Bài giảng Ngữ văn 6 - Văn bản: Buổi học cuối cùng (An-phông-xơ Đô-đê) - Vũ Thị Ánh Tuyết

Giáo viên: Vũ Thị Ánh Tuyết 
Trường THCS Tô Hiệu 
CHÀO MỪNG CÁC EM HỌC SINH 
ĐẾN VỚI GIỜ HỌC NGỮ VĂN 6 
KHỞI ĐỘNG 
Trò chơi: “Mảnh ghép bí mật” 
1 
2 
3 
4 
Câu 1 : Ai là tác giả của đoạn trích “Vượt Thác” 
Câu 2: Trong truyện“Bức tranh của em gái tôi” tài năng của Kiều Phương là ? 
Câu 3 : Hành trình bằng thuyền của Dượng Hương Thư đi trên dòng sông nào? 
Câu 4 : Đoàn Giỏi là tác giả của tác phẩm nào? 
Câu 5 : Tác phẩm nổi tiếng của nhà văn Tô Hoài viết cho thiếu nhi là ? 
Sông Thu Bồn 
Ô 
 Hội họa( Vẽ tranh đẹp) 
Đ 
 Võ Quảng 
A 
Sông nước Cà Mau 
Đ 
? 
5 
Dế mèn phiêu lưu kí 
Ê 
 h×nh ¶nh vÒ n ­ ư íc ph¸p 
Tiếng mẹ đẻ 
Mơ hồ thấm từng âm thanh tiếng mẹ 
Tôi bỗng tỉnh ra. Tới giây phút lạ lùng 
Tôi chợt hiểu, người chữa tôi khỏi bệnh 
Chẳng thể là ai, ngoài tiếng mẹ thân thương 
Những tiếng khác dành cho dân tộc khác 
Cũng sẽ khiến cho lành bệnh bao người 
Tôi chỉ biết nếu tiếng tôi biến mất 
Thì tôi sẵn sàng nhắm mắt buông xuôi. 
 (R.Gam-da-tốp) 
Buổi học 
cuối cùng 
Văn cô Tuyết 
- An-phông-xơ Đô-đê - 
I. Tìm hiểu chung 
I. Tìm hiểu chung 
1. Tác giả : An-phông-xơ Đô-đê ( 1840 -1897) 
- Là nhà văn hiện thực xuất sắc của nước Pháp nửa cuối thế kỉ XIX. 
- Đề tài: chủ yếu viết về cảnh vật và con người miền Nam nước Pháp. 
- Phong cách sáng tác: giọng văn nhẹ nhàng thấm đẫm chất đồng dao, thể hiện tinh thần nhân đạo, đặc biệt là tình yêu quê hương đất nước. 
( An-ph«ng-x¬ §«®ª) 
 (1840-1897) 
*. §äc 
A 
B 
1. C¸o thÞ 
A – Người bạn quen biết từ lâu (cố: cũ: tri: biết) 
2. R¬-®anh-gèt 
B – Th«ng c¸o cña chÝnh quyÒn d¸n n¬i c«ng céng. 
3. Cè tri 
C- Thñ ®« nu­íc Phæ thêi ®ã vµ n ư ­íc §øc ngµy nay. 
4. BÐc-lin 
D – M ét kiÓu ¸o lÔ phôc cµi chÐo 
* Nèi ý ë phÇn A víi B sao cho ®óng . 
 Tóm tắt: Trước khi đến trường Phrăng đã có ý định trốn học vì không học bài nhưng cậu đã cưỡng lại được và vội vã đến trường. Trên đường đến trường qua trụ sở xã, Phrăng thấy rất nhiều người đứng trước bản dán cáo thị, cậu linh cảm có chuyện gì xẩy ra. Đến trường, quang cảnh lớp học hôm nay khác thường , đặc biệt cuối lớp có cả dân làng đến dự khiến Phrăng rất ngạc nhiên. Khi thầy Ha-men thông báo đây là buổi học tiếng Pháp cuối cùng. Phrăng vô cùng choáng váng. Cậu cảm thấy ân hận vì đã bỏ phí thời gian mà chưa chăm học. Giờ học hôm đó cậu cảm thấy chưa bao giờ chăm chú và hiểu bài đến thế. Kết thúc buổi học, thầy Ha-men nghẹn ngào không nói thành lời, thầy cố viết lên bảng dòng chữ thật to: “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM”. 
