Đề cương ôn tập Ngữ văn 6 - Học kì II

 ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP NGỮ VĂN 6 - HỌC KÌ II 
PHẦN I : VĂN BẢN 
1.Truyện và kí: 
STT 
 Teân văn bản 
Taùc giaû 
Theå loaïi 
 Noäi dung 
1 
Baøi hoïc ñöôøng ñôøi ñaàu tieân 
Toâ Hoaøi 
 Truyeän 
(ñoaïn trích) 
Deá Meøn coù veû ñeïp cöôøng traùng cuûa moät chaøng deá thanh nieân , nhöng tính tình xoác noãi , keâu caêng . Vì trêu chị Cốc deá Meøn ñaõ gaây ra caùi cheát thaûm thöông cho deá Choaét vaø deá Meøn ñaõ ruùt ra ñöôïc baøi hoïc ñöôøng ñôøi ñaàu tieân cho mình 
2 
Soâng nöôùc Caø Mau 
Ñoaøn Gioûi 
Truyeän ngaén 
Caûnh quan ñoäc ñaùo cuûa vuøng Caø Mau vôùi soâng ngoøi , keânh raïch buûa giaêng chi chít , röøng ñöôùc truøng ñieäp hai beân bôø vaø caûnh chôï Naêm Caên taáp naäp , truø phuù hoïp ngay beân bôø soâng 
3 
Böùc tranh cuûa em gaùi toâi 
Taï Duy Anh 
Truyeän ngaén 
Taøi naêng hoäi hoïa , taâm hoàn trong saùng vaø loøng nhaân haäu ôû coâ em gaùi ñaõ giuùp cho ngöôøi anh vöôït leân ñöôïc loøng töï aùi vaø söï töï ti cuûa mình 
4 
 Vöôït Thaùc 
Voõ Quaûng 
 Truyeän 
 (ñoaïn trích) 
Cảnh vượt thác trên sông Thu Bồn cuûa con thuyeàn do Döông Höông Thö chæ huy. Làm nổi bật vẻ hùng dũng và söùc maïnh cuûa con ngöôøi lao động trên nền cảnh thiên nhiên rộng lớn , hùng vĩ. 
6 
 Coâ Toâ 
Nguyeãn 
Tuaân 
 Kí 
Veû ñeïp töôi saùng , phong phuù cuûa caûnh saéc thieân nhieân vaøng ñaûo Coâ Toâ vaø moät neùt sinh hoaït cuûa ngöôøi daân soáng treân ñaûo 
7 
Caây Tre Vieät Nam 
Theùp Môùi 
 Kí 
Caây tre laø ngöôøi baïn gaàn guûi , thaân thieát cuûa nhaân daân Vieät Nam trong cuoäc soáng haøng ngaøy , trong lao ñoäng , trong chieán ñaáu . Caây tre ñaõ hình thaønh bieåu töôïng cuûa ñaát nöôùc vaø cuûa daân toäc Vieät Nam 
 2. Thơ tự sự : ( Bốn chữ , năm chữ) 
*Học thuộc hai bài thơ: Đêm nay Bác không ngủ , Lượm Câu 1: Đêm nay Bác không ngủ: 
*Nội dung: Đêm nay Bác không ngủ thể hiện tấm lòng yêu thương bao la của Bác Hồ với bộ đội và nhân dân, tình cảm kính yêu, cảm phục của bộ đội, của nhân dân ta đối với Bác. 
Nghệ thuật: Thể thơ năm chữ, kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm. 
Lời thơ giản dị, có nhiều hình ảnh thể hiện tình cảm tự nhiên, chân thành. 
Sử dụng từ láy tạo giá trị gợi hình và biểu cảm, khắc hoạ hình ảnh cao đẹp về Bác Hồ kính yêu. 
Câu 2: Lượm 
*Nội dung: Bắng cách kết hợp kể và tả, cảm bài thơ khắc họa hình ảnh nhân vật Lượm hồn nhiên vui tươi, hăng hái, dũng cảm. Em hi sinh nhưng vẫn còn sống mãi với dân tộc. 
