Bài giảng Ngữ văn 9 - Tuần 13: Ôn tập về thơ hiện đại - Trường THCS Thái Sơn

 ÔN TẬP VỀ THƠ HIỆN ĐẠI I. NỘI DUNG ÔN TẬP:
 1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại 
 Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9 (Tập 1). TT Tên Tác Năm Thể Tóm tắt Đặc sắc 
 bài thơ giả sáng thơ nội dung nghệ thuật
 tác
 Đồng Chính 1948 Tự do Vẻ đẹp chân Chi tiết, hình 
 chí Hữu thực giản dị ảnh tự nhiên 
1 của anh bộ bình dị, cô 
 đội thời đọng gợi 
 chống Pháp cảm.
 và tình đồng 
 chí sâu sắc, 
 cảm động. 2 Bài thơ Phạm 1969 Tự do Vẻ đẹp hiên Ngôn ngữ 
 về tiểu Tiến ngang, dũng bình dị, giọng 
 đội xe Duật cảm của điệu và hình 
 không người lính lái ảnh thơ độc 
 kính xe Trường đáo.
 Sơn.
3 Đoàn Huy 1958 Bảy Vẻ đẹp tráng Từ ngữ giàu 
 thuyền Cận chữ lệ, màu sắc hình ảnh sử 
 đánh cá lãn mạng của dụng các biện 
 thiên nhiên, pháp ẩn dụ, 
 vũ trụ và con nhân hoá
 người lao 
 động mới. Bếp lửa Bằng 1963 7 chữ Tình cảm bà Hồi tưởng kết 
 Việt và 8 cháu và hình hợp với cảm 
4 chữ ảnh người bà xúc, tự sự, 
 giàu tình bình luận.
 thương, giàu 
 đức hi sinh. 2. Nhận xét về hình ảnh người lính và tình đồng đội 
của họ trong các bài thơ : “Đồng chí”, “Bài thơ về 
tiểu đội xe không kính”.
• - Điểm chung : 
• Các bài thơ đều viết về người lính cách mạng
 với vẻ đẹp trong cuộc sống chiến đấu và những 
 tình cảm đẹp trong tâm hồn họ. -Điểm chung:
- Khác nhau:
• “Đồng chí” viết về người lính ở thời kì đầu đầu cuộc 
 kháng chiến chống Pháp. Xuất thân từ nông dân nơi 
 những làng quê nghèo khó, tình nguyện và hăng hái 
 ra đi chiến đấu. Tình đồng chí của những người đồng 
 đội dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ, cùng chia sẻ 
 những gian lao, thiếu thốn và cùng lí tưởng chiến đấu. 
 Bài thơ tập trung thể hiện vẻ đẹp và sức mạnh của 
 tình đồng chí ở những người lính cách mạng. -Điểm chung:
- Khác nhau:
• “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” khắc hoạ hình 
 ảnh những chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường 
 Sơn trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. Bài thơ làm 
 nổi bật tinh thần dũng cảm, bất chấp khó khăn nguy 
 hiểm, tư thế hiên ngang, niềm lạc quan và ý chí chiến 
 đấu giải phóng miền Nam của người chiến sĩ lái xe –
 một hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong cuộc 
 kháng chiến chống Mĩ. 3. Nhận xét bút pháp xây dựng hình ảnh trong 
 các bài thơ:
• - Bài “Đồng chí” : hình ảnh “Đầu súng trăng treo” ở cuối bài 
 rất đẹp và giàu ý nghĩa biểu tượng, nhưng cũng rất thực, và tác 
 giả đã bắt gặp trong những đêm phục kích địch ở rừng.
 - Bài “Đoàn thuyền đánh cá” lại chủ yếu dùng bút pháp tượng trưng, 
 phóng đại với nhiều liên tưởng, tưởng tượng, so sánh mới mẻ độc 
 đáo.
 - “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” sử dụng bút pháp 
 hiện thực, miêu tả rất cụ thể, chi tiết từ hình dáng chiếc xe 
 không kính đến cảm giác và sinh hoạt của người lái xe. II. NỘI DUNG LUYỆN TẬP:
Câu 1: Phân tích hình ảnh người lính trong bài thơ 
“Đồng chí” 
 • Bài thơ về tình đồng chí đã cho ta thấy vẻ đẹp bình dị mà cao 
 cả của người lính cách mạng, cụ thể ở đây là anh bộ đội hồi 
 đầu cuộc kháng chiến chống Pháp.
 • + Hoàn cảnh xuất thân: họ là những người nông dân nghèo ra 
 đi từ những miền đất xa nhau: “nước mặn đồng chua”, “ đất 
 cầy lên sỏi đá.”
 • + Họ ra đi vì nghĩa lớn (hai chữ “mặc kệ” nói được cái dứt 
 khoát, mạnh mẽ ...mặc dù vẫn luôn lưu luyến với quê hương 
 “giếng nước gốc đa....”