 . 
“Buổi học cuối cùng” lấy bối cảnh từ một biến cố lịch sử: Sau cuộc chiến tranh Pháp-Phổ ( Đức ) năm 1870-1871, nước Pháp thua trận, hai vùng An-dát và Lo-ren giáp biên giới với Phổ bị nhập vào nưước Phổ. Cho nên các trưường ở hai vùng này bị buộc học bằng tiếng Đức. Truyện viết về “Buổi học cuối cùng” bằng tiếng Pháp ở một trưường làng vùng An-dát. 
Em h·y giíi thiÖu ®«i nÐt vÒ hoµn c¶nh ra ®êi cña v¨n b¶n “Buæi häc cuèi cïng” ? 
An - dat 
Lo - ren 
 * Bố cục. 
 Các sự việc chính: 
 - Trên đường đến trường, Phrăng thấy có những điều khác hẳn mọi ngày. 
 	- Vào lớp, Phrăng ngạc nhiên hơn khi thấy thầy Ha-men dịu dàng và ăn mặc chỉnh tề. 
	- Không khí lớp học trang nghiêm. Cuối lớp có nhiều người lớn tuổi cũng đến học đầy đủ. 
	- Khi biết đó là buổi học cuối cùng, Phrăng ân hận vì mình không thuộc bài và trước đây học hành không nghiêm túc. 
	- Bài học cuối cùng thầy Ha-men giảng thật say sưa và xúc động. Thầy nói những điều sâu sắc về tiếng Pháp, Phrăng chăm chú nghe giảng và cảm thấy rất hiểu bài. 
	- Kết thúc buổi học, thầy Ha-men nghẹn ngào không nói thành lời, thầy cố viết lên bảng dòng chữ thật to: “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM”. 
Phần1: Trước khi diễn ra BHCC 
Phần 2: Diễn biến buổi học cuối cùng 
Phần3: Cảnh kết thúc buổi học cuối cùng 
2 . Tác phẩm: 
Hoàn cảnh sáng tác: Sau chiến tranh Pháp - Phổ (1870-1871), Pháp thua trận, phải cắt hai vùng An-dát và Lo-ren cho Phổ. 
Xuất xứ: In trong tập truyện ngắn: 
 “ Những vì sao ” – 1873 
Thể loại: truyện ngắn 
PTBĐ: tự sự kết hợp yếu tố miêu tả, biểu cảm. 
 Ngôi kể: thứ nhất- nhân vật Phrăng kể ) 
-Bố cục: 3 phần 
Phần 1: (Từ đầu “ mà vắng mặt con”): Quang cảnh trên đường đến trường, ở trường và tâm trạng Phrăng trước buổi học. 
- Phần 2: (Tiếp theo  nhớ mãi buổi học cuối cùng này): Diễn biến buổi học cuối cùng. 
- Phần 3: (Còn lại): Cảnh kết thúc buổi học. 
II. Đọc-hiểu văn bản 
PHIẾU BÀI TẬP: DIỄN BIẾN TÂM TRẠNG NHÂN VẬT PHRĂNG 
Trước buổi học cuối cùng 
Trong buổi học cuối cùng 
Kết thúc buổi học cuối cùng 
.................................................................................... 
 ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 
..................................................................................................................................................................................... 
..................................................................... 
 ................................................................................................................................................................................................................. 
................................................................................................... 
Phrăng là chú bé ............................................................................................... 