Nghệ thuật: Thơ bốn chữ, từ láy gợi hình giàu âm điệu. Thành công trong xây dựng hình tượng nhân vật. 
 PHẦN II: TI NG VI T 
Câu 1: Phó từ là gì ? Phân loại phó từ? 
*Khái niệm: Phó từ là những từ chuyên đi kèm động từ, tính từ để bổ sung ý nghĩa cho động từ, tính từ.(Đã , vẫn , rất...) *Ví dụ: Vậy là mùa xuân mong ước đã đến. 
*Có 2 loại phó từ lớn: 
+ Phó từ đúng trước động từ, tính từ: 
. Chỉ thời quan hệ gian: Đã -> Đã đi ; Đang -> đang nhảy ; Sắp -> Sắp đi ... 
. Mức độ: Rất -> Rất đẹp ; Thật -> Thật đẹp 
. Sự tiép diễn tương tự : Cũng -> Cũng đẹp ; Vẫn -> Vẫn tốt... 
 . Sự phủ định: Không -> Không đến ; Chẳng -> Chẳng lấy... 	 
 . Sự cầu khiến : Đừng -> Đừng đi ... Hãy -> Hãy đến... 
+ Phó từ đứng sau động từ, tính từ: 
.Chỉ mức độ : Lắm -> Nóng lắm ; Quá -> Lạnh quá 
. Chỉ khả năng : Được –> Làm được 
 . Chỉ kết quả và hướng : Ra -> Đi ra , Vào -> Đi vào 
Câu 2: Thế nào là so sánh Cấu tạo của phép so sánh Có mấy ki u so sánh Cho ví dụ 
Khái niệm : So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác làm tăng s c gợi hình, gợi cảm cho sự di n đạt. * Cấu tạo : 
Vế a (Sự vật so sánh) 
Phương tiện so sánh 
Từ so sánh 
Vế b 
(Sự vật được so sánh) 
Cô giáo Rừng đước 
. Cao ngất 
Như 
Như 
mẹ hiền 
. trường thành vô tận 
* Có kiểu so sánh: 
So sánh ngang b ng : V : Cô giáo như mẹ hiềnà A = B 
So sánh không ngang b ng : V : Hà cao hơn An à B không b ng B 
 Câu 3: Thế nào là nh n hoá Có mấy ki u nh n hoá 
Nhân hoá là gọi ho c tả con vật, cây cối, đồ vậtb ng những từ ngữ vốn được dùng để gọi ho c tả con người. : Hàng bư i đu đưa bế lũ con 
 Đ u tròn trọc lốc 
 Có kiểu nhân hoá 
+ ùng những từ vốn gọi người để gọi vật . VD: Lão miệng , bác tai , cô mắt , cậu chân , cậu tay. + ùng những từ vốn chỉ hoạt động , tính chất của người để chỉ hoạt động , tính chất của vật . VD : Tre xung phong vào xe tăng , đại bác .. + Trò chuyện ,xưng hô với vật như đối với người . V : Núi cao chi lắm núi ơi 
 Núi che m t trời chẳng thấy người thương. 
 Câu 4: Thế nào là n dụ Có mấy ki u n dụ 
* n dụ là sự vật hiện tượng này b ng tên sự việc, hiện tượng khác có n t với nó nh m tăng s c gợi hình, gợi cảm cho sự di n đạt. * Các kiểu n dụ: 
n dụ ph m chất* VD: Người Cha mái tóc bạc. - n dụ chuyển đổi cảm giác: V : Ánh nắng chảy đ y vai . 
n dụ hình th c: VD: Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng . 
n dụ cách th c VD: ăn quả nhớ kẻ trồng cây . 
