Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 103: Các thành phần biệt lập (Tiếp theo)

Kính chào các quý vị đại biểu, các thầy cô giáo và các em 
Chào mừng xuân mới 2011 
Kiểm tra bài cũ 
 -Kể tên các thành phần biệt lập đã học ? 
 - Tại sao gọi những thành phần đú là thành phần biệt lập ? 
 Xác đ ịnh các thành phần biệt lập sau và cho biết đ ó là thành phần biệt lập nào ? 
“ Có lẽ v ăn nghệ rất kị trí thức hóa . Một nghệ thuật đã trí thức hóa thường là trừu tượng kh ô héo ” 
 ( Nguyễn Đ ỡ nh Thi - Tiếng nói của văn nghệ ) 
 Đọc cỏc đoạn trớch sau đõy ( trớch từ truyện ngắn Làng của Kim Lõn ) và trả lời cõu hỏi . 
a) - Này , bỏc cú biết mấy hụm nay sỳng nú bắn ở đõu mà nghe rỏt thế khụng ? 
b) - Cỏc ụng , cỏc bà ở đõu ta lờn đấy ạ ? 
 ễng Hai đặt bỏt bước xuống chừng hỏi . Một người đàn bà mau miệng trả lời : 
 - Thưa ụng , chỳng chỏu ở Gia Lõm lờn đấy ạ. 
 1. Trong những từ ngữ in đậm trờn đõy , từ ngữ nào được dựng để gọi , từ nào được dựng để đỏp ? 
 2. Những từ ngữ dựng để gọi người khỏc hay đỏp lời người khỏc cú tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của cõu hay khụng ? 
 3. Trong những từ ngữ in đậm đú , từ ngữ nào được dựng để tạo lập cuộc thoại , từ ngữ nào được dựng để duy trỡ cuộc thoại đang diễn ra ? 
Trò Chơi 
Tiếp sức 
*Tạo lập cuộc thoại ( Nội dung tuỳ chọn ) 
- HS1: lời thoại có thành phần gọi - đáp dùng để tạo lập cuộc thoại với HS 2 
- HS2: lơì thoại có thành phần gọi - đáp dùng để duy tr ì cuộc thoại với HS 1. 
 Đọc những cõu sau và trả lời cõu hỏi 
Lỳc đi , đứa con gỏi đầu lũng của anh – và cũng là đứa con duy nhất của anh , chưa đầy một tuổi . 
 ( Nguyễn Quang Sỏng , Chiếc lược ngà ) 
b) Lóo khụng hiểu tụi , tụi nghĩ vậy , và tụi càng buồn lắm . 
 ( Nam Cao, Lóo Hạc ) 
1. Nếu lược bỏ cỏc từ in đậm , nghĩa sự việc của mỗi cõu trờn cú thay đổi khụng ? Vỡ sao ? 
2. Ở cõu ( a ), cỏc từ ngữ in đậm được thờm vào để chỳ thớch cho cụm từ nào ? 
3. Trong cõu ( b ), cụm chủ - vị in đậm chỳ thớch điều gỡ ? 
-> Giải thích thêm đ iều “ Lão không hiểu tôi ”, nêu lý do làm cho “ tôi càng buồn ” 
Lỳc đi , đứa con gỏi đầu lũng của anh – và cũng là đứa con duy nhất của anh , chưa đầy một tuổi . 
 ( Nguyễn Quang Sỏng , Chiếc lược ngà )	 b) Lóo khụng hiểu tụi , tụi nghĩ vậy , và tụi càng buồn lắm . 
 ( Nam Cao, Lóo Hạc ) 
c) Anh quả quyết – cỏi anh chàng ranh mónh đú – rằng cú thấy đụi ngọn rõu mộp người tự nhếch lờn một chỳt rồi lại hạ xuống ngay ... 
 ( Nguyễn Ái Quốc – Thuế mỏu ) 
d)  gọi kờnh Ba Khớa vỡ ở đú hai bờn bờ tập trung toàn những con Ba khớa , chỳng bỏm đặc sệt quanh cỏc gốc cõy ( Ba khớa là một loại cũng biển lai cua càng sắc tớm đỏ , làm mắm xộ ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon ). 
 ( Đoàn Giỏi – Đất rừng phương Nam ) 
 e)Cảnh vật chung quanh tụi đều thay đổi , vỡ chớnh lũng tụi đang cú sự thay đổi lớn : hụm nay tụi đi học . 
 ( Thanh Tịnh – Tụi đi học ) 
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP 
THÀNH PHẦN 
TèNH THÁI 
THÀNH PHẦN 
CẢM THÁN 
THÀNH PHẦN 
GỌI - ĐÁP 
THÀNH PHẦN 
PHỤ CHÚ 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo ) 
BT1: Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích và cho biết từ nào đư ợc dùng để gọi , từ nào đư ợc dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì ( trên - dưới hay ngang hàng , thân hay sơ)? 
Này , bảo bác ấy có trốn đi đâu th ì trốn . Chứ cứ nằm đ ấy,chốc nữa họ vào thúc sưu , không có , họ lại đá nh trói th ì khổ . Người cứ ốm rề rề nh ư thế , nếu lại phải một trận đ òn , nuôi mấy tháng cho hoàn hồn . 
