Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 114: Hội thoại (Tiếp theo)

TIEÁNG VIEÄT 
Tieát 114 : HOÄI THOAÏI (TT) 
 1a. Tìm hiểu ví dụ   
I.Löôït lôøi trong hoäi thoaïi 
Lượt lời 
Người cô 
Bé Hồng 
1 
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không? 
- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về 
2 
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu! 
3 
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ. 
- Sao cô biết mợ con có con? 
4 
- Vậy mày hỏi cô Thông Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao? 
5 
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ? 
  Tiết 114 : HỘI THOẠI (TT) I.Lượt lời trong hội thoại1.a Tìm hiểu ví dụ. 
  b. Kết luận  
  - Lượt lời là mỗi lần có một người tham gia hội thoại nói .  
 Hoạt động cặp đôi ( 2 phút) 
? Bao nhiêu lần lẽ ra Hồng được nói nhưng Hồng không nói? Sự im lặng đó thể hiện thái độ nào của Hồng với người cô? 
? Vì sao Hồng không cắt lời người cô khi bà nói những điều Hồng không muốn nghe? 
Lượt lời 
Người cô 
Bé Hồng 
1 
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không? 
- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về 
2 
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu! 
3 
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ. 
- Sao cô biết mợ con có con? 
4 
- Vậy mày hỏi cô Thông Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao? 
5 
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày,  và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ? 
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. 
Tôi lại im lặng , cúi đầu xuống đất 
  Tiết 114 : HỘI THOẠI (TT) I.Lượt lời trong hội thoại1.a Tìm hiểu ví dụ. 
  b. Kết luận  
  - Lượt lời là mỗi lần có một người tham gia hội thoại nói .  
 Hoạt động cặp đôi ( 2 phút) 
? Bao nhiêu lần lẽ ra Hồng được nói nhưng Hồng không nói? Sự im lặng đó thể hiện thái độ nào của Hồng với người cô? 
? Vì sao Hồng không cắt lời người cô khi bà nói những điều Hồng không muốn nghe? 
- Im lặng khi đến lượt lời của mình cũng là cách biểu thị thái độ. 
- Cần tôn trọng lượt lời của người khác, tránh nói tranh lượt lời, cắt lời hoặc chêm vào lời người khác. 
Xét tình huống sau: 
 TÌNH HUỐNG 1 
 Cả gia đình ông Nam đang ngồi uống nước. Ông nhìn sang đứa con trai và nói: 
 - Dạo này, bố thấy điểm môn Toán của con hình như chưa được tốt lắm. Sắp thi học kì rồi, con cần cố gắng hơn nữa. Hay là con sang  
 Ông Nam chưa nói hết câu, cậu con trai đã vùng vằng đứng dậy và làu bàu: 
 - Thôi, bố đừng nói đến chuyện học hành của con nữa ! 
Trong lĩnh vực hội thoại, hành vi của cậu con trai được gọi là gì ? 
 A. Cướp lời B. Nói chêm 
 C. Nói leo D. Cắt lời 
D 
Xét tình huống sau: 
TÌNH HUỐNG 2 
 Trong một buổi thảo luận của lớp, cô giáo yêu cầu học sinh A phát biểu ý kiến về vấn đề bảo vệ môi trường, học sinh A chưa kịp trình bày thì học sinh B vội vàng đứng lên đưa ra ý kiến của mình. 
 Trong lĩnh vực hội thoại, hành vi của B được gọi là gì ? 
 A. Nói leo. B. Cắt lời. 
 C. Tranh lượt lời (cướp lời). D. Nói hỗn. 
C 
? 
1/ Mét chiÕn sÜ c¸ch m¹ng bÞ b¾t. GiÆc tra tÊn d· man, anh vÉn kh«ng nãi nöa lêi. 
2/ Mét b¹n häc sinh nh×n thÊy kÎ xÊu lÊy trém xe ®¹p cña b¹n m×nh. Khi ® ư ­îc hái, b¹n häc sinh Êy im lÆng kh«ng nãi nöa lêi. 
- Sù im lÆng trong 2 t×nh huèng trªn thÓ hiÖn ®iÒu g×? Sù im lÆng nµo lµ ®¸ng quý, ®¸ng ca ngîi? 	 
Cho hai tình huống sau: 
T×nh huèng 
1 
2 
LÝ do 
Gi÷ bÝ mËt. 
NÐ tr¸nh tr¸ch nhiÖm. 
KÕt luËn 
§¸ng quÝ, ®¸ng ca ngîi. 
