Bài giảng Ngữ văn 9 (Tập làm văn) - Bài: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự - Trường THCS Thái Sơn

 1/ Giới thiệu trước lớp vẻ đẹp chị em 
Thúy Kiều bằng lời văn của mình.
HS giới thiệu trước lớp MIÊU TẢ NỘI TÂM 
 TRONG VĂN BẢN 
 TỰ SỰ HOẠT ĐỘNG 
HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn tự sự 
 Hoạt động nhóm: Thực hiện các nhiệm vụ sau
Câu 1: Yêu cầu một học sinh đọc lại đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” 
sgk/ 93 -94 và thực hiện các yêu cầu sau:
a. Tìm những câu thơ miêu tả cảnh trong đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng
 感谢您下载包图网平台上提供的PPT作品，为了您和包图网以及原创作者的利益，请勿复制、传播、销售，否则将承担法律责任！包图网将对作品进行维权，按照传播下载次数进行十倍的索取赔偿！
Bích”. -> Nhóm 1 ibaotu.com
b. Những câu thơ tả cảnh có mối quan hệ như thế nào với việc thể hiện nội 
tâm nhân vật? -> Nhóm 2
c. Tìm những câu thơ miêu tả tâm trạng trong đoạn trích “Kiều ở lầu
Ngưng Bích”. Miêu tả nội tâm có tác dụng thế nào đối với việc khắc họa
nhân vật trong văn bản tự sự? -> Nhóm 3
Câu 2: Đọc đoạn văn mục I.2 sgk/ và nhận xét cách miêu tả nội tâm nhân
vật của tác giả. -> Nhóm 4 HỌC SINH THỰC HIỆN NHIỆM VỤ
Học sinh thực hiện nhiệm vụ được giao
Thời gian: 7 phút
 感谢您下载包图网平台上提供的PPT作品，为了您和包图网以及原创作者的利益，请勿复制、传播、销售，否则将承担法律责任！包图网将对作品进行维权，按照传播下载次数进行十倍的索取赔偿！
Giáo viênibaotu.com theo dõi, hỗ trợ học sinh 
trong quá trình thực hiện nhiệm vụ BÁO CÁO, THẢO LUẬN
Các nhóm trình bày kết quả thực hiện nhiệm vụ
 感谢您下载包图网平台上提供的PPT作品，为了您和包图网以及原创作者的利益，请勿复制、传播、销售，否则将承担法律责任！包图网将对作品进行维权，按照传播下载次数进行十倍的索取赔偿！
Thời gian: 8ibaotu.com phút
Giáo viên theo dõi, hỗ trợ học sinh trong quá 
trình báo cáo trình bày I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn tự sự 
 Kiều ở lầu Ngưng Bích
 1. Đọc lại đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” sgk/ Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân,
 93 -94 và thực hiện các yêu cầu sau: Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
 Bốn bề bát ngát xa trông,
 Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
 .Tưởng người dưới nguyệt chén đồng
 Tin sương luống những rày trông mai chờ
 Bên trời góc bể bơ vơ 
 Tấm son gột rửa bao giờ cho phai
 Xót người tựa cửa hôm mai
 Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ
 Sân Lai cách mấy nắng mưa
 Có khi gốc tử đã vừa người ôm
 Buồn trông cửa bể chiều hôm 
 Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
 Buồn trông ngọn nước mới sa,
 Hoa trôi man mác biết là về đâu?
 Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
 Chân mây mặt đất một màu xanh xanh
 Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
 Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
 (Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du) a. Tìm những câu thơ miêu tả cảnh trong b. Những câu thơ tả cảnh có mối quan hệ như thế nào 
đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích”. với việc thể hiện nội tâm nhân vật?
 Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân Buồn trông cửa bể chiều hôm
 Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
 Bốn bề bát ngát xa trông Cô đơn
 Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia
 Buồn trong nội cỏ rầu rầu,
 Buồn trông cửa bể chiều hôm Chân mây mặt đất một màu xanh xanh
 Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
 . Buồn trông ngọn nước mới sa Tủi phận
 Hoa trôi man mác biết là về đâu? Buồn trông gió cuốn mặt duềnh
 Buồn trong nội cỏ rầu rầu, Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi
 Chân mây mặt đất một màu xanh xanh
 Buồn trông gió cuốn mặt duềnh Hoảng sợ
 Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi => Miêu tả cảnh cho thấy được tâm trạng bên trong 
=>Tả cảnh sắc thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích giúp của nhân vật và ngược lại. (Tả cảnh ngụ tình)
hình dung ra đối tượng qua các giác quan. (Miêu =>Miêu tả nội tâm gián tiếp (cảnh vật)
tả bên ngoài)` c. Tìm những câu thơ miêu tả tâm trạng trong 
 đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích”. Miêu tả 2. Đọc đoạn văn sau và nhận xét cách miêu tả nội 
 nội tâm có tác dụng thế nào đối với việc khắc tâm nhân vật của tác giả.
 họa nhân vật trong văn bản tự sự?
 Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
 Tin sương luống những rày trông mai chờ. Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết 
 Bên trời góc bể bơ vơ, nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. 
 Tấm son gột rửa bao giờ cho phai. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm 
 Xót người tựa cửa hôm mai, mém của lão mếu như con nít.
 Quạt nồng ấm lạnh những ai đó giờ? (Nam Cao – Lão Hạc)
 Sân Lai cách mấy nắng mưa,
 Có khi gốc tử đã vừa người ôm. Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết 
 nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. 
 Miêu tả những suy nghĩ, tâm trạng của Kiều về: Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm 
 nỗi nhớ cha mẹ, nỗi nhớ Kim Trọng về thân 
 phận buồn tủi của chính mình. mém của lão mếu như con nít.
 Miêu tả nội tâm => Dằn vặt, đau khổ, ân hận, day dứt khi bán 
=> Miêu tả nội tâm trực tiếp. cậu Vàng. 
=> Đối tượng miêu tả không quan sát được trực => Miêu tả nội tâm gián tiếp (nét mặt, cử 
tiếp từ bên ngoài. chỉ) 3. Bài tâp 3: 
 Yêu cầu HS thực hiện các nhiệm vụ sau:
 (?) Xác định (?) Xác định (?) So sánh 2 ví 
 dụ trong VD3 và 
 đối tượng đối tượng 
 nhận xét tác 
 miêu tả bên miêu tả nội dụng của yếu tố 
 ngoài ở VD1 tâm ở VD2 miêu tả nội tâm 
 trong văn bản tự 
 sự? VD1:- “Vân xem trang trọng khác vời
 Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang
 Hoa cười ngọc thốt đoan trang
 Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da
 Chị em Thúy Kiều - Nguyễn Du
VD2: “Chao ôi, tôi có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách 
 láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ những cử chỉ ngu dại của 
 mình thôi .Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, 
 mà còn ân hận quá, ân hận mãi”
 - “Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa 
 thương vừa ăn năn tội mình..”
 Bài học đường đời đầu tiên - Tô Hoài) VD3: (?) So sánh 2 ví dụ sau đây và nhận xét tác dụng của yếu tố 
miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự? 
Ví dụ 1: “Tôi bất chợt giật mình thức dậy và nhận ra chỉ là giấc 
mơ.tôi suy nghĩ về mẹ”
Ví dụ 2: “Tôi bất chợt giật mình thức dậy và nhận ra chỉ là giấc 
mơ.lòng tôi đau đớn và buồn tẻtôi suy nghĩ về mẹtôi yêu 
mẹ” KẾT LUẬN
Đối tượng của miêu tả bên Đối tượng của miêu tả nội 
 ngoài. tâm.
 VD1:Miêu tả Thúy Vân với vẻ VD2: Miêu tả tâm trạng, suy 
 đẹp bên ngoài như hình dáng nghĩ, tình cảm, cảm xúc nhân 
với khuôn mặt, làn da, mái tóc.. vật Dế Mèn
=> Quan sát được trực => Không quan sát được 
 tiếp từ bên ngoài.
 trực tiếp từ bên ngoài. 
 Miêu tả nội tâm là biện pháp quan trọng xây dựng 
 nhân vật => Khắc hoạ đặc điểm tính cách nhân vật. 
 ➔ Các nhân vật hiện lên sinh động. VD3 (?) So sánh 2 ví dụ sau đây và nhận xét tác dụng của yếu tố miêu tả 
nhội tâm trong văn bản tự sự? 