Vâng , cháu cũng đã nghĩ nh ư cụ . Nhưng để cháo nguội , cháu cho nh à cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì. 
 (Ngô Tất Tố , Tắt đ èn ) 
Tieỏt 103 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo ) 
1.Bài tập 2 (SGK) 
Tìm thành phần gọi - đáp trong câu ca dao và cho biết lời gọi - đáp đ ó hướng đ ến ai . 
 Bầu ơi thương lấy bí cùng , 
 Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn . 
Tieỏt 103 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo ) 
 Bài tập số 3, 4 (SGK) 
 Tìm thành phần phụ chú trong đoạn trích và cho biết chúng bổ sung cho đ iều gì và liên quan đ ến những từ ng ữ nào trước đ ó ? 
a/ Chỳng tụi,mọi người - kể cả anh , đều tưởng con bộ sẽ đứng yờn đú thụi 
 ( Nguyễn Quang Sỏng ,Chiếc lược ngà ) 
b) Giáo dục tức là giải phóng . Nó mở ra cánh cửa dẫn đ ến hoà bình , công bằng và công lí . Những người nắm gi ữ chìa kho á của cánh cửa này - các thầy , cô giáo , các bậc cha mẹ , đ ặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng , bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại 
cho các thế hệ mai sau sẽ tuỳ thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy . 
 ( Phờ-đờ-ri-cụMay-o,Giỏo dục - chỡa khúa của tương lai ) 
Tieỏt 103 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo ) 
c/ Bước sang thế kỷ mới,muốn sỏnh vai cựng cỏc cường quốc năm chõu thỡ chỳng ta sẽ phải lấp đầyhành trang bằng những điểm mạnh , vứt bỏ những điểm yếu . Muốn vậy thỡ khõu đầu tiờn , cú ý nghĩa quyết định là hóy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỷ tới - nhận ra điều đú quen dần với những thúi quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất . 
 ( Vũ Khoan , Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới ) 
d/ Cô bé nh à bên ( có ai ngờ ) 
 Cũng vào du kích 
 Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích 
 Mắt đen tròn ( thương thương qu á đi thôi ) 
	 ( Giang Nam , Qu ê hương ) 
Tieỏt 103 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo ) 
3. Bài tập số 5 (SGK) 
 Tuoồi treỷ phaỷi hửụựng tụựi tửụng lai , tuoồi treỷ Vieọt Nam 
cuừng theỏ ! Tửụng lai – ủoự laứ nhửừng gỡ chửa coự hoõm nay . 
Thanh nieõn muoỏn ủaùt ủửụùc moọt tửụng lai tửụi saựng thỡ phaỷi nỗ lửùc ngay tửứ baõy giụứ , baống vieọc chuaồn bũ cho mỡnh moọt haứnh trang tinh thaàn vửừng chaộc - ủoự laứ tri thửực , kú naờng , thoựi quen , ủeồ thanh nieõn coự theồ tửù tin trửụực maùng thoõng tin toaứn caàu , trửụực sửù ủoứi hoỷi cuỷa hoọi nhaọp kinh teỏ theỏ giụựi vụựi tớnh kổ luaọt vaứ cửụứng ủoọ lao ủoọng cao . Muoỏn vaõy , thanh nieõn phaỷi tieõn phong trong hoùc taọp vaứ hoùc taọp coự hieọu quaỷ , kũp thụứi vaọn duùng tri thửực aỏy vaứo sửù nghieọp coõng nghieọp hoựa , hieọn ủaùi hoựa ủaỏt nửụực . Vaứ cuừng chổ coự nhử vaọy , thanh nieõn mụựi xửựng ủaựng laứ muứa xuaõn vúnh cửỷu cuỷa nhaõn loaùi ! 
Tieỏt 103 
1 
2 
3 
4 
p 
h 
ụ 
c 
h 
ú 
g 
ọ 
i 
đ 
á 
p 
c 
ả 
m 
t 
h 
á 
n 
t 
ì 
n 
h 
t 
h 
á 
i 
t 
h 
à 
n 
h 
p 
h 
ầ 
n 
b 
i 
ệ 
t 
l 
ậ 
p 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo ) 
Chao ôi! Mong nhớ ! Ôi mong nhớ 
Một cánh chim thu lạc cuối ngàn . 
 ( Chế Lan Viên ) 
Trên những chặng đư ờng dài 50, 60 km, chúng ta chỉ gặp cây dừa : dừa xiêm thấp lè tè , dừa nếp lơ lửng giữa trời , dừa lửa lá đ ỏ , 
Ngẫm ra th ì tôi chỉ nói cho sướng miệng tôi 
 ( Tô Hoài ) 
Ơi chiếc xe vận tải 
Ta cầm lái đi đây 
 ( Tố Hữu ) 
Tieỏt 103 
về nh à 
Ôn lại các thành phần biệt lập 
Làm bài tập 5 
Chuẩn bị bài : Chó sói và cừu trong th ơ ngụ ngôn của LaPhongTen 
Xin chân thành cảm ơn