 Câu 5: Thế nào là hoán dụ Có mấy ki u hoán dụ 
* Hoán dụ là sự vật, hiện tượng, khái niệm b ng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có uan hệ với nó nh m tăng s c gợi hình, gợi cảm. * Có kiểu hoán dụ 
Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng VD: Vì lợi ích mười năm trồng cây. Vì lợi ích trăm năm trồng người. - 	Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật VD: Áo chàm đưa buổi phân li - 	Lấy vật ch a đựng để gọi vật bị ch a đựng: VD: Xóm làng ta vất vả uanh năm . - Lấy bộ phận để gọi toàn thể. VD: Bàn tay ta làm nên tất cả . 
Câu 6: Thành phần chính của c u? 
 * C u có 2 thành phần chính: chủ ngữ và vị ngữ. 
Vị ngữ: 
Trả lời cho các câu hỏi: Làm gì ? làm sao ?như thế nào? là gì? 
Vị ngữ thường là các động từ, cụm động từ; tính từ, cụm tính từ.; danh từ ho c cụm danh từ. 
*Chủ ngữ: 
-Trả lời cho các câu hỏi: Ai? Con gì? Cái gì? 
-Chủ ngữ thường là danh từ, đại từ, ho c cụm danh từ. 
Câu 6: Thế nào là c u trần thuật đơn 
Câu tr n thuật đơn là loại câu do một cụm C – V tạo thành, dùng để giới thiệu ho c tả, kể về một sự việc, sự vật hay nêu ý kiến. 
VD : - Câu miêu tả : V : B u trời // trong trẻo và sáng sủa. - Câu đánh giá : V : a cô ấy //trắng như tuyết. 
Câu định nghĩa VD: Câu tr n thuật đơn // là loại câu do một cụm C – V tạo thành - Câu giới thiệu 	 VD: Bà đỡ Tr n // là người huyện Đông Triều . 
 a . C u trần thuật đơn có từ là: 
- Vị ngữ thường do từ là kết hợp danh từ( cụm danh từ ) tạo thành. - Các kiểu câu tr n thuật đơn có từ là: 
+ Câu miêu tả : V : 
+ Câu đánh giá : V ; Hải // là người học gi i nhất lớp. 
+ Câu định nghĩa : VD: Câu tr n thuật đơn là loại câu do một cụm C – V tạo thành . 
+ Câu giới thiệu : V : Em là học sinh lớp 6 . 
b. C u trần thuật đơn không có từ là: 
Vị ngữ thường do động từ, cụm động từ, tính từ, cụm tính từ tạo thành( Vị ngữ không có từ là đi kèm ) - Các kiểu câu tr n thuật đơn khôngcó từ là: 
 + Câu miêu tả: Chủ ngữ đ ng trước vị ngữ; VD : Vài chú tiều // lom khom dưới núi . 
 CN VN 
 + Câu tồn tại: Vị ngữ đ ng trước chủ ngữ V : Lom khom // dưới núi tiều vài chú tiều . 
 VN CN 
PHẦN III: TẬP LÀM VĂN A. Văn miêu tả : 
Văn miêu tả là gì ? 
Văn miêu tả là loại văn nh m giúp người đọc, người nghe hình dung những đ c điểm, tính chất nổi bật của một sự vật, sự việc, con người, phong cảnh... 
-Muốn tả hay c n phải: uan sát, nhận x t, tư ng tượng, ví von, so sánh a . Phương pháp tả người : a.Muốn tả người c n 
-Xác định đối tượng c m tả.( tả chân dung hay tả người trong tư thế c n tả , làm việc ) -Quan sát, lựa chọn các chi tiết miêu tả. -Trình bày kết uả uan sát theo một th tự. b.Bố cục : ph n 
M bài : Giới thiệu người được tả. 
Thân bài: -Miêu tả chi tiết (ngoại hình, cử chỉ, hành động, lời nói... ) 
*Kết bài :Thường nhận x t ho c nêu cảm nghĩ của người viết về người được tả. b. Phương pháp tả cảnh 
uan sát và lựa chọn được những hình ảnh tiêu biẻu cho cảnh sắc đó. 
 -Trình bày những điều uan sát được theo một th tự nhất định 
*Bố cục: ph n 
M bài: giới thiệu cảnh được miêu tả. 