DIỄN BIẾN TÂM TRẠNG NHÂN VẬT PHRĂNG 
Trước buổi học cuối cùng 
Trong buổi học cuối cùng 
Kết thúc buổi học cuối cùng 
Định trốn học đi chơi nhưng cưỡng lại được nên lại đến trường. 
 Ngượng nghịu, xấu hổ khi vào muộn. 
- Ngạc nhiên vì trang phục của thầy giáo và quang cảnh lớp học. 
- Choáng váng khi biết đây là buổi học cuối cùng 
- Nguyền rủa kẻ thù. 
- Xấu hổ, nuối tiếc vì không thuộc bài. 
- Xúc động:“Ôi! Tôi sẽ nhớ mãi buổi học này.” 
- Cảm thấy thầy thật lớn lao 
Chú bé lười học, nhút nhát nhưng khá trung thực. 
 Biết căm thù giặc; ân hận, xấu hổ, tự trách mình (nhưng đã muộn) 
 Hiểu được ý nghĩa thiếng liêng của tiếng mẹ đẻ. 
Ý thức được nỗi đau mất nước, không còn được nói tiếng của dân tộc. 
Phrăng là chú bé hồn nhiên, chân thật, kính yêu thầy và có lòng yêu nước 
Qua những chi tiết vừa phân tích, em có cảm nhận gì về nhân vật Phrăng (về hình ảnh, phẩm chất)? 
Phrăng 
Là một cậu bé hồn nhiên, chân thật, biết lẽ phải. 
Quý trọng thầy và có tình yêu sâu sắc với tiếng Pháp. 
 Đó là tình yêu tiếng nói dân tộc, một cụ thể của lòng yêu nước. 
 ý nµo s©u ®©y kh«ng ®óng víi suy nghÜ, t©m tr¹ng cña Phr¨ng ? 
A – M¶i ch¬i, sî thÇy kiÓm tra bµi nªn muèn trèn häc. B - XÊu hæ, ©n hËn vµ thÊm thÝa tr ư ­íc lçi lÇm cña m×nh, muèn söa ch÷a nh ư ­ng ®· muén. 
C – Th­ ư ¬ng vµ kÝnh yªu thÇy. D – Vui vÎ khi tõ nay kh«ng ph¶i häc tiÕng Ph¸p n÷a. 
C©u hái tr¾c nghiÖm 
 Em cã suy nghÜ nh­ thÕ nµo tõ c©u chuyÖn cña Phr¨ng ? 
A – Tuæi cßn nhá ch­ ư a véi häc, h·y vui ch¬i cho tho¶i m¸i sau nµy häc vÉn kÞp ch¸n. 
 B – Vui ch¬i tho¶i m¸i nh ­ư ng kh«ng sao nh·ng viÖc häc hµnh ®Ó sau nµy ph¶i ©n hËn, nuèi tiÕc. 
C – Häc tËp kh«ng chØ lÊy kiÕn thøc cho m×nh ®Ó sau nµy cã mét t ư ¬ng lai t­ ư ¬i s¸ng mµ cßn lµ tr¸ch nhiÖm cña ng ư­ êi häc sinh ®èi víi gia ®×nh, ®èi víi ®Êt n­ ư íc. D – C¶ B vµ C ®óng. 
Câu hỏi nhanh 
 Em có suy nghĩ như thế nào từ câu chuyện của Phrăng? 
 Tuổi còn nhỏ, chẳng vội học, hãy vui chơi cho thoải mái, sau này học vẫn kịp chán. 
 Vui chơi thoải mái nhưng không sao nhãng việc học hành để sau này phải ân hận và nuối tiếc. 
 Học tập không chỉ lấy kiến thức cho mình để sau này có một tương lai tươi sáng hơn mà còn là trách nhiệm của người học sinh đối với gia đình và xã hội. 
 Cả B và C đều đúng. 
