời từ chối của em bé với 
những người sống 
 trên mây 
Lời từ chối của em bé với 
những người sống 
 trong sóng 
- Hai vế 
 + Vế 2: Câu hỏi hàm ý 
+ Vế 1: Lí do từ chối 
Sức mạnh của tình mẫu tử đã 
giúp em bé vượt lên mọi ham 
 muốn, cám dỗ. 
 Buổi chiều, mẹ tôi luôn luôn muốn tôi ở nhà với mẹ 
 Làm sao tôi có thể bỏ mẹ tôi mà đi được?” 
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 (7 phút) 
TRÒ CHƠI THỨ NHẤT 
------------------------------------------------------ 
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 
TRÒ CHƠI THỨ HAI 
------------------------------------------------------ 
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 
2) Em cảm nhận được gì về tình cảm mẹ con được thể hiện qua những trò chơi ấy? 
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 
1) Em bé đã tưởng tượng ra những trò chơi nào? Có gì đặc biệt ? 
3) Em cảm nhận như thế nào về câu thơ: Không ai biết mẹ con ta ở chốn nào? 
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 
3.TRÒ CHƠI EM BÉ SÁNG TẠO RA 
MẸ 
CON 
TRÒ CHƠI EM BÉ SÁNG TẠO RA 
MẸ 
MẸ 
CON 
MẸ 
CON 
MẸ 
CON 
MẸ 
MẸ 
CON 
3.TRÒ CHƠI EM BÉ SÁNG TẠO RA 
SÓNG 
BỜ 
* Trò chơi thứ nhất 
 Trò chơi của em bé rất hay, thú vị, sáng tạo vừa thỏa ước mong làm mây, làm sóng tinh nghịch, bay cao, lan xa phiêu du khắp chốn; lại vừa được quấn quýt bên mẹ. 
+ Con là mây 
+ Mẹ là trăng → Hai tay con trùm lên người mẹ 
+ Mái nhà là bầu trời xanh thẳm 
* Trò chơi thứ hai 
+ Con là sóng 
+ Mẹ là bờ biển → Con sẽ lăn, lăn, lăn mãi và vỗ vào gối mẹ, cười vang . 
 Em cảm nhận như thế nào về câu thơ: Không ai biết mẹ con ta ở chốn nào? 
Tình mẫu tử hòa quyện, lan tỏa, thâm nhập khắp thiên nhiên, vũ trụ mênh mông. 
AI THÔNG MINH HƠN 
 Trò chơi mà em bé nghĩ ra có gì giống và khác những lời rủ của những người sống trên mây và sóng? 
 Khác nhau: 
+ Trò chơi của những người trên mây và trong song chỉ có hình ảnh của thiên nhiên. 
+ Trò chơi của em bé được xây dựng bằng trí tượng tượng, sáng tạo có hình ảnh của thiên nhiên vừa có cả tình mẫu tử sâu nặng. 
 Giống nhau 
 Đều là những trò chơi hấp dẫn và thú vị 
 Đều xuất hiện những hình ảnh của thiên nhiên :mây, sóng 
TỔNG KẾT 
 1. Nghệ thuật 
- Bố cục bài thơ thành hai phần giống nhau nhưng không trùng lặp về ý và lời. 
- Sáng tạo nên những hình ảnh thiên nhiên bay bổng, lung linh, kì ảo song vẫn rất sinh động và chân thực, gợi nhiều liên tưởng 
 3. Ý nghĩa văn bản 
Bài thơ ca ngợi ý nghĩa thiêng liêng của tình mẫu tử. 
2. Nội dung 
 Ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt . 
SƠ ĐỒ TƯ DUY 
LUYỆN TẬP 
Hãy tưởng tượng em là người đang trò chuyện với mây và sóng. Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) về cuộc trò chuyện ấy. 
THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT 
 Bài tập 1 : 
- “Mây” và “sóng” ẩn dụ cho thiên nhiên tươi đẹp, thơ mộng, đầy hấp dẫn. 
- “Mây” và “sóng” mở ra những thế giới xa xôi, hư ảo, huyền bí. 
- “Mây” và “sóng” ẩn dụ cho những cám dỗ ở đời. 
ẨN DỤ 
 Bài tập 2 
- Biện pháp tu từ được sử dụng trong hình ảnh “bình minh vàng”, “vầng trăng bạc”: ẩn dụ; 
- Tác dụng: 
+ “Bình minh vàng”: mở ra không gian đẹp, tràn ngập ánh sáng rực rỡ, như dát vàng gợi ý nghĩa về sự quý giá của mỗi khoảnh khắc thời gian. 
+ “Vầng trăng bạc”: mỹ lệ hóa vẻ đẹp của vầng trăng: sáng lấp lánh như chiếc đĩa làm bằng bạc. 
 Những hình ảnh ẩn dụ đã mở ra một khôn gian thiên nhiên, rực rỡ, lấp lánh ánh sáng, sắc màu vô cùng quyến rũ, khơi dậy tình yêu thiên nhiên và sự trân trọng mỗi khoảnh khắc quý giá của cuộc sống. 
 Bài tập 3 
Con là sóng và mẹ là bến bờ kì lạ 
Con lăn, lăn, lăn mãi rồi sẽ cười vang vỡ tan vào lòng mẹ. 
 Điệp ngữ: lăn 
 Tác dụng: Vừa có ý nghĩa tả thực hành động em bé sà vào lòng mẹ hết lần này đến lần khác, vừa gợi hình tượng những con sóng nối tiếp nhau, chạy đuổi theo nhau lan xa trên mặt đại dương bao la rồi vỗ vào bờ cát. Từ đó gợi lên hình ảnh em bé vô tư, hồn nhiên, tinh nghịch vui chơi bên người mẹ hiền từ, dịu dàng, âu yếm che chở cho con. 
ĐIỆP NGỮ 
 Bài tập 4: 
 Trong bài Mây và sóng có nhiều đoạn dẫn lời nói trực tiếp của các nhân vật. Dấu câu được sử dụng để đánh đánh dấu lời nói trực tiếp ấy là dấu ngoặc kép 
DẤU CÂU 
 Bài tập 5: 
- Bọn tớ là đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất số nhiều. 
- Bọn tớ trong những lời nói trực tiếp ở bài Mây và sóng dùng để chỉ những người “trên mây” và “trong sóng”. 
ĐẠI TỪ 
 Bài tập 6: 
Chúng ta , bọn mình : những đại từ ngôi thứ nhất số nhiều 
 bao gồm cả người nói và người nghe. 
- Chúng tôi , bọn mình , chúng tới : những đại từ ngôi thứ nhất số nhiều chỉ bao gồm người nói. 
Bọn tớ : đại từ ngôi thứ nhất số nhiều chỉ bao gồm người nói 
Có thể chọn những từ bọn mình , chúng tớ thay cho bọn tớ . Vì hai từ này đều là những đại từ ngôi thứ nhất số nhiều chỉ bao gồm người nói, có cùng ý nghĩa và mang sắc thái gần gũi, 
thân thiện. 
ĐẠI TỪ 
 Chân thành cảm ơn quý thầy cô cùng toàn thể các em học sinh thân mến! 
Giáo viên: MAI THỊ NỤ 
Môn: NGỮ VĂN