Ví dụ 1: “ Tôi bất chợt giật mình thức dậy và nhận ra chỉ là giấc mơtôi suy nghĩ 
về mẹ”
→ Nhân vật không thể hiện được sâu sắc, diễn biến nội tâm, tâm trạng, tình cảm 
của nhân vật, không thể hiện được tình cảm rõ ràng, không có linh hồn
Ví dụ 2: “ Tôi bất chợt giật mình thức dậy và nhận ra chỉ là giấc mơ.lòng tôi đau 
đớn và buồn tẻtôi suy nghĩ về mẹtôi yêu mẹ”
→ Nhân vật thể hiện được sâu sắc, diễn biến nội tâm, tâm trạng, tình cảm của nhân 
vật, có thể hiện được tình cảm rõ ràng, có linh hồn
 Cần phải sử dụng miêu tả nội tâm nhân vật trong quá trình làm văn tự sự để 
bài viết của mình đạt hiệu quả cao nhất. GHI NHỚ
 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện
 MIÊU TẢ những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của
 NỘI TÂM nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng
 nhân vật, làm cho nhân vật sinh động
 TRONG 
VĂN BẢN Người ta có thể miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách
 TỰ SỰ diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân
 vật; cũng có thể miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách
 miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục,... Của
 nhân vật HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
Hoạt động nhóm: Thực hiện các nhiệm vụ sau:
Bài tập 1: Tìm yếu tố miêu tả và cách miêu tả của nhân vật. NHÓM 1 THỰC HIỆN
“Tôi giật sững người. Chẳng hiểu sao tôi phải bám chặt lấy tay mẹ. Thoạt tiên là sự ngỡ 
 ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ. Dưới mắt em tôi, tôi hoàn hảo đến thế kia ư? 
 Tôi nhìn như thôi miên dòng chữ đề trên bức tranh: “Anh trai tôi”
 (Bức tranh của em gái tôi - Tạ Duy Anh - Ngữ văn 6 - tập 2)
Bài tập 2: Ghi lại tâm trạng của em sau khi để xảy ra một chuyện có lỗi với bạn
trong các tình huống sau: 
Tình huống 1: Em cho một người bạn khác lớp mượn máy tính. Đến giờ học, em không nhớ nên đã 
nghi cho bạn ngồi bên cạnh lấy trộm máy tính của mình và tỏ ra ghét bạn.Một thời gian sau, em mới 
biết là mình nghi oan cho bạn. Tâm trạng em lúc đó thế nào? NHÓM 2 THỰC HIỆN
Tình huống 2: Vô tình đã xem trộm nhật kí của bạn và bị bạn phát hiện.→ NHÓM 3 THỰC HIỆN
Tình huống 3:Tôi hay vi phạm nội quy của lớp nên thường xuyên bị lớp trưởng nhắc nhở.Tôi 
tức lắm nên đã trả thù bằng cách sút quả bóng vào mặt làm cho máu mũi của nó trào ra. Trả thù 
được nhưng sao tôi thấy không vui. → NHÓM 4 THỰC HIỆN. HS không phải kể 
Lưu ý : lại sự việc mà ghi lại 
 * Lưu ý HStâm: Không trạng phải kể lại của sự việc emmà ghi lại tâm 
 trạng của khiem khi gâygây ra sự việcra đósự. việc 
 đó. THỰC HIỆN NHIỆM VỤ
Học sinh thực hiện nhiệm vụ được giao
Thời gian: 7 phút
 感谢您下载包图网平台上提供的PPT作品，为了您和包图网以及原创作者的利益，请勿复制、传播、销售，否则将承担法律责任！包图网将对作品进行维权，按照传播下载次数进行十倍的索取赔偿！
Giáo viênibaotu.com theo dõi, hỗ trợ học sinh 
trong quá trình thực hiện nhiệm vụ BÁO CÁO, THẢO LUẬN
Các nhóm trình bày kết quả thực hiện nhiệm vụ
 感谢您下载包图网平台上提供的PPT作品，为了您和包图网以及原创作者的利益，请勿复制、传播、销售，否则将承担法律责任！包图网将对作品进行维权，按照传播下载次数进行十倍的索取赔偿！
Thời gian: 8ibaotu.com phút
Giáo viên theo dõi, hỗ trợ học sinh trong quá 
trình báo cáo trình bày