Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 30: Văn bản: Bạn đến chơi nhà (Nguyễn Khuyến)

Giáo viên thực hiện: 
TRƯỜNG THCS 
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ 
 VỀ DỰ TIẾT HỌC! 
Môn: Ngữ văn 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
? 
Đọc thuộc lòng và nêu ý nghĩa văn bản của bài thơ “ Qua Đèo Ngang”? 
Tâm trạng của tác giả thể hiện qua bài thơ là tâm trạng như thế nào? 
Yêu say đắm trước vẻ đẹp của thiên nhiên đất nước. 
Đau xót ngậm ngùi trước sự thay đổi của quê hương. 
Cô đơn trước thực tại, da diết nhớ về quá khứ. 
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ 
 - NGUYỄN KHUYẾN - 
VĂN BẢN 
TIẾT 30: 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
Tác giả 
Nguyễn Khuyến (1835-1909); quê ở Yên Đổ - Bình Lục – Hà Nam 
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ 
Ông có biệt danh là Tam Nguyên Yên Đổ 
- Ông là nhà thơ của làng quê Việt Nam 
 2. Tác phẩm 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
Tác giả 
- Hoàn cảnh sáng tác 
 : Tình bạn. 
Khi ông cáo quan về ở ẩn ở quê nhà. 
- Chủ đề 
- Thể thơ 
* Bố cục 
: 3 phần (1/6/1 ) 
: Thơ thất ngôn bát cú Đường luật 
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ 
1. Đọc- tìm hiểu chú thích: 
Đọc diễn cảm, rõ ràng, giọng hóm hỉnh, chú ý ngắt nhịp 4/3, riêng câu thứ 7 ngắt nhịp 4/1/2. 
II. ĐỌC TÌM HIỂU VĂN BẢN 
2. Tìm hiểu văn bản: 
* PTBĐ: 
Biểu cảm 
* Phân tích 
 Đã bấy lâu nay, bác tới nhà, 
- Lời chào hỏi tự nhiên, giản dị. 
-> thái độ cởi mở, thân mật, thể hiện sự vui mừng khi bạn đến thăm 
Chỉ thời gian đã qua lâu rồi 
Chỉ sự việc bạn đến thăm 
a.Lời chào đón bạn 
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ 
 Đã bấy lâu nay, bác tới nhà, 
Tôn trọng, thân mật 
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa 
Ao sâu nước cả, khôn chài cá, 
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà. 
Cải chửa ra cây, cà mới nụ, 
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa. 
Đầu trò tiếp khách, trầu không có, 
b.Tình huống và khả năng tiếp bạn 
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ 
- Trẻ đi vắng: Không có người sai bảo. 
-Chợ xa: Không dễ mua bán thức ăn thết bạn 
- cá, gà, cải, cà, bầu, mướp nhưng có mà lại như không. 
->Nghệ thuật: đối, liệt kê, chơi chữ; ngôn ngữ dân gian phong phú. 
=> Tác giả sống lạc quan yêu bạn bằng tình cảm dân dã , chất phác. 
-Lễ nghi tiếp khách tối thiểu cũng không có . 
-> Chỉ sự đồng lòng, đồng cảm, cảm thông, chia sẻ 
“ Ta với ta”:Đại từ ngôi 1 số ít và nhiều 
=> Khẳng định điều quý giá nhất của tình bạn là đến với nhau bằng tấm lòng. Một tình bạn trong sáng, thanh cao, không vụ lợi. 
Bác đến chơi đây, ta với ta! 
c. Kết luận về tình bạn 
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ 
Thảo luận nhóm: So sánh cách dùng cụm từ “ta với ta” của Nguyễn Khuyến và cụm từ “ta với ta” trong bài Qua đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan? 
Bác đến chơi đây, ta với ta! 
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ 
3. TỔNG KẾT 
Tạo tình huống bất ngờ, thú vị. 
Lời thơ thuần Nôm, giản dị, tự nhiên. 
Giọng thơ hóm hỉnh. 
Ca ngợi tình bạn đậm đà, chân thành thắm thiết, dân dã mà cảm động. 
* Ghi nhớ: SGK - 105 
a.Nghệ thuật 
b. Nội dung 
c. Ý nghĩa văn bản: 
Bài thơ thể hiện một quan niệm về tình bạn, quan niệm đó vẫn còn có ý nghĩa, giá trị lớn trong cuộc sống con người hôm nay. 
BÀI TẬP CỦNG CỐ 
? Từ câu thứ 2 đến câu thứ 6 , tác giả nói đến sự thiếu thốn tất cả những điều kiện vật chất để đãi bạn với mục đích gì? 
Miêu tả hoàn cảnh nghèo của mình 
Giãi bày hoàn cảnh thực tế của mình 
Không muốn tiếp đãi bạn 
D.Diễn đạt một cách dí dỏm tình cảm chân thành, sâu sắc. 
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ 
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP Ở NHÀ 
Học thuộc bài thơ 
Nắm nội dung và nghệ thuật của bài thơ 
Làm baì tập : viết đoạn văn nêu cảm nghĩ của em về tình bạn. 
Chuẩn bị bài tiếp theo: Quan hệ từ 
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ 
 xin ch©n thµnh c¶m ¬n 
 c¸c thÇy c« vµ c¸c em häc sinh! 
-> Bài thơ có bố cục độc đáo 
Đề: Lời chào đón bạn 
Thực: Tình huống và khả năng tiếp đãi bạn 
Kết luận về tình bạn 
Đã bây lâu nay, bác tới nhà, 
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. 
Ao sâu nước cả, khôn chài cá, 
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà. 
Cải chửa ra hoa, cà mới nụ, 
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa. 
Đầu trò tiếp khách, trầu không có, 
Bác đến chơi đây, ta với ta! 
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ 
“ 
“Ta với ta” trong bài Qua Đèo Ngang là tác giả với cái bóng của mình, là nỗi cô đơn khi chỉ có một mình đối diện với chính mình ở nơi hoang vắng. -> Bộc lộ nỗi cô đơn gần như tuyệt đối của tác giả 
“Ta với ta” trong bài Bạn đến chơi nhà là tác giả và bạn, tuy hai mà một, đó là tình bạn chân thành, cảm động vượt lên trên mọi thứ vật chất. lộ niềm vui mừng, phấn khởi của đôi bạn già. 
->Bộc lộ niềm vui mừng, phấn khởi của đôi bạn già. 
- Hiệp vần cuối câu 1,2,4,6,8 
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà, 
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. 
Ao sâu nước cả, khôn chài cá, 
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà. 
Cải chửa ra hoa, cà mới nụ, 
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa. 
Đầu trò tiếp khách, trầu không có, 
Bác đến chơi đây, ta với ta! 
Câu 3 đối câu 4 
Luật trắc 
Câu 5 đối câu 6 
 Ao sâu nước cả, khôn chài cá, 
 Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà. 
 Cải chửa ra cây, cà mới nụ, 
 Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa 
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,