 Qua nhân vật Phrăng, tác giả muốn thể hiện một khía cạnh khác của chủ đề tư tưởng: 
Nỗi đau mất nước, mất tự do, không được nói tiếng nói dân tộc là nỗi đau buồn, uất ức, tủi nhục, khó gì sánh được. Tư tưởng ấy càng trở nên gần gũi, thấm thía vì nó được thể hiện qua diễn biến tâm trạng của một chú bé – một cậu học trò ngây thơ như Phrăng. 
Câu hỏi nhanh 
 Em có suy nghĩ như thế nào từ câu chuyện của Phrăng? 
 Tuổi còn nhỏ, chẳng vội học, hãy vui chơi cho thoải mái, sau này học vẫn kịp chán. 
 Vui chơi thoải mái nhưng không sao nhãng việc học hành để sau này phải ân hận và nuối tiếc. 
 Học tập không chỉ lấy kiến thức cho mình để sau này có một tương lai tươi sáng hơn mà còn là trách nhiệm của người học sinh đối với gia đình và xã hội. 
 Cả B và C đều đúng. 
 Qua nhân vật Phrăng, tác giả muốn thể hiện một khía cạnh khác của chủ đề tư tưởng: 
Nỗi đau mất nước, mất tự do, không được nói tiếng nói dân tộc là nỗi đau buồn, uất ức, tủi nhục, khó gì sánh được. Tư tưởng ấy càng trở nên gần gũi, thấm thía vì nó được thể hiện qua diễn biến tâm trạng của một chú bé – một cậu học trò ngây thơ như Phrăng. 
PHIẾU BÀI TẬP: THẦY HA-MEN 
TRANG PHỤC 
THÁI ĐỘ 
HÀNH ĐỘNG CUỐI GIỜ 
 Nghệ thuật: 
 Nội dung: 
LỜI NÓI 
....................................................................................................................................................................................................................................................... 
................................................ 
................................................................................................................................................................................................................................... 
 ................................................................................................................................................................................................. 
................................................. 
.................................................................. . 
......................................................................................................................................................... 
........................................................ 
THẦY HA-MEN 
TRANG PHỤC 
THÁI ĐỘ 
HÀNH ĐỘNG CUỐI GIỜ 
- Miêu tả tâm lí nhân vật qua ngôn ngữ, hành động, suy nghĩ. 
 Tận tụy, yêu thương học sinh. 
 Trân trọng, yêu quý tiếng mẹ đẻ; yêu nước thiết tha. 
LỜI NÓI 
 Mặc áo Rơ-đanh-gốt màu xanh, diềm lá sen. 
 Đội mũ tròn lụa đen thêu. 
 Đ ẹp và trang trọng. 
- Lời lẽ dịu dàng, chỉ nhắc nhở chứ không trách phạt. 
- Nhiệt tình giảng bài. 
 Đó là ngôn ngữ hay nhất thế giới, trong sáng nhất, vững vàng nhất. 
- Muốn mọi người phải giữ lấy. 
 Yêu thương học sinh. 
 Yêu quý, trân trọng tiếng mẹ đẻ. 
- Người tái nhợt, nghẹn ngào không nói hết câu. 
- Người tái nhợt, nghẹn ngào không nói hết câu. 
Đau đớn, xót xa tột độ 
 Yêu nước thiết tha. 
 Hình ảnh so sánh đầy sức thuyết phục, khẳng định sức mạnh to lớn của tiếng nói dân tộc. Tiếng nói không chỉ là tài sản vô cùng quý báu của dân tộc mà còn là phương tiện, là vũ khí đấu tranh với kẻ thù. Vì vậy, yêu quý giữ gìn tiếng nói dân tộc là thể hiện lòng yêu nước của mỗi người, mỗi dân tộc. 
TRẢ LỜI 
THẢO LUẬN 
Trao đổi : Em hiểu và suy nghĩ như thế nào về lời nói của thầy Hamen: 
 “Khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ được tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chìa khóa của chốn lao tù” 
Theo em, điều tuyệt vời nhất mà thầy Ha – men làm được qua buổi học tiếng Pháp cuối cùng là gì? 