Thân bài: tập trung tả cảnh vật chi tiết theo một th tự nhất định. 
Kết bài: thường phát biểu cảm tư ng về cảnh sắc đó. 
 Một số đề văn miêu tả tham khảo 
Đề 1: Tả một cụ già cao tuổi a. M bài 
-Khái uát về tuổi tác,tính tình... b.Thân bài: 
Tả chi tiết : 
-Tiếng nói tr m vang,thều thào ,yếu ớt. 
-Mắt tinh tường lay láy (chậm chạp,lờ đờ, đùng đục...) 
-Tóc rụng lơ thơ,bạc như cước 
a nhăn nheo,nhưng đỏ hồng hào (đồi mồi,vàng vàng...) -Chân tay g y guộc,gân guốc -Hay lam ,hay làm ít ngủ. c.Kết bài: 
-Lòng yêu uí, kính trọng -Mong cụ sống lâu... 
Đề 2: Tả cô giáo say sưa giảng bài trên lớp a.M bài 
Giới thiệu về cô giáo -Trong hoàn cảnh: Đang giảng bài b.Thân bài: Tả chi tiết: 
*Ngoại hình: 
-Vóc dáng,mái tóc, gương m t, nước da... -Trang phục:Cô m c áo dài, u n trắng *Tính nết: 
Giản dị, chân thành... 
ịu dàng, tận tuỵ, yêu thương học sinh -Gắn bó với nghề *Tài năng: 
-Cô dạy rất hay 
-Tiếng nói trong trẻo dịu dàng, say sưa như sống với nhân vật -Đôi mắt lấp lánh niềm vui. 
-Chân bước chậm rải trên bục giảng xuống dưới lớp -Cô như đang trò chuyện cùng chúng em. 
Giờ dạy của cô rất vui vẻ, sing động, học sinh hiểu bài c.Kết bài: 
-Kính mến cô 
-Mong cô sẽ tiếp tục dạy dỗ. 
Đề 3: Tả người th n trong gia đình . ( ông, bà, cha, mẹ, anh, chị, em) a. M bài: Giới thiệu người thân, mối uan hệ, ấn tượng chung. 
b. Thân bài: 
Tả người thân về hình dáng, tính cách, công việc, s thích, mối uan hệ với mọi người trong gia đình và xã hội c. Kết bài: 
Nêu cảm nghĩ của em đối với người thân. 
Đề 4: Hãy tả lại một em bé chừng bốn năm tuổi. a. M bài: 
Giới thiệu em b chừng bốn ž năm tuổi: g p đâu? Lúc nào? b.Thân bài: 
Tả hình dáng (tuổi tác, t m vóc, cách ăn m c,) 
Tả chi tiết: (đ u, mình, tay, chân, ) 
Tả tính nết: (sự ngây thơ, đáng yêu, thích bắt chước, tập nói,) 
Hoạt động: (ngây thơ, luôn tiếp xúc với mọi người trong gia đình lúc ăn, chơi, ngủ) c.Kết bài: 
Nêu cảm nghĩ của em (tình cảm yêu uý em b ; em b mang lại niềm vui cho gia đình) 
Các đề mục : - Quèc hiÖu , tiªu ng÷ . 
§Þa ®iÓm vµ ngµy th¸ng . 
Tªn v¨n b¶n : (ĐƠN ) - Nơi gửi : 
Hä tªn ng-êi göi : ( Cá nhân , tËp thÓ göi v¨n b¶n ) - Néi dung đơn : 
Cam đoan : 
KÝ tªn : 
Nêu tình huống viết đơn 
Đơn xin ph p nghỉ ... (nghỉ học , nghỉ làm , nghỉ ph p ) 
Đơn xin theo học ... (Học bổ túc , học thêm) 
Đơn xin gia nhập ... (Đoàn , đội) 
Ghi chú : (Còn nhiều tình huống khác cần phải viết đơn các em tự tham khảo ) 
 	6