 • + Họ đã trải qua những gian lao, thiếu thốn tột cùng, những 
 cơn sốt rét run người, trang phục phong phanh giữa mùa đông 
 lạnh giá => Những gian khổ càng làm nổi bật vẻ đẹp của anh 
 bộ đội: sáng lên nụ cười của người lính (miệng cười buốt giá)
 • + Đẹp nhất ở họ là tình đồng chí đồng đội sâu sắc, thắm thiết 
 • + Kết tinh hình ảnh người lính và tình đồng chí của họ là bức 
 tranh đặc sắc trong đoạn cuối của bài thơ. II. NỘI DUNG LUYỆN TẬP:
Câu 2: Cảm nhận của em về hình ảnh người lính lái xe 
trong bài thơ “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của 
Phạm Tiến Duật.
 • Người lái xe trong bài thơ là những người chiến sĩ trẻ trung. 
 Các anh rất trẻ trung, hồn nhiên, tâm hồn gần gũi với thiên 
 nhiên. Khó khăn gian khổ các anh coi thường: ừ thì có bụi, ừ 
 thì ướt áo. Thái độ “chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc, 
 chưa cần thay, lái trăm cây số nữa” là sự thách thức, coi 
 thường khó khăn gian khổ. Những chiếc xe từ trong bom rơi, 
 bị bom giật, bom rung, nhưng người chiến sĩ vẫn ung dung. 
 Các anh nhìn thẳng phía trước, vui vẻ bắt tay nhau. Xe hư 
 hỏng không có kính, không có đèn, không có mui xe, thùng xe 
 có xước, nhưng xe vẫn chạy vì Miền Nam phía trước. Tất cả vì 
 tiền tuyến, vì mặt trận, đó là khẩu hiệu của họ. Và những chiếc 
 xe mang đầy thương tích vẫn lăn bánh ra mặt trận. Có thể nói 
 những người lái xe, người làm chủ phương tiện là yếu tố quyết 
 định làm nên thắng lợi trên mặt trận vận tải và cuộc kháng 
 chiến chống Mĩ cứu nước. II. NỘI DUNG LUYỆN TẬP:
Câu 3: Hai câu đầu bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” sử 
dụng biện pháp nghệ thuật gì? Biện pháp nghệ thuật đó 
có tác dụng như thế nào?
 • Gợi ý:
 • Hai câu thơ:
 • Mặt trời xuống biển như hòn lửa
 • Sóng đã cài then đêm sập cửa
 • - Biện pháp so sánh, nhân hóa đặc sắc.
 • - Huy Cận miêu tả chân thực sự chuyển động của thời khắc 
 giữa ngày và đêm khiến cảnh biển đêm trở nên đẹp và kì vĩ, 
 tráng lệ như trong thần thoại.
 • + Gợi lên sự gần gũi của ngôi nhà thiên nhiên đang 
 chuyển mình đi vào nghỉ ngơi, còn con người bắt đầu hoạt 
 động lao động của mình, tạo sự bình yên với những người ngư 
 dân ra khơi. II. NỘI DUNG LUYỆN TẬP
Câu 4: Hãy nêu nhận xét về hình ảnh tượng trưng của 
hình tượng “bếp lửa”
 • Gợi ý:
 • Hình ảnh bếp lửa vốn là hình ảnh thật của bếp lửa mà 
 ngày ngày người bà nhen lửa nấu cơm. Nhưng bếp 
 lửa lại trở thành hình ảnh tượng trưng, gợi lại tất cả 
 những kỉ niệm ấm áp của hai bà cháu. Lửa thành ra 
 ngọn lửa tình yêu, lửa niềm tin, ngọn lửa bất diệt của 
 tình bà cháu, tình quê hương đất nước. Bếp lửa mà 
 người bà ấp iu hay chính là tình yêu thương mà bà 
 nâng niu dành tất cả cho cháu, từ việc dạy cháu làm, 
 chăm cháu học, bảo cháu nghe. Bếp lửa cũng là nơi 
 bà nhóm lên tình cảm, khát vọng cho người cháu. 
 Nhóm lửa do đó cũng vừa có nghĩa thực, vừa có ý 
 nghĩa tượng trưng. III. BÀI TẬP THAM KHẢO:
 • Câu 1:
 • Em hãy làm sáng tỏ nhận định: Bài thơ “Đoàn thuyền đánh 
 cá” thể hiện sự kết hợp giữa cảm hứng lãng mạn và cảm hứng 
 thiên nhiên, vũ trụ của nhà thơ Huy Cận.
 • Câu 2:
 • Mối quan hệ giữa bếp lửa đời thường và “bếp lửa” trong thơ 
 Bằng Việt? HƯỚNG DẪN HỌC VÀ CHUẨN BỊ BÀI Ở NHÀ
 - Ôn tập lại các bài thơ đã học.
 - Tự học các bài thơ có trong SGK Ngữ văn 9 (Phần tự học, tự
nghiên cứu)
 - Làm các bài tập tham khảo
 - Tiết sau: Chuẩn bị bài : “Làng”