 Với tư cách giáo viên, thầy Ha-men đã truyền sức mạnh cảm hóa mãnh liệt đối với học trò; với tư cách công dân, thầy thể hiện tình yêu đất nước và dân tộc cao đẹp. 
Dòng chữ thầy viết lên bảng: “ Nước Pháp muôn năm ” thể hiện một quyết tâm một niềm tin sâu sắc của thầy vào tương lai của tổ quố c: Nước Pháp sẽ còn mãi , không một kẻ thù nào có thể xâm chiếm được bởi linh hồn của nước Pháp ẩn sâu trong tiếng nói dân tộc, trong tâm hồn của những người dân nơi đây. 
T hầy Ha men là người tâm huyết, yêu nghề, yêu đất nước. 
Thầy Ha-men không là một người lính cầm súng trên chiến trường nh ư ng cách mà thầy ca ngợi tôn vinh tiếng nói của dân tộc đã truyền cho học trò và dân làng ngọn lửa yêu nước tinh thần đấu tranh bất khuất . 
III. Tổng kết 
? 
CHINH PHỤC ĐỈNH CAO TRI THỨC 
Phần thưởng dành cho bạn là 
10 
Câu 1 : Cảnh cụ già Hô-de không những đến dự lớp 
học, mang theo sách học mà còn run giọng đọc theo lũ trò nhỏ nói lên điều gì? 
Không khí đặc biệt, khác thường, cảm động của BHCC 
B. Thể hiện lòng yêu tiếng Pháp, yêu nước Pháp đến xót xa, nghẹn ngào của người dân Pháp 
C. Cả A và B sai 
D. Cả A và B đúng 
? 
Câu 2 : Tác giả xây dựng thành công hai nhân vật chính trong truyện Buổi học cuối cùng là nhờ vào: 
 A. Miêu tả ngoại hình, cử chỉ, lời nói và tâm trạng của họ 
B. Cho nhân vật tự nói lên suy nghĩ của mình. 
C. Tạo ra nhiều chi tiết biểu cảm cho nhân vật thể hiện tình cảm. 
D. Đề cao giá trị của tiếng Pháp đối với người đọc. 
Phần thưởng dành cho bạn là 
10 
Câu 3 : Lời khuyên nào dưới đây phù hợp với nội dung của truyện Buổi học cuối cùng? 
 A. Chúng ta cần yêu quý, giữ gìn, học tập để nắm vững tiếng nói của dân tộc mình vì đó là chìa khóa chốn lao tù, khi đất nước rơi vào vòng nô lệ. 
B. Chúng ta cần yêu quý, trân trọng những bài giảng của thầy cô vì đó là chìa khóa tri thức, giúp ta hiểu biết, trưởng thành hơn. 
C. Chúng ta cần phải yêu quý mảnh đất quê hương và những người dân thường bình dị, vì họ là những người sẽ đồng cam cộng khổ, sát cánh bên ta khi đất nước rơi vào vòng nô lệ. 
D. Cả ba ý kiến A, B, C 
Phần thưởng dành cho bạn là 
10 
+ Ca ngợi giá trị tiếng nói dân tộc , lòng yêu nước. 
+ Đề cao sức mạnh tiếng nói dân tộc. Khẳng định tiếng nói là một giá trị văn hoá cao quý, biểu hiện sâu sắc của lòng yêu nước, sức mạnh của một dân tộc 
+ Văn bản cho ta thấy tác giả là một người yêu nước, yêu độc lập tự do, am hiểu sâu sắc về tiếng mẹ đẻ. 
NỘI DUNG 
Ý NGHĨA 
- Tiếng nói là một giá trị văn hóa cao quý của dân tộc. Yêu tiếng mẹ đẻ là một biểu hiện cụ thể của lòng yêu nước. 
Tự do của một dân tộc gắn liền với việc giữ gìn và phát triển tiếng nói d ân tộc mình . 
