Bài giảng Ngữ văn 6 - Tập làm văn: Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TÔ HIỆU 
TỔ KHOA HỌC XÃ HỘI 
TẬP LÀM VĂN: 
QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ 
NHÓM NGỮ VĂN 6 
KHỞI ĐỘNG TRÒ CHƠI: 
Ai nhanh, ai giỏi 
- Cô mời bạn lớp trưởng bật cam lên . 
Các bạn quan sát bạn lớp trưởng. 
Mỗi bạn sẽ miêu tả bạn bằng 1 câu (tả ngoại hình/ hoạt động bạn hay làm) 
HỌC SINH LỚP 6A1 
Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả 
I. Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả 
PHIẾU BÀI TẬP 
Đối tượng được miêu tả 
Đặc điểm nổi bật 
Chi tiết đặc sắc và những câu văn có sử dụng phép ss (gạch chân phép ss) 
Năng lực và tác dụng của năng lực trong việc miêu tả 
Đoạn 1 
Đoạn 2 
Đoạn 3 
Đối tượng 
Đặc điểm nổi bật 
Chi tiết đặc sắc và những câu văn có sử dụng phép ss (gạch chân phép ss) 
Năng lực và tác dụng của năng lực trong việc miêu tả 
Đ 1 
Đ 2 
Đ 3 
Dế Choắt 
Vùng Cà Mau 
Gầy gò, xấu xí 
rộng lớn, hùng vĩ, hoang sơ 
- Người: gầy gò, dài lêu nghêu như gã .... 
- Cánh: ngắn củn, như người cởi trần mặc gi-lê 
- Càng bè bè 	 - Râu: cụt ngủn 
- Mặt ngẩn ngẩn, ngơ ngơ 
- Sông ngòi, kênh rạch bủa vây chi chít ... 
- Trời xanh, nước xanh 
- Tiếngkhu rừng, tiếng sóng: rì rào 
- Sông Năm Căn mênh mông, nước đổ .... thác 
- Cá bơi hàng đàn như người bơi ếch 
- Rừng đước dựng cao ngất như hai dãy  
Cây gạo bên bến sông 
Vẻ đẹp đầy sức sống của cây gạo vào mùa xuân 
- Cây gạo sừng sững như 1 tháp đèn 
- Hoa gạo: là hàng ngàn ngọn nến hồng tươi 
- Búp nõn là hàng ngàn ánh nến xanh 
- Chào mào, sáo sậu: gọi nhau, trêu ghẹo, ... 
- Quan sát: giúp lựa chọn được chi tiết nổi bật của đối tượng miêu tả. 
-Tưởng tượng, so sánh và nhận xét: giúp người đọc hình dung được đối tượng miêu tả một cách cụ thể, sinh động, hấp dẫn. 
So sánh 2 đoạn văn sau 
a , Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước () đổ ra biển ngày đêm (), cá nước bơi hàng đàn đen trũi () giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất (). 
b , Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác , cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. 
Không sử dụng so sánh 
 Sử dụng so sánh 
 Câu văn sinh động , tăng sức gợi cảm . 
Quan sát 
Nhận xét, liên tưởng, tưởng tượng, so 
sánh 
Muốn miêu tả được, người viết cần phải tuân theo trật tự nào? 
Làm nổi bật những đặc điểm tiêu biểu của sự vật 
II. Luyện tập 
 Bài tập 1 : Lựa chọn và điền từ ngữ: gương bầu dục , mảnh kính, cong cong , uốn, lấp ló , xám xịt, cổ kính , xanh um , xanh biếc vào chỗ trống trong đoạn văn sau. 
 Nhà tôi cách hồ Gươm không xa. Từ trên gác cao nhìn xuống, hồ như một chiếc  lớn, sáng long lanh. 
 Cầu Thê Húc màu son, như con tôm, dẫn vào đền Ngọc Sơn. Mái đền  bên gốc đa già, rễ lá xum xuê. Xa một chút là Tháp Rùa, tường rêu  xây trên gò đất giữa hồ, cỏ mọc  
gương bầu dục 
cong cong 
lấp ló 
cổ kính 
xanh um 
 Tác giả đã quan sát và lựa chọn những đặc điểm tiêu biểu: mặt hồ, cầu Thê Húc, đền Ngọc Sơn, Tháp Rùa 
Bài tập 2: Phiếu bài tập 
Đối tượng 
Quan sát 
Tưởng tượng, liên tưởng 
So sánh 
Nhận xét 
Dế Mèn 
Đánh giá chung 
người 
đầu 
hai cái răng 
cặp râu 
vuốt râu 
rung rinh một màu nâu bóng mỡ 
to, nổi từng tảng 
đen nhánh 
dài, uốn cong 
đưa cả hai chân 
nhai ngoàm ngoạp như 2 lưỡi liềm máy 
rất ưa nhìn 
rất bướng 
rất đỗi hùng dũng 
hãnh diện 
trịnh trọng, khoan thai 
Hình dáng : đẹp, cường tráng 
Tính tình: ương bướng, kiêu căng 
+ 
TRÒ CHƠI TIẾP SỨC (5’) 
Sự vật 
Nhóm 1 
Nhóm 2 
Nhóm 3 
Mặt trời 
Bầu trời 
Những hàng cây 
Núi / đồi 
Những ngôi nhà 
Tổ nào tìm được nhiều hình ảnh có sử dụng so sánh, liên tưởng hay, hợp lí, đặc sắc tổ đó thắng. 
Mặt trời: Như một mâm vàng/ quả cầu lửa khổng lồ, 
Bầu trời: Sáng trong và mát mẻ như khuôn mặt của em bé sau một giấc ngủ dài/ như nửa quả cầu xanh, /lồng bàn khổng lồ, 
Những hàng cây: Như những bức tường thành cao vút/ những đoàn quân chỉnh tề/ khoác trên mình màu áo tươi mới, 
Núi, đồi: Như báp úp/ cua kềnh, 
Những ngôi nhà: Như những viên gạch/ bao diêm/ những hình khối đa cạnh, nhiều màu sắc, 
Sự vật 
Mặt trời 
Như một mâm vàng/ quả cầu lửa khổng lồ, 
Bầu trời 
Sáng trong và mát mẻ như khuôn mặt của em bé sau một giấc ngủ dài/ như nửa quả cầu xanh, /lồng bàn khổng lồ, như mâm bạc .... 
Những hàng cây 
Như những bức tường thành cao vút/ những đoàn quân chỉnh tề/ khoác trên mình màu áo tươi mới, 
Núi / đồi 
Như báp úp/ cua kềnh, 
Những ngôi nhà 
Như những viên gạch/ bao diêm/ hình khối đa cạnh nhiều màu sắc , 
BTVN: Quan sát trực tiếp hoặc qua tranh, ảnh, sách, báo, .. hình ảnh về dòng sông 
Lập sơ đồ tóm tắt đặc điểm cơ bản của dòng sông. Ví dụ: 
Tưởng tượng dòng sông có thể nói chuyện, cho biết dòng sông sẽ nói gì với em. 
Viết bài văn miêu tả dòng sông, trong đó có sử dụng ít nhất 3 lần biện pháp so sánh 
 - Ôn tập lại bài, học thuộc ghi nhớ 
-Hoàn thiện BTVN + Bài 3 (sgk, tr29 ) 
-Soạn bài “Bức tranh của em gái tôi” 
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC 
 XIN CHÀO 
VÀ TẠM BIỆT CÁC EM