Bài giảng Ngữ văn 8 (Cánh diều) - Bài 2: Nếu mai em về Chiêm Hóa - Trường THCS Thái Sơn

 BÀI 2. THƠ SÁU CHỮ, BẢY CHỮ
 NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA
 Mai Liễu
 NGỮ VĂN 8 
 CÁNH DIỀU
GV: PHÙNG THỊ HẰNG NGA – THCS PHÚ XUÂN – TP THÁI BÌNH KHỞI ĐỘNG 
? Em hãy kể tên một số 
tác phẩm thơ viết về đề 
tài tình yêu quê hương, 
đất nước? NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA
 Mai Liễu
 Khởi động
- Quê hương – Tế Hanh
- Quê hương – Đỗ Trung Quân
- Quê hương – Giang Nam
- Đường về quê mẹ - Đoàn Văn Cừ
- Việt Nam quê hương ta – Nguyễn Đình Thi NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA
 Mai Liễu
 Hình thành kiến thức 
I. Tìm hiểu chung
 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
 Năm sinh: Xuất xứ:
 Quê quán: Thể thơ:
 Phong cách st: PTBĐ:
 Tác phẩm chính: Bố cục: NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA
 Mai Liễu
 Hình thành kiến thức 
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Mai Liễu
 - Phong cách sáng tác: phong phú về 
 - Tên thật là Ma Văn đề tài, viết nhiều về Bác Hồ, về chiến 
 Liễu, bút danh Mai Liễu tranh, người lính, tình yêu, thế sự, đặc 
 biệt là quê hương và tình người miền 
 núi.
 Sinh năm 1949, mất năm 2020
 Tác phẩm chính: Suối làng (1994), 
 Quê : xã Công Đa, Mây vẫn bay về núi (1995), Lời then ai 
 huyện Yên Sơn, tỉnh buộc (1996), Giấc mơ của núi (2001), 
 Tuyên Quang. Núi vẫn còn mưa (2013)  NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA
 Mai Liễu
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Mai Liễu
2. Tác phẩm:
a. Đọc, giải nghĩa từ:
 Đọc to, rõ ràng, đọc đúng 
 một số tên riêng; giọng 
 điệu nhẹ nhàng, chậm rãi 2. Tác phẩm NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA
 Mai Liễu
 Phố đông cứ mải tìm nhau
 Nếu mai em về Chiêm Hóa Cô gái Dao nào cũng đẹp
 Cho ta gửi nỗi nhớ cùng Vòng bạc rung rinh cổ tay
 Tháng giêng mưa tơ rét lộc Ngù hoa mơn mởn ngực đầy.
 Em về vừa kịp mùa măng.
 Con gái bản Tày duyên quá
 Sông Gâm đôi bờ cát trắng Sắc chàm như cũng pha hương
 Đá ngồi dưới bến trông nhau Chỉ riêng nụ cười môi mọng
 Non Thần hình như trẻ lại Mùa xuân e cũng lạc đường.
 Xanh lên ngút ngát một màu.
 Nếu mai em về Chiêm Hóa
 Đầu xuân đi hội lùng tùng
 Quả còn chạm vai thì nhặt
 Ngày lành duyên tốt mừng nhau.
 (Tháng Giêng, Ất Hợi) NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA
 Mai Liễu
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Mai Liễu + Hội lùng tùng (còn gọi là lồng tồng, lồng tông): lễ
2. Tác phẩm: hội xuống đồng được tổ chức vào dịp đầu xuân của
 a. Đọc, giải nghĩa từ: đồng bào các dân tộc Thái. Tày,...
 + Chiêm Hoá: tên một huyện nằm ở phía 
 bắc của tinh Tuyên Quang. + Quả còn: quả cầu bằng vải có nhiều màu. dùng để
tung, ném làm trò chơi trong ngày hội của một số dân 
tộc miền núi phía bắc.
+ Mưa tơ rét lộc: mưa xuân giăng nhẹ (như tơ), rét 
vào đầu mùa xuân ở miền Bắc, không quá lạnh, là dịp 
cây cối đâm chồi nảy lộc.
+ Non Thần: núi Bách Thần thuộc thị trấn Vĩnh Lộc 
của huyện Chiêm Hoá, tinh Tuyên Quang.
+ Ngừ hoa: dây kết bằng len đỏ, đinh ở hai bên ngực 
áo của người phụ nữ Dao đỏ. NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA
 Mai Liễu
I. Tìm hiểu chung
 - Xuất xứ: Trích trong Thơ Mai Liễu, NXB Nhà văn, Hà Nội, năm 
1. Tác giả Mai Liễu
 2015.
2. Tác phẩm:
 a. Đọc, giải nghĩa từ: - Thể thơ: thơ sáu chữ 
 b. Tìm hiểu chung - PTBĐ: Biểu cảm ( Tự sự, miêu tả)
 - Bố cục: 3 phần
 + Phần 1 (khổ 1,2): Bức tranh thiên nhiên vào mùa xuân ở Chiêm 
 Hóa.
 + Phần 2 (khổ 3, 4): Vẻ đẹp con người trong mùa xuân.
 + Phần 3 (khổ còn lại): Nét riêng trong lễ hội đầu năm ở Chiêm Hóa. Xuất xứ: Trích trong “Thơ 1949 - 2020
 Mai Liễu” – năm 2015
 Tác giả: Mai Liễu
 Thể thơ: Thơ sáu chữ
 Quê: Tuyên Quang
 PTBĐ: Biểu cảm NẾU MAI EM VỀ 
 + Tự sự. Miêu tả CHIÊM HÓA
 Mai Liễu
 Các sáng tác của ông phong phú 
 P1: Bức tranh thiên về đề tài.
 nhiên mùa xuân
 Tác phẩm
 Thơ ông nặng lòng tình yêu quê 
 hương và con người (miền núi)
 P2: Vẻ đẹp con người 
 trong mùa xuân
 Bố cục: 3 phần
P3: Nét riêng trong lễ hội 
 đầu năm ở Chiêm Hóa NGỮ Văn bản 2: NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA CÁNH 
 VĂN 8 (Mai Liễu) DIỀU
II. Tìm hiểu văn bản
1. Bức tranh thiên nhiên vào mùa xuân ở Chiêm Hóa (khổ 1,2). PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
1.Bức tranh thiên nhiên vào mùa xuân ở Chiêm Hóa
a. Bức tranh thiên nhiên mùa xuân ở Chiêm Hóa hiện lên qua những hình ảnh chi tiết nào? 
b. Để làm nổi bật vẻ đẹp thiên nhiên, tác giả sử dụng những biện pháp nghệ thuật gì? Từ đó 
em cảm nhận được gì về khung cảnh thiên nhiên nơi đây?
 Hình ảnh, chi tiết Biện pháp nghệ thuật PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
1.Bức tranh thiên nhiên vào mùa xuân ở Chiêm Hóa
a. Bức tranh thiên nhiên mùa xuân ở Chiêm Hóa hiện lên qua những hình ảnh chi tiết nào? 
b. Để làm nổi bật vẻ đẹp thiên nhiên, tác giả sử dụng những biện pháp nghệ thuật gì? Từ đó 
em cảm nhận được gì về khung cảnh thiên nhiên nơi đây?
 Hình ảnh, chi tiết Biện pháp nghệ thuật
 - Mưa tơ rét lộc * Nhân hóa 
 - Mùa măng - Đá ngồi trông nhau 
 - Sông Gâm đôi bờ cát trắng - Non thần hình như trẻ lại.
 - Đá ngồi dưới bến 
 * Cách xưng hô: em - ta
 - Non thần xanh ngút ngát.
  Khung cảnh thiên nhiên Chiêm Hóa gần gũi, giản dị nhưng có hồn, tạo nên 
 mùa xuân tươi đẹp, rực rỡ, tràn đầy sức sống mãnh liệt. NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA
 Mai Liễu
II. Tìm hiểu văn bản
1. Bức tranh thiên nhiên vào mùa xuân ở Chiêm Hóa (khổ 1,2). 
2. Hình ảnh những người con gái xinh đẹp ở vùng đất Chiêm Hóa ( khổ 3,4)
 CON GÁI DÂN TỘC DAO CON GÁI DÂN TỘC TÀY NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA
 Mai Liễu
II. Tìm hiểu văn bản
1. Bức tranh thiên nhiên vào mùa xuân ở Chiêm Hóa (khổ 1,2). 
2. Hình ảnh những người con gái xinh đẹp ở vùng đất Chiêm Hóa ( khổ 3,4)
+ Hình ảnh các cô gái: Những cô gái đẹp, duyên dáng.
- Cô gái Dao nào cũng đẹp, vòng bạc rung + Những cô gái Dao duyên dáng, 
rinh, ngù hoa mơn mởn. xúng xính trong những món trang 
- Con gái bản Tây duyên quá, nụ cười môi sức bạc. 
mọng. + Những cô gái Tày lại khiến người 
+ Nghệ thuật: ta mê mẩn trong sắc chàm của bộ 
- Liệt kê: các cô gái Dao, gái Tày trang phục truyền thống cùng nụ 
- Nhân hóa: mùa xuân em cũng lạc đường. cười tỏa nắng khiến người ta lạc 
 quên lối về. NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA
 Mai Liễu
 Hình thành kiến thức 
3. Nét riêng trong lễ hội đầu năm ở Chiêm Hóa. (Khổ 5)
 Nét văn hóa đặc sắc vùng 
 đất Chiêm Hóa:
 NT: Câu thơ “ Nếu 
 mai em về chiêm Trò chơi dân gian: 
 Hội lùng tùng hóa” được lặp lại 2 ném còn giao duyên 
 lần (khổ đầu và khổ đầu năm
 cuối)
 Nét văn hóa truyền thống, mang đậm bản sắc dân tộc của người dân miền núi phía Bắc, 
 tạo nên những giá trị văn hóa tiêu biểu của dân tộc VN
 =>Tình yêu quê hương, nỗi nhớ quê hương tha thiết của tác giả Mai Liễu. NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA
 Mai Liễu
 III.TỔNG KẾT
 2. Nội dung: 3. Ý nghĩa:
1. Nghệ thuật:
 - Khắc họa rõ nét vẻ đẹp thiên - Tình yêu, niềm tự hào quê hương 
- Thể thơ sáu chữ, giọng điệu 
 nhiên, con người cùng những của tác giả.
 nhẹ nhàng, tha thiết. nét đẹp văn hóa độc đáo của 
 vùng đất Chiêm hóa quê hương - Nhắc nhở chúng ta hãy cố gắng 
- Ngôn ngữ thơ trong sáng, giản 
 ông. phát huy, giữ gìn các nét đẹp văn 
 dị mà giàu sức gợi. Sử dụng 
 - Thể hiện sự hoài niệm sâu sắc hóa truyền thống của quê hương 
 của tác giả về quê hương.
 hiệu quả các biện pháp tu từ
 cũng như của dân tộc VN..
 - Tình yêu và nỗi nhớ quê hương 
 tha thiết của nhà thơ NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA
 Mai Liễu
 Luyện tập
Viết một đoạn văn ngắn để giới thiệu về 
vùng đất quê hương em với những nét đặc 
trưng và vẻ đẹp riêng của vùng đất ấy? VẬN DỤNG
? Vẽ sơ đồ tư duy bài học?
?Dựa vào nội dung bài thơ, em hãy vẽ 
bức tranh về thiên nhiên, con người, 
nét đẹp văn hóa vùng đất Chiêm hóa?