TỔNG KẾT 
Kể chuyện bằng ngôi thứ nhất 
Xây dựng tình huống truyện độc đáo. 
Ngôn ngữ tự nhiên với giọng kể chân thật, xúc động. 
Miêu tả tâm lí nhân vật qua ngôn ngữ, hành động, suy nghĩ. 
Trò chơi: Đi tìm từ khóa 
2 
1 
3 
5 
6 
7 
8 
9 
T 
n 
d 
a 
¸ 
T 
T 
T 
h 
n 
Ë 
Ê 
r 
h 
® 
n 
n 
« 
® 
« 
a 
x 
¬ 
P 
£ 
G 
h 
« 
c 
N 
÷ 
R 
G 
T 
h 
n 
© 
õ 
P 
n 
y 
i 
ª 
m 
Õ 
T 
n 
l 
c 
e 
b 
I 
4 
h 
T 
o 
¸ 
Þ 
c 
¸ 
e 
L 
S 
n 
i 
Ò 
d 
m 
1. Tõ tr¸i nghÜa víi th¾ng trËn.. 
2.Thñ ®« cña n­ưíc Phæ . 
3.D¸n lªn ®Ó b¸o cho mäi ng­ưêi biÕt gäi lµ g× ? 
4. DiÒm ®¨ng ten hoÆc sa máng ®Ýnh vµo cæ ¸o trong khi mÆc lÔ phôc gäi lµ g×? 
5. KiÓu ch÷ viÕt cã nÐt trßn vµ ®Ëm nÐt , th­ưêng dïng ®Ó viÕt v¨n b»ng , giÊy khen gäi lµ kiÓu ch÷ g× ? 
6. Mét h×nh thøc biÕn ®æi cña ®éng tõ trong tiÕng ph¸p. 
7. Th«ng c¸o cña chÝnh quyÒn d¸n n¬i c«ng céng 
8 . Ph¸p thua trËn , 2 vïng gi¸p biªn giíi víi Phæ bÞ nhËp vµo n­ưíc Phæ, ®ã lµ Lo- ren vµ vïng nµo nào? 
9. Hä tªn ®Çy ®ñ cña A. §«-§ ª. 
Hướng dẫn tự học 
Từ nội dung, ý nghĩa văn bản, em hãy viết 1 bức thư gửi cho chính mình trong quá khứ để nói về sự cần thiết của việc học tiếng Việt 
Đọc bài thơ sau đây và nêu điểm giống nhau về tình cảm của tác giả Huy Cận và tác giả An-phông-xơ Đô – đê đối với tiếng mẹ đẻ: 
“Nằm trong tiếng nói yêu thươngNằm trong tiếng Việt vấn vương một đờiSơ sinh lòng mẹ đưa nôiHồn thiêng đất nước cũng ngồi bên con. 
Tháng ngày con mẹ lớn khôn, 
Yêu thơ, thơ kể lại hồn ông cha. 
Đời bao tâm sự thiết tha 
Nói trong tiếng nói lòng ta thuở giờ” 
  h­Ưíng dÉn häc sinh häc bµi   
 - N¾m v÷ng néi dung, nghÖ thuËt cña truyÖn 
 ViÕt ®o¹n v¨n nªu suy nghÜ cña em vÒ TiÕng ViÖt cña chóng ta. 
 ChuÈn bÞ bµi : Nh©n ho¸ 
Tiếng Việt 
Chưa chữ viết đã vẹn tròn tiếng nói 
Vầng trăng cao đêm cá lặn sao mờ 
Ôi tiếng Việt như bùn và như lụa 
Óng tre ngà và mềm mại như tơ ... 
Mỗi sớm dậy nghe bốn bề thân thiết 
Người qua đường chung tiếng Việt cùng tôi 
Như vị muối chung lòng biển mặn 
Như dòng sông thương mến chảy muôn đời 
 ( Lưu Quang Vũ )