§¸ng phª ph¸n. 
  Tiết 114 : HỘI THOẠI (TT) I.Lượt lời trong hội thoại1.a. Tìm hiểu ví dụ. 
  b. Kết luận  
  - Lượt lời là mỗi lần có một người tham gia hội thoại nói .  
- Im lặng khi đến lượt lời của mình cũng là cách biểu thị thái độ. 
- Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt lời của người khác, tránh nói tranh lời, cắt lời hoặc chêm vào lời người khác. 
 2. Ghi nhớ (SGK 102) 
II. Luyện tập 
 Bài tập 1 ( SGK 102) 
a. Mỗi nhân vật trong đoạn trích thực hiện những lượt lời nào? 
( Ghi lại lượt lời từng nhân vật.) 
b . Qua löôït lôøi cuûa caùc nhaân vaät, em thaáy tính caùch cuûa moãi nhaân vaät ñöôïc theå hieän nhö theá naøo? 
c. Vai trò của lượt lời trong hội thoại? 
 THAÛO LUAÄN NHÓM 5 phút 
Anh Dậu 
Ch ị Dậu 
Cai lệ 
Người nhà lí trưởng 
Baøi taäp 1(SGK 102): 
Anh Dậu 
Ch ị Dậu 
Cai lệ 
Người nhà lí trưởng 
ba phải 
dịu dàng, 
đảm đang, 
mạnh mẽ 
nhút nhát, 
nhu nhược 
thô bạo, độc ác 
Trong một cuộc hội thoại,lượt thoại có 
vai trò 
thể hiện tính cách từng nhân vật. 
  Tiết 114 : HỘI THOẠI (TT) I.Lượt lời trong hội thoại1.a Tìm hiểu ví dụ. 
  b. Kết luận  
  - Lượt lời là mỗi lần có một người tham gia hội thoại nói .  
THẢO LUẬN NHÓM( 5 phút) 
Bài 2 . Phân tích lượt lời hội thoại của nhân vật: Chị Dậu và cái Tí qua trích đoạn “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố .( theo bảng) 
- Im lặng khi đến lượt lời của mình cũng là cách biểu thị thái độ. 
- Cần tôn trọng lượt lời của người khác, tránh nói tranh lời, cắt lời hoặc chêm vào lời người khác. 
 2. Ghi nhớ SGK 102 
II. Luyện tập 
 Bài tập 1 ( SGK 102) 
Bài tập 2 ( SGK 103) 
Bµi tËp 2. Phân tích lượt lời hội thoại của nhân vật: Chị Dậu và cái Tí qua trích đoạn “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố. 
Cái Tí 
Chị Dậu 
Ban ®Çu 
VÒ sau 
Ban ®Çu 
VÒ sau 
Số lượt lời 
(a) 
Lý do 
(b) 
Tác dụng 
(c) 
11 
3 
3 
Cố làm cho mẹ vui, khoe sự tháo vát 
-> nói nhiều, giọng hồn nhiên. 
Sợ hãi, đau đớn 
-> nói ít, nói ngắn. 
Đau đớn vì sắp mất con 
-> hầu như không nói, nói ít. 
Tô đậm nỗi bất hạnh của một đứa trẻ hồn nhiên, ngây thơ sắp phải rời tổ ấm gia đình.. 
Sự hồn nhiên, ngây thơ, hiếu thảo của đứa con càng làm cho người mẹ đau lòng hơn khi sắp phải bán nó. 
7 
Thuyết phục con. 
-> nói nhiều, nói dài. 
Góc sáng tạo. 
Đặt tiêu đề cho đoạn hội thoại. 
- Viết đoạn hội thoại ngắn. 
-Chỉ rõ lượt lời. 
-Lời nhắn nhủ từ câu chuyện. 
 Sơ đồ hệ thống kiến thức 
HỘI THOẠI 
-Vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại. 
Quan hệ xã hội: 
trên - dưới, 
ngang hàng. 
t hân - sơ. 
Mỗi lần có một người tham gia hội thoại nói 
gọi là một lượt lời. 
+ Để giữ lịch sự: 
- tôn trọng lượt lời 
- không nói tranh, cắt lời người khác. 
- không được nói chen, nói xen vào lời người khác. 
+ Im lặng khi đến lượt lời của mình cũng là cách biểu thị thái độ. 
Vai xã hội 
Lượt lời 
Giê häc ®Õn ®©y lµ kÕt thóc 
Xin tr©n träng c¶m ¬